Ρετζέπ ταίπ Ερντογάν. Σίγουρα το μεγαλύτερο φαβορί των τουρκικών προεδρικών εκλογών της 24ης Ιουνίου 2018. Σίγουρα το πιο μισητό πολιτικό πρόσωπο για τους καθαρόαιμους κεμαλιστές, για τους εχθρούς ενός ισλαμιστικού κράτους και για τους οπαδούς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κόκκινο πανί για συνδικάτα, αριστερούς και κομμουνιστές, έστω τους ελάχιστους που έχουν απομείνει…

Στις εκλογές του 2002, το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης με σήμα το γλόμπο επικράτησε και εξελέγη πρώτη φορά πρωθυπουργός, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επιβεβαιώνοντας ότι η Τουρκία είναι μία χώρα που όλα μπορούν να συμβούν. Η εκλογή Ερντογάν, μεταφράστηκε ως η δυσαρέσκεια του τουρκικού λαού στην ακραία λιτότητα, τα σκάνδαλα διαφθοράς και την απαξίωση της πολιτικής σκηνής…

Ο ισλαμιστής πολιτικός ο οποίος εξελέγει το 2002, ωστόσο ανέλαβε καθήκοντα λόγω κωλύματος εκλογιμότητας το 2003 και συνέχισε βρίσκεται στην ίδια θέση μέχρι το 2014, οπότε αναβαθμίστηκε σε πρόεδρο, δεν ήταν άγνωστος στην Τουρκία.

Πολιτικός γνωστός για τις συντηρητικές – ισλαμιστικές του θέσεις, υπέρμαχος των σχέσεων Κράτους – Ισλαμικής θρησκείας ως φοιτητής, έγινε μέλος της αντι-κομμουνιστικής Εθνικής Τουρκικής Φοιτητικής Ένωσης και στη συνέχεια έγινε μέλος του Κόμματος Εθνικής Σωτηρίας. Εντάχθηκε στο Ισλαμιστικό Κόμμα της Ευημερίας, μετά το πραξικόπημα του 1980 ως υποστηρικτής του Ερμπακάν και στη συνέχεια στις 27 Μαρτίου 1994 εξελέγη Δήμαρχος Κωνσταντινούπολης.

Όντας δήμαρχος ο Ερντογάν, το κόμμα της Ευημερίας βγήκε εκτός νόμου με απόφαση του τουρκικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, με τον Ερντογάν να αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο με τις πύρρειες ομιλίες του στις διαδηλώσεις του ακολούθησαν. Μία από αυτές μάλιστα τον έστειλε στα κρατητήρια αφού απήγγειλε ένα ποίημα του Τούρκου εθνικιστή ποιητή των αρχών του 20ου αιώνα Ζιγιά Γκιοκάλπ, με το δικαστήριο να κρίνει τη συγκεκριμένη κίνηση ως προτροπή για τέλεση αδικήματος και υποκίνηση σε θρησκευτικό ή φυλετικό μίσος . Τότε εξαναγκάστηκε σε παραίτηση από το δημαρχικό θώκο το 1998 και καταδικάστηκε το 1999 σε δεκάμηνη φυλάκιση, που συνοδεύτηκε από αφαίρεση των πολιτικών του δικαιωμάτων για το συγκεκριμένο διάστημα.

Ο Ερντογάν γίνεται ο 57ος πρωθυπουργός της Τουρκίας στις 14 Μαρτίου 2003 και τον Μάιο του 2004, είναι ο πρώτος Τούρκος Πρωθυπουργός που επισκέπτεται την Ελλάδα επίσημα από το 1988 και ο πρώτος που συναντάται με τους μουσουλμάνους της Θράκης από το 1952. Εκείνη την περίοδο ο Ερντογάν εμφανίζεται ως υπέρμαχος των σχέσεων με την Ελλάδα, δήθεν υποστηρικτής του Σχεδίου Ανάν, για τη «λύση» του Κυπριακού και ένας ένθερμος οπαδός της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας. Επί των ημερών του ξεκινούν και οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, μετά από μισό αιώνα σχεδόν από την κατάθεση του σχετικού αιτήματος της Άγκυρας και χωρίς να έχει λυθεί το Κυπριακό.
Όλοι πιστεύουν ότι αν και ισλαμιστής, ίσως κάτι να αλλάζει στη χώρα.

Ο Ρ. Ερντογάν αναλαμβάνει τα ηνία της χώρας, ακολουθεί έναν μετριοπαθή λόγο – αρχικά- προσπαθεί ακόμα και να κάνει «ειρήνη» με τους παραδοσιακούς εχθρούς του τουρκικού κατεστημένου.

Πώς κέρδισε ο Ερντογάν τις λαϊκές μάζες

Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί τη ρητορική του πολιτικού Ισλάμ με επίκεντρο την κοινωνική δικαιοσύνη. Δημιουργεί δεσμούς με τα φτωχά στρώματα, το κόμμα του δουλεύει στις παραγκουπόλεις και αναπτύσσει ένα ισχυρό πελατειακό δίκτυο με κοινωνική επίφαση. Τα στελέχη του ΑΚΡ προσφέρουν κοινωνική εργασία, βοηθούν να ξεπεραστούν προβλήματα με το δημόσιο και γίνονται μέρος της καθημερινότητας των λαϊκών οικογενειών.

Μπαίνουν σπίτι τους αναπτύσσουν σχέσεις εμπιστοσύνης. Δίνονται υποτροφίες και δωρεάν στέγαση και σίτιση. Εφαρμόζεται εν τοις πράγματι η ισλαμική αλληλεγγύη, ενώ μπαίνει σε εφαρμογή και η αλληλεγγύη μεταξύ ισλαμιστών επιχειρηματιών που υποχρεούνται πλέον να στηρίζουν ο ένας τον άλλο και να μην αναγκάζονται να καταφεύγουν για δανεισμό σε τράπεζες.

Το πολιτικό Ισλάμ είναι με απόσταση μετατρέπεται στον πιο οργανωμένος και πιο αποτελεσματικό κομματικό μηχανισμό και κερδίζει στα σημεία το αυταρχικό μετακεμαλικό καθεστώς, που δεν είναι καθόλου αθώο για την κατάσταση της χώρας.

Το 2004 ο Ερντογάν εμφανίζεται αποφασισμένος ακόμα και να λύσει το Κυπριακό, με το σχέδιο Ανάν, δημιουργώντας την εντύπωση της δήθεν υποχωρητικής Τουρκίας.

Ερντογάν ο… ειρηνοποιός

Είναι το αγαπημένο παιδί της ΕΕ και των ΗΠΑ. Γίνεται ο μετριοπαθής ισλαμιστής ηγέτης που μπορεί να κατανοεί κα ινα ενστερνίζεται τις δημοκρατικές ιδέες και πολιτικές της Δύσης, ενώ την ίδια στιγμή αποτελεί μία γέφυρα προς το μουσουλμανικό κόσμο. Χαρακτηρίζεται πολύτιμος σύμμαχος και στρατηγικός εταίρος.
Μιλάει για την πρόθεση του να μετατρέψει το Αιγαίο σε «θάλασσα ειρήνης» και προτέινει αδερφική συμβίωση στην Ελλάδα, λέγοντας ότι οι δύο χώρες μπορούν να συμφωνήσουν να σταματήσουν την κούρσα στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, καθώς η έχθρα και τα όποια αίτια τους επέβαλαν στο παρελθόν έχουν πάψει να ισχύουν και το μόνο που εξυπηρετο΄πυν πλέον είναι να απομυζούν τεράστια κεφάλαια από τους προϋπολογισμούς των δύο χωρών.

Αρχίζει ακόμα και να προωθεί την ανάπτυξη στην νοτιανατολική Τουρκία που μέχρι τότε παρέμενε σκόπιμα υποβαθμισμένη λόγω του κουρδικού στοιχέιου. Φυσικά οι Κούρδοι και το ΡΚΚ παραμένουν ο νούμερο ένα εχθρός, αλλά οι κούρδοι προσεγγίζονται ως κοινότητα μέσω της θρησκείας, κάποιων ελάχιστων παραχωρήσεων στην άσκηση της κουλτούρας τους. Στις περιοχές χτίζονται ξενοδοχεία, γίνονται έργα υποδομών, επιχειρείται να έρθει τουρισμός, γυρίζονται σειρές με μεγάλη επιτυχία. Η έχθρα παραμένει,αλλά κάπως αποκοιμιέται, ή έστω ηρεμεί. Για λίγο…

Την ίδια στιγμή η τουρκική οικονομία τρέχει σε ράλι τρελών αναπτυξιακών ρυθμών. Πολλά σπίτια αποκτούν στα αλήθεια πλυντήριο, ψυγείο και φούρνο. Πιστωτικές κάρτες, δάνεια, επίφαση πλούτου, ή έστω μίας καλύτερης – βελτιωμένης ζωής, παντού.

Το όραμα της ισχυρής Τουρκίας αρχίζει να χτίζεται… Σε σαθρά θεμέλια, αλλά αυτό δεν είναι ορατό αμέσως…

Στις εκλογές όταν ρωτάς προοδευτικούς και αντιπάλους για χειραγωγημένες εκλογές απαντούν αρνητικά και αναφέρονται σε άλματα της αστικής δημοκρατίας…

Η έλευση της «ανάπτυξης» και της εξέλιξης της χώρας, φέρνει και μία τεράστια βιομηχανία θεάματος, με πανάκριβες παραγωγές, σήριαλ που είναι η πιο άμεση διαφήμιση της χώρας, που πωλούνται παντού και έκρηξη του τουρισμού…

Η Τουρκία παύει να είναι μία «σκοτεινή» και «επικίνδυνη» χώρα…

Μέσα σε όλο το πνεύμα «ελευθερίας» αρχίζει η θρησκεία να αποκτά όλο και μεγαλύτερο χώρο στην καθημερινότητα. Μαντίλες, απαγόρευση ποτού σε συγκεκριμένα μέρη, εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, επαναφορά θρησκευτικού γάμου, επαναφορά πρόβλεψης ότι τα κορίτσια μπορεί να παρακολουθούν σχολικά μαθήματα στο σπίτι και απλά να δίνουν εξετάσεις, και σιγά σιγά με το δανεικό χρήμα να λύνει ζητήματα, προσωρινά και να κλείνει στόματα, ο Ερντογάν μετατρέπεται σε λαϊκό ηγέτη πρώτης γραμμής…

Αρχίζει να βάζει χέρι στο στρατό και να ξηλώνει το καθεστώς των κεμαλιστών με τις υποθέσεις Βαριοπούλα και Εργκένεκον. Ξεπερνά το σκάνδαλο διαφθοράς για το οποίο κατηγορήθηκε με «ελαφρά τραύματα».

Ακόμα και το άνοιγμα στην Ελλάδα και η «συνέπεια» στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας συνεχίζονται και το 2010 ο Ερντογάν, με υπουργό Εξωτερικών ακόμα τον Αχμέτ Νταβούτογλου και 320 Τούρκους επιχειρηματίες κάνει δεύτερη «ιστορική επίσημη επίσκεψη» στην Ελλάδα…

Τότε υπογράφονται 21 συμφωνίες – μνημόνια συνεργασίας των δύο χωρών και ιδρύεται η Σύνοδος Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος Τουρκίας όπου θα συμμετέχουν 10 Τούρκοι και 8 Έλληνες υπουργοί. Σε αυτή την περίοδο οι σχέσεις των δύο χωρών δείχνουν να μπαίνουν σε μία νέα εποχή, χαμηλών τόνων και εξαιρετικά ήπιας ρητορικής.

Οι αυταπάτες δεν κρατάνε πολύ

Ωστόσο πάντα υπάρχει ένα σημείο κρίσης. Το 2013 ο Ερντογάν έρχεται αντιμέτωπος με το κίνημα του «πάρκου Γκεζί». Διαδηλώσεις που πνίγονται στο αίμα, ξεκινούν με αφορμή την προστασία του συγκεκριμένου πάρκου και αναδεικνύονται σε μία μαζική διαμαρτυρία ενάντια στις ισλαμικές μεταρρυθμίσεις που προωθούσε, τον έλεγχο της οικονομίας, αλλά και την εξωτερική πολιτική που ακολουθούσε ο Ερντογάν, αλλά και των διώξεων και των συγκρούσεων με το στρατό της χώρας. Το πάρκο έχει σαν αποτέλεσμα τουλάχιστον πέντε νεκρούς ενώ χιλιάδες είναι οι τραυματίες.

Και ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση.

Το 2014 ο Ρ. Ερντογάν ξεκινά να υλοποιεί το σχέδιο αλλαγής του συντάγματος με στόχο την υπερσυγκέντρωση εξουσιών. Κερδίζει τις προεδρικές εκλογές με 52% και γίνεται ο πρώτος πρόεδρος που εκλέγεται από το λαό.

Στις 15 Ιουλίου 2016, μερίδα του τουρκικού στρατού οργανώνει πραξικόπημα για την ανατροπή της κυβέρνησης. Το πραξικόπημα αποτυγχάνει, ο Ερντογάν επικρατεί κατηγορεί ως υπαίτιο τον ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν και προχωρά στο ξήλωμα του στρατού, διώξεις, δεκάδες χιλιάδες συλλήψεις, εκατοντάδες χιλιάδες απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων (δικαστικών, πανεπιστημιακών, στρατιωτικών, καθηγητών) και ο τρόμος επικρατεί στην Τουρκία.

Με το πραξικόπημα η χώρα τίθεται και συνεχίζει να τελεί μέχρι σήμερα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με δεκάδες χιλιάδες συλλήψεις, ανθρώπους στη φυλακή, που δεν γνωρίζουν τι θα συμβεί και το Ρ. Ερντογάν να συγκεντρώνει όλο και περισσότερες εξουσίες στο πρόσωπο του, ενώ φιλοδοξεί να είναι ο απόλυτος άρχων της χώρας μετά τις εκλογές της 24ης Ιουνίου.
Φυσικά έχει επανέλθει και η σκληρή ρητορική εναντίον της Ελλάδας, με τον εθνικισμό να τροφοδοτείται τα μάλλα.

Η Τουρκία μιλά ξανά για γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο, ο Ερντογάν κάνει λόγο για αλλαγή της Συνθήκης της Λωζάνης, η Ελλάδα κατηγορείται ως χώρα που δίνει καταφύγιο στους «τρομοκράτες» της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016 αλλά και σε κουρδικές ομάδες…

Δύο Έλληνες στρατιωτικοί συλλαμβάνονται και κρατούνται για σχεδόν 4 μήνες χωρίς να τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες, γιατί ίσως να πέρασαν κατά λάθος τα σύνορα…
Σύμβουλοι, συνεργάτες, πρωθυπουργοί, ΥΠΕΞ, αλλά και ο ίδιος ο Ερντογάν δυναμτιζουν το κλίμα με την Ελλάδα με δηλώσεις για πουλιά που δεν θα πετάξουν στο Αιγαίο χωρίς τουρκική άδεια, θυμούνται το ’22 και διαμηνύουν ότι πέταξαν τους Ελληνες στη θάλασσα και η κούρσα εξοπλισμών όχι μόνο δεν σταματά, αλλά επιταχύνεται…

Και κάπως έτσι πάμε στις σημερινές εκλογές. Με το διακύβευμα να αφορά και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Αλεξάνδρα Φωτάκη

Διαβάστε επίσης: 

Headlines