Πόσο καλά αξιολογείτε το ρίσκο;

Κανείς δε μπορεί να ξέρει τι του επιφυλάσσει το μέλλον, όμως μπορεί να κάνει προβλέψεις σχετικά με τις διαθέσιμες επιλογές. Για αυτό το λόγο υπάρχει το τεστ “Berlin Numeracy Test” δηλαδή «Το αριθμητικό τεστ του Βερολίνου».

Το τεστ έχει επινοήσει ο Έντουαρτ Κόκελυ από το Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα, ο οποίος υποστηρίζει ότι αν και τα μαθηματικά χρησιμοποιούνται ευρέως, δεν έχουν εφαρμοστεί για συγκεκριμένες δεξιότητες που χρειαζόμαστε προκειμένου να κατανοήσουμε και να αξιολογήσουμε πραγματικές καταστάσεις.

Φανταστείτε, για παράδειγμα, ότι βλέπετε διαφήμιση για μια νέα οδοντόκρεμα (Zendil) που υπόσχεται ότι θα έχετε 50% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσετε ουλίτιδα αν τη  χρησιμοποιείται.

Ποιο από τα παρακάτω θα σας βοηθήσει να αξιολογήσετε κατά πόσο ένα άτομο θα μπορούσε να ωφεληθεί από τη χρήση του Zendil;

1. Ο κίνδυνος ουλίτιδας για άτομα που δεν χρησιμοποιούν το Zendil

2. Ο κίνδυνος ουλίτιδας για άτομα που χρησιμοποιούν διαφορετική μάρκα οδοντόκρεμας για τον ίδιο σκοπό

3. Πόσοι άνθρωποι στην ομάδα χρησιμοποιούσαν διαφορετική οδοντόκρεμα

4. Πόσο χρονών ήταν οι άνθρωποι που συμμετείχαν στη μελέτη

Η σωστή απάντηση είναι  πρώτη επιλογή. Για παράδειγμα, εάν μόνο δύο άτομα στα εκατό συνήθως παρουσιάζουν ουλίτιδα χρησιμοποιώντας μια άλλη οδοντόκρεμα, τότε μια μείωση κατά 50% θα σήμαινε ότι μόνο ένα άτομο στα εκατό έχει πιο υγιή ούλα -γεγονός που υποδηλώνει ότι προσφέρει ελάχιστα οφέλη στη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων.

Ο Κόκελυ συνεργάστηκε ακόμα με την Ρόσιο Γκαρσία Ρεταμίρο από το Πανεπιστήμιο της Γρανάδα, για να αναδείξουν το γεγονός ότι οι άνθρωποι με γνώση του κινδύνου είναι λιγότερο επιρρεπείς σε προκαταλήψεις. Για παράδειγμα δεν έχουν συχνά υπερβολική αυτοπεποίθηση (η τάση μας να πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε περισσότερα από ότι ξέρουμε στην πραγματικότητα) ή «επίδραση του εφάπαξ κόστους» (η τάση να συνεχίζουμε ένα αποτυχημένο εγχείρημα, ακόμη και αν το κόστος της επένδυσης θα είναι μεγαλύτερο από τις απώλειες).

Οι δεξιότητες λήψης αποφάσεων μεταφράζονται σε πραγματική συμπεριφορά, όπως η ικανότητα κατανόησης των αποτελεσμάτων ενός τεστ HIV στο σπίτι. Οι άνθρωποι με υψηλό σκορ σε τέτοιου τύπου τεστ είναι τέσσερις φορές πιθανότερο να αναζητήσουν βοήθεια μέσα στην πρώτη ώρα των συμπτωμάτων ενός καρδιακού επεισοδίου και αυτή η απόφαση με τη σειρά της καθορίζει στη συνέχεια την πρόγνωση. Το τεστ του Βερολίνου φαίνεται επίσης να εντοπίζει την κατανόηση διαφορετικών επενδυτικών σχεδίων και την ικανότητά αξιολόγησης διαφημίσεων και κατανόησης των πολιτικών δημοσκοπήσεων.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το τεστ του Βερολίνου δε βασίζεται σε εξειδικευμένες γνώσεις. Η κατανόηση του κινδύνου και της αβεβαιότητας βοηθά στο να γίνει κανείς πιο κριτικός απέναντι στις πληροφορίες που λαμβάνει, δημιουργώντας έτσι μια πιο ορθολογική και ενημερωμένη κοσμοθεωρία. Είναι σαν να αυξάνει τη «μεταγνώση του» – την ικανότητά  να προβληματίζεται για τη συλλογιστική του και την δική του κρίση.

Μπορεί να υποθέσετε ότι η το τεστ του Βερολίνου απλά μετράει τη νοημοσύνη, δεδομένου ότι βασίζεται σε αριθμούς. Αλλά αν και τα δύο αυτά συσχετίζονται, ο Κόκελυ αποδεικνύει ότι η ικανότητα κατανόησης του κινδύνου αποδεικνύεται πολύ καλύτερη από την πρόβλεψη γενικών ικανοτήτων λήψης αποφάσεων κάποιου με βάση συνήθεις ερωτήσεις σχετικά με το IQ.

«Χρειαζόμαστε καλύτερη κατανόηση του κινδύνου, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ιατρική λήψη αποφάσεων. Πολλοί άνθρωποι αποκτούν αυτές τις δεξιότητες, αλλά εξακολουθεί να μου προκαλεί έκπληξη πόσοι δεν το κάνουν. Η αριθμητική φαίνεται να είναι ακόμα πιο δύσκολη από ό,τι η βασική παιδεία, ειδικά όταν πρόκειται για την επίλυση βαθύτερων εννοιών. Αλλά για πολλούς, το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν διαθέτουν τη γνώση, αλλά απλά δεν καταλαβαίνουν πότε πρέπει να την εφαρμόσουν.» υποστηρίζει η Βάλερι Ρέινα από το Πανεπιστήμιο Κόρνελ της νέας Υόρκης.

Δυστυχώς, αυτές οι δεξιότητες έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία σήμερα. «Σήμερα οι ασθενείς αναμένεται να λάβουν αποφάσεις και τους παρέχονται πολύ περισσότερες πληροφορίες από ότι στο παρελθόν. Μπορεί να σας δοθούν περισσότερα δεδομένα σχετικά με τις παρενέργειες διαφορετικών φαρμάκων, για παράδειγμα, όταν επιλέγετε μια θεραπεία. Ή φανταστείτε ότι έχετε πάρει τα αποτελέσματα ενός τεστ που αποκαλύπτει μια γενετική προδιάθεση για ορισμένα είδη καρκίνου. Η εσφαλμένη ερμηνεία του κινδύνου μπορεί να σας οδηγήσει σε περιττό χειρουργείο. Θέλουμε οι ασθενείς να είναι εξουσιοδοτημένοι να λαμβάνουν αποφάσεις – αλλά αυτό σημαίνει ότι η ευθύνη τους είναι να κατανοήσουν πολύ περισσότερες εξειδικευμένες πληροφορίες, έτσι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να είναι μορφωμένοι».

Ο Κόκελυ θεωρεί ότι, δεδομένου του προσωπικού και οικονομικού κόστους, η γνώση κινδύνου πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα στα σχολεία. «Για μια συνεργάσιμη κοινωνία, θα μπορούσατε να δείτε πως αυτό θα μπορούσε να αποφέρει πολλά οικονομικά οφέλη».