Bullying στην Ελλάδα: Οι περιπτώσεις που συγκλόνισαν

Η υπόθεση της αυτοκτονίας του 15χρονου μαθητή στην Αργυρούπολη και οι ενδείξεις ότι το απονενοημένο διάβημα έγινε εξαιτίας bulling απασχολεί το Πανελλήνιο. Είναι από τις τραγωδίες εκείνες που συγκλονίζουν, καθώς πρόκειται για ένα παιδί που δεν πρόλαβε να γνωρίσει τη ζωή. Είναι από τους θανάτους εκείνους που επαναφέρουν στο προσκήνιο ερωτήματα όπως: Τι συμβαίνει στα ελληνικά σχολεία και στην κοινωνία γενικότερα; Υπάρχει σε μεγάλο βαθμό ο εκφοβισμός, σχολικός, διαδικτυακός, κοινωνικός;

Τι ισχύει τελικά με τον ρατσισμό, ειδικά στις ευαίσθητες παιδικές ηλικίες; Πόσο οι γονείς είναι κοντά στα παιδιά τους για να καταλάβουν ότι κάτι συμβαίνει;

Οι πιο γνωστές περιπτώσεις

Το πανελλήνιο άρχισε να μαθαίνει τέτοιες περιπτώσεις και να γνωρίζει τι σημαίνει bulling ή εκφοβισμός ή μαθητικός τσαμπουκάς όταν έσκασε σα βόμβα η περίπτωση του μικρού Αλεξ στη Βέροια.

Ο Άλεξ, ένας μικρός αλλοδαπός, διέπρεπε ως μαθητής, προκαλώντας τα παιδιά της κοινωνίας της Βέροιας που δυσκολεύονταν να ακολουθήσουν τις επιδόσεις του.

Ήταν Φεβρουάριος του 2006 όταν τα ίχνη του Άλεξ Μεσχισβίλι από τη Βέροια χάθηκαν. Οι έρευνες δεν απέδωσαν, ανακρίθηκαν οι πάντες και τελικά η ετυμηγορία ήταν ότι παιδιά επιτέθηκαν και σκότωσαν τον Αλεξ. Πέντε συνομήλικοί του έκαναν το αποτρόπαιο έγκλημα και εξαφάνισαν το πτώμα του.

Η υπόθεση έκλεισε τυπικά δυο χρόνια μετά την εξαφάνιση του Άλεξ ενώ πέντε ανήλικοι-δύο Ελληνόπουλα, ένας Αλβανός, ένας Ρουμάνος και ένας Βορειοηπειρώτης-καταδικάστηκαν. Καταδικάστηκε επίσης και ο παππούς των δύο Ελληνόπουλων για ψευδορκία και υπόθαλψη εγκληματία.

Η σορός δεν βρέθηκε ποτέ, ενώ η μητέρα του Αλεξ, η τραγική Νατέλα, με μία απόπειρα αυτοκτονίας στο ιστορικό της, και μία αποζημίωση 150.000 ευρώ συνεχίζει να ψάχνει το πτώμα του παιδιού της.

Βαγγέλης Γιακουμάκης

Ακόμη μια περίπτωση εξαφάνισης που εκτυλίχθηκε σε θρίλερ, ήταν εκείνη του Βαγγέλη Γιακουμάκη η οποία συνοδευόταν με αποτρόπαιες αποκαλύψεις για bullying σε βάρος του νεαρού και πληροφορίες που παραμένουν ακόμη και σήμερα νεφελώδεις για τις εφιαλτικές μέρες που ζούσε ο Κρητικός μέσα στη Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων.

Η εξαφάνιση του Γιακουμάκη ανακαλύφθηκε από την μητέρα του η οποία τηλεφωνούσε στο κινητό του, αλλά δεν έπαιρνε απάντηση. Στη συνέχεια τηλεφώνησε σε συμφοιτητές του μήπως ήξεραν που βρίσκεται. Την ίδια ημέρα ξεκίνησαν οι έρευνες για τον εντοπισμό του Γιακουμάκη. Αρχικά οι έρευνες επικεντρώθηκαν μόνο στην ευρύτερη περιοχή της σχολής, αλλά αργότερα οι έρευνες επεκτάθηκαν σε όλη τη χώρα. Κατόπιν εισαγγελικής εντολής ξεκίνησε στα τηλεοπτικά δίκτυα η προβολή κάρτας στοιχείων του Γιακουμάκη για την διευκόλυνση των ερευνών εντοπισμού, ενώ διάφορες μαρτυρίες τον ήθελαν να βρίσκεται σε διάφορα σημεία της Ελλάδας.

Επί σαράντα ημέρες οι αστυνομικές αρχές πραγματοποιούσαν έρευνες τόσο στο εσωτερικό όσο και το εξωτερικό της σχολής με σκοπό τον εντοπισμό του φοιτητή, του οποίου το πτώμα βρέθηκε σε προχωρημένη σήψη την Κυριακή 15 Μαρτίου 800 μέτρα από την σχολή.

Η έρευνα αποκάλυψε τα βασανιστήρια που έκαναν οι συμφοιτητές του στον Βαγγέλη. «Του έκλειναν το ζεστό νερό, τον έβαζαν σε ντουλάπια, του πετούσαν κέρματα, τον ξύριζαν παρά τη θέλησή του, τον είχαν κρεμάσει ακόμη και από το παράθυρο» δήλωσε μάρτυρας. Μάλιστα πριν λίγο διάστημα, δόθηκε στη δημοσιότητα το μοναδικό βίντεο ντοκουμέντο που παρουσιάζει καρέ-καρέ τον αδικοχαμένο σπουδαστή πάνω στο κρεβάτι του δωματίου στην Εστία της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων να παρακαλεί τους συμφοιτητές να σταματήσουν να τον κρατάνε «όμηρο». Το εν λόγω βίντεο βρέθηκε στα χέρια των αρχών όταν κάποιος από τους σπουδαστές φαίνεται ότι μετάνιωσε για τα όσα συνέβαιναν και το παρέδωσε σε υπάλληλο της Γαλακτοκομικής Σχολής.

Τον Απρίλιο του 2015 ασκήθηκαν ποινικές διώξεις σε δύο στελέχη της σχολής του φοιτητή, στον πρώην διευθυντή της Σχολής και στην υπεύθυνη της Εστίας, για συνεχή παραβίαση των καθηκόντων τους, για τους χειρισμούς τους απέναντι στην υπόθεση του Γιακουμάκη. Στις 10 Ιουνίου του 2015 ο εισαγγελέας άσκησε δίωξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση, έπειτα από αιτιάσεις της οικογένειας του Γιακουμάκη. Στις 23 Ιουνίου του 2016, αποφασίστηκε η παραπομπή σε δίκη του πρώην υπουργού και βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, Χρήστου Μαρκογιαννάκη με την κατηγορία της ηθικής αυτουργίας σε παράβαση καθήκοντος λόγω της παρέμβασης του προς τον διευθυντή της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων. Ειδικότερα ο πρώην υπουργός φέρεται να παρενέβη στη διοίκηση της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων ώστε να αποφύγει την τιμωρία της προσωρινής αποβολής ένας εκ των Κρητικών φοιτητών, οι οποίοι φέρονται να εμπλέκονται στην υπόθεση Γιακουμάκη. Να σημειωθεί ότι η τιμωρία των Κρητικών δεν σχετιζόταν με την υπόθεση Γιακουμάκη αλλά αφορούσε περιστατικό φθοράς του κτιρίου. Μαζί με τον Χρήστο Μαρκογιαννάκη παραπέμφθηκαν σε δίκη και οι πρώην διευθυντής της Γαλακτοκομικής Σχολής και η υπεύθυνη της Εστίας με την κατηγορία της παράβασης καθήκοντος. Το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων Ιωαννίνων απάλλαξε από τις κατηγορίες τον Χρήστο Μαρκογιαννάκη καθώς και την υπεύθυνη της Εστίας ενώ καταδίκασε τον διευθυντή της Γαλακτοκομικής Σχολής για παράβαση καθήκοντος.

Σταυρούλα Κοεμτζή

Νοέμβριος του 2017 και η 22χρονη φοιτήτρια Σταυρούλα Κοεμτζή κάνει βουτιά θανάτου από την ταράτσα της φοιτητικής εστίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Ολοι ψάχνουν να βρουν τις αιτίες που την έσπρωξαν στην αυτοκτονία με τη μητέρα της να υποστηρίζει ότι ενδεχομένως να την έριξαν από την ταράτσα.

Οι εξελίξεις είναι συγκλονιστικές καθώς αποκαλύπτεται διαδικτυακό bulling και εκβιασμός με ροζ βίντεο, με την κοπέλα να μην αντέχει την ντροπή που ένιωθε και να βάζει τέρμα στη ζωή της. Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσε η οικογένεια αρχικά η κοπέλα εκβιαζόταν από ένα άτομο που φέρεται ως φωτογράφος και ήθελε να την προωθεί ως μοντέλο. Όμως και πάλι σύμφωνα με πληροφορίες της οικογένειας της άτυχης φοιτήτριας αυτός δεν ήταν φωτογράφος, αλλά φοιτητής στα Χανιά και είχε πείσει την 22χρονη ότι μπορεί να την κάνει μοντέλο. Έτσι την τραβούσε φωτογραφίες που κάποιες από αυτές ήταν γυμνές και κάποιες ημίγυμνες. Ωστόσο όπως έγινε γνωστό τις φωτογραφίες αυτές το άτομο αυτό, τις ανάρτησε χωρίς την άδειά της στο προσωπικό ιστολόγιο της 22χρονης με αποτέλεσμα να τις οικειοποιηθούν επιτήδειοι και στη συνέχεια να την εκβιάζουν. Σύμφωνα με μαρτυρίες που έχει η οικογένεια η 22χρονη φοιτήτρια εκβιαζόταν πάνω από επτά άτομα τα οποία της έλεγαν «στείλε μας κι άλλο υλικό αλλιώς θα δημοσιεύσουμε κι άλλες φωτογραφίες σου».

Σύμφωνα με πληροφορίες, μια μαρτυρία φίλης της άτυχης Λίνας, αποκαλύπτει ότι η 22χρονη είχε πέσει θύμα εκβιασμού ατόμων που είχαν στα χέρια τους βίντεο ερωτικού περιεχομένου με την νεαρή κοπέλα και με αυτό την εκβίαζαν να προχωρά και σε άλλες πράξεις με άτομα που της υπαγόρευαν.

Η φίλη της άτυχης Λίνας «έσπασε» τη σιωπή της ένα χρόνο μετά την αυτοκτονία και τα όσα αποκάλυψε ήρθαν να συνδεθούν με τα όσα στοιχεία είχε συγκεντρώσει και η οικογένεια της άτυχης φοιτήτριας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός και που ενδεχομένως ρίξει φως στη σκοτεινή αυτή υπόθεση είναι η ατζέντα της 22χρονης, η οποία εδώ και ένα χρόνο δεν έχει βρεθεί.  Σύμφωνα με τη φίλη της Λίνας η οποία μίλησε ύστερα από ένα χρόνο, η 22χρονη δεν είχε δείξει σημεία πως ήθελε να βάλει τέλος στη ζωή της. Μάλιστα εκείνη την ημέρα πριν πηδήξει από τον 9ο όροφο, είχε βρεθεί με τον φίλο της, είχαν μαλώσει για κάποιο λόγο ενώ στη συνέχεια πήγε στο δεύτερο όροφο που έμενε. Εκεί μίλησε με τη συγκάτοικό της και της λέει «ανεβαίνω στον 9ο όροφο και κατεβαίνω». Μετά από δύο ώρες  ειδοποιήθηκε η συγκάτοικός της που της είπαν ότι η Λίνα είχε πέσει από τον 9ο όροφο. Η οικογένειά της πιστεύει ότι σε εκείνο το χρονικό διάστημα κάτι σοβαρό πρέπει να έγινε που την τάραξε τόσο πολύ και την οδήγησε στη μοιραία πράξη.

Επίθεση με μαχαίρι

Απρίλιος του 2015. Μία 22χρονη μαθήτρια έβγαλε μαχαίρι 14 εκατοστών και επιτέθηκε σε τρεις συμμαθήτριες της μέσα στην τάξη με αποτέλεσμα να τις μαχαιρώσει στα χέρια.

Αμέσως η καθηγήτρια την ακινητοποίησε και την κράτησε μέχρι να έρθει η Αστυνομία.

Η νεαρή ήταν μαθήτρια στην σχολή νοσηλευτών του ΟΑΕΔ, έχει συλληφθεί και βρίσκεται ήδη στο Α.Τ. Ρέντη, ενώ σύμφωνα με πηγές από την ασφάλεια Πειραιά, η 22χρονη φέρεται να δεχόταν καθημερινά πειράγματα και κοροϊδίες για την εμφάνισή της ενώ στο σημείο όπου εξελίχθηκε στο συμβάν βρέθηκαν δύο μαχαίρια.

Οι τρεις σπουδάστριες, δύο Αλβανικής υπηκοότητας 20 και 22 ετών και μία 20χρονη Ελληνίδα, μεταφέρθηκαν με τραύματα στα χέρια στο Αττικό νοσοκομείο, προκειμένου να τους παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες.

Σύμφωνα με την μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα η 22χρονη πριν μαχαιρώσει τις συμμαθήτριές της είπε: «Τόσο καιρό γελάγατε μαζί μου. Σήμερα θα γελάσετε για τελευταία φορά».

Οι συμμαθητές της την περιγράφουν ως ένα άτομα με κλειστό χαρακτήρα και ευαίσθητη. Ενώ αναφέρουν πως πέρυσι η νεαρή είχε επιτεθεί σε μια συμμαθήτριά της.

Ο σπουδαστής με το όπλο

Ο νεαρός ομογενής από την Αμπχαζία Δημήτρης Πατμανίδης, σπουδαστής στο Ηλεκτρολογικό τμήμα της Σχολής του ΟΑΕΔ, η οποία βρίσκεται στη οδό Π. Ράλλη 83 στον Αγ. Ι. Ρέντη, πυροβόλησε και τραυμάτισε το 2009 με δύο όπλα τρία άτομα, τον 18χρονο συμμαθητή του Δημ. Κοκκίνη και δύο εργάτες παρακείμενης εταιρείας, έναν 23χρονο έλληνα και έναν 47χρονο από την Αλβανία, που είδαν το περιστατικό και προσπάθησαν να τον ακινητοποιήσουν. Στη συνέχεια ο 19χρονος ομογενής κατευθύνθηκε σε πάρκο πίσω από την Σχολή και αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι.

Σύμφωνα με τον διευθυντή της Σχολής ο δράστης ήταν ένα μοναχικό παιδί που δεν είχε δώσει ποτέ έως σήμερα δικαιώματα.
Δίπλα στον δράστη βρέθηκαν δύο τσάντες με όπλα, μαχαίρι και ένα σημείωμα στο οποίο αναφέρεται στους λόγους της πράξης του.

Όπως προκύπτει από καταθέσεις ο 19χρονος είχε ψυχολογικά προβλήματα και αυτοκτονικές τάσεις. Στο σημείωμά του αναφέρει εκτός των άλλων «είμαι εγωϊστής και δεν μπορώ να με απαξιώνουν».  Όπως προκύπτει από καταθέσεις ο 19χρονος είχε ψυχολογικά προβλήματα και αυτοκτονικές τάσεις. Στο σημείωμά του αναφέρει εκτός των άλλων «είμαι εγωϊστής και δεν μπορώ να με απαξιώνουν».

Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος έχει πλήθος ιστοριών να διηγηθεί γύρω από τον εκφοβισμό μέσω διαδικτύου που πολλές φορές μπορεί να οδηγήσει σε απόπειρες αυτοκτονίας. Για παράδειγμα, μια 13χρονη άλλαξε τέσσερα σχολεία και δύο πόλεις  αφότου 14χρονος ανάρτησε στο youtube ένα ερωτικό βίντεο με εκείνην. Μία 16χρονη – η καλύτερη μαθήτρια στην τάξη της – αποπειράθηκε τρεις φορές να αυτοκτονήσει, καθώς φωτογραφία που η ίδια είχε αναρτήσει στο facebook, χρησιμοποιήθηκε από κάποιον για να την «τοποθετήσει» πρωταγωνίστρια σε ερωτικό βίντεο.

Η διαλεύκανση της υπόθεσης αποκάλυψε ως υπαίτιο συμμαθητή της κοπέλας, που την ανταγωνιζόταν στις σχολικές επιδόσεις. Εντεκάχρονος ένιωσε τον τρόμο όταν συμμαθητές του, του υπέκλεψαν τους κωδικούς στο instagram και έκαναν εξ ονόματός του υβριστικές αναρτήσεις, διαλύοντας την κοινωνική του ζωή. Οι παραπάνω περιπτώσεις που αντιμετώπισε η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος μόνο στο τέλος του 2014 είναι και πραγματικές αλλά και ενδεικτικές της κατάστασης.

Τραγικές περιπτώσεις και προφίλ

Οι αστυνομικοί της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος παραθέτουν τα τρία πιο σοβαρά περιστατικά cyber bullying που έχουν αντιμετωπίσει στο πρόσφατο παρελθόν, χωρίς να αναφέρουν για λόγους διασφάλισης προσωπικών δεδομένων λεπτομέρειες που θα πρόδιδαν την ταυτότητα των ανήλικων θυμάτων:

1)     Μία 13χρονη μαθήτρια έκανε διαδικτυακό σεξ με έναν 14χρονο αγόρι που γνώριζε από το σχολείο της. Το κορίτσι ήταν ερωτευμένο και έκανε ότι του έλεγε ο ανήλικος.  Εκείνος, ωστόσο, κατέγραψε τις σκηνές που απεικόνιζαν τη μαθήτρια γυμνή να κάνει το επονομαζόμενο «cyber sex» και στη συνέχεια ανέβασε το βιντεάκι στο διαδίκτυο για να το δουν οι συμμαθητές τους. Το αποτέλεσμα ήταν η 13χρονη να υποστεί ψυχολογικό σοκ. Ζήτησε μάλιστα από τους γονείς της να αλλάξουν τόπο διαμονής και σχολείο. Πληροφορίες αναφέρουν ότι το κορίτσι ζει σήμερα σε πόλη της επαρχίας και δεν έχει ξεπεράσει ακόμα αυτό που του συνέβη.

2)     Σε σχολείο μεγάλης πόλης της περιφέρειας μία 16χρονη κατήγγειλε ότι συμμαθητής της πήρε φωτογραφία που είχε στο προφίλ της σε σελίδα στα socialmedia και μετά από μοντάζ την εμφάνιζε να συμμετέχει σε ταινία πορνό. Το βίντεο το είδαν οι φίλοι και οι φίλες του θύματος με αποτέλεσμα να του ασκηθεί τεράστια ψυχολογική πίεση. Η ΕΛ.ΑΣ. ανέλαβε τη διαλεύκανση της υπόθεσης βρίσκοντας τα ηλεκτρονικά ίχνη του 16χρονου δράστη και κατεβάζοντας από το διαδίκτυο το επίμαχο υλικό.

3)     Σε πόλη της Πελοποννήσου 14χρονος χάκαρε την κάμερα που είχε ανήλικη φίλη του στον φορητό υπολογιστή της. Έτσι, κατάφερε να παρακολουθεί κρυφά όλες της τις κινήσεις και να τις καταγράφει σε βίντεο. Είχε κρατήσει τις σκηνές που η μαθήτρια ήταν γυμνή στο δωμάτιό της και τις είχε κάνει βίντεο, το οποίο απειλούσε ότι θα ανεβάσει στο διαδίκτυο. Το κορίτσι μίλησε στους γονείς της για τις απειλές και αυτοί με τη σειρά τους ειδοποίησαν την Αστυνομία.

«Τα παιδιά να είναι προσεκτικά ώστε να μη γίνουν τα αυριανά θύματα κυβερνοεκφοβισμού (cyber-bullying), αλλά ούτε και οι θύτες καθώς η καζούρα έχει όρια όταν προκαλεί τρόμο και ταραχή στο παιδί. Οι γονείς και τα παιδιά δεν πρέπει να διστάζουν να καταγγέλλουν τα φαινόμενα στην ΕΛ.ΑΣ.» είχε πει ο πρώην υπεύθυνος της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Μανώλης Σφακιανάκης.

Τα περισσότερα θύματα είναι παιδιά ευαίσθητα, χωρίς φίλους, ανασφαλή, με χαμηλή αυτοεκτίμηση, συχνά σωματικά πιο αδύναμα από τους συνομηλίκους τους. Αντίθετα, οι θύτες εμφανίζονται επιθετικοί ακόμα και στους δασκάλους τους, έχουν εξουσιαστικές τάσεις απέναντι στους συμμαθητές τους, είναι ευερέθιστοι, ενώ δε φαίνεται να έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα αυτοπεποίθησης.

Μια τρίτη κατηγορία αποτελούν τα παιδιά που γίνονται και θύτες και θύματα, τα οποία τείνουν να είναι υπερδραστήρια, ανασφαλή, με αντικοινωνικές δραστηριότητες, αντιπαθή από τους συμμαθητές τους, αλλά και από τους δασκάλους τους. Αυτά τα παιδιά παρουσιάζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και προσπαθούν να αντιδράσουν στη βία που δέχονται, αλλά όχι πάντα αποτελεσματικά, σύμφωνα με το Εuropean Antibulling Network, EAN.