Το παιδικό στρες ωριμάζει ταχύτερα τον εγκέφαλο

Το στρες στην πρώιμη παιδική ηλικία συντελεί σε ταχύτερη ωρίμανση συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Αντίθετα, το στρες που βιώνει το παιδί μετέπειτα συντελεί σε βραδύτερη ωρίμανση του εφηβικού εγκεφάλου.

Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει η μακροπρόθεσμη αμερικανική μελέτη Nijmegen Longitudinal Study που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο  Scientific Reports.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Radboud εξέτασαν στοιχεία που αφορούσαν 37 άτομα τα οποία είχαν τεθεί υπό ιατρική παρακολούθηση για σχεδόν 20 χρόνια.

Το 1998 η ομάδα, που τότε απαρτιζόταν από 129 βρέφη 12 μηνών και τους γονείς τους, ελέγχθηκε για πρώτη φορά. Τα επόμενα 20 χρόνια που ακολούθησαν οι ερευνητές σύλλεγαν στοιχεία για την αλληλεπίδραση των παιδιών με τους γονείς, του φίλους και τους συμμαθητές τους. Επίσης, τα υπέβαλλαν σε μαγνητικές τομογραφίες.

Το πλήθος αυτών των στοιχείων χρησιμοποιήθηκε για μελετηθεί η εγκεφαλική ωρίμανση και πως επιδρά σ’ αυτήν το στρες.

Η καθηγήτρια Πειραματικής Ψυχοπαθολογίας Κάρεν Ρελοφς και οι συνεργάτες της εστίασαν στα αρνητικά γεγονότα και τις αρνητικές επιρροές από το κοινωνικό περιβάλλον σε δύο φάσεις της ζωής του ατόμου: την πρώιμη παιδική ηλικία (0-5 ετών) και την εφηβεία (14-17 ετών). Συσχέτισαν τα επίπεδα του στρες με την ωρίμανση του προμετωπιαίου φλοιού, της αμυγδαλής και του ιππόκαμπου. Οι συγκεκριμένες εγκεφαλικές περιοχές παίζουν σημαντικό ρόλο στη λειτουργικότητα του ατόμου σε κοινωνικές και συναισθηματικές καταστάσεις και είναι γνωστό ότι είναι ευαίσθητες στο στρες.

Το στρες λόγω αρνητικών εμπειριών στην παιδική ηλικία, όπως μια ασθένεια ή ένα διαζύγιο, φάνηκε να σχετίζεται με ταχύτερη ωρίμανση του προμετωπιαίου φλοιού και της αμυγδαλής στην εφηβεία. Όμως, το στρες λόγω αρνητικού κοινωνικού περιβάλλοντος κατά την εφηβεία, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση στο σχολείο, σχετίστηκε με βραδύτερη ωρίμανση του ιππόκαμπου και ενός άλλου τμήματος του προμετωπιαίου φλοιού.

«Το γεγονός ότι το στρες στην πρώιμη παιδική ηλικία επιταχύνει τη διαδικασία ωρίμανσης του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της εφηβείας είναι συνεπές εύρημα με τη θεωρία της εξελικτικής βιολογίας. Από εξελικτική σκοπιά είναι χρήσιμο που ωριμάζει ταχύτερα ο εγκέφαλος αν κάποιος μεγαλώνει σε στρεσογόνο περιβάλλον. Ωστόσο, εμποδίζει επίσης τον εγκέφαλο από το να προσαρμοστεί στο περιβάλλον με ευέλικτο τρόπο. Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος ωριμάζει πολύ γρήγορα», εξηγεί η Άννα Ταϊμποροβσκα μέλος της επιστημονικής ομάδας.

Αυτό όμως που εξέπληξε τους επιστήμονες ήταν το γεγονός ότι το κοινωνικό στρες αργότερα στη ζωή του παιδιού επιβράδυνε την ωρίμανση του εφηβικού εγκεφάλου. «Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι η ισχυρότερη επίδραση του στρες στον εγκέφαλο αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εκδήλωσης αντικοινωνικών χαρακτηριστικών στη συμπεριφορά», συμπληρώνει η ερευνήτρια.