Π. Βλάμος: Ο μαθηματικός και οι γρίφοι του εγκεφάλου

Πώς συνδέεται η βιοπληροφορική και νευροπληροφορική με την Ιατρική, την έγκαιρη πρόγνωση; Πώς γίνεται η αποκρυπτογράφηση των νευροεκφυλιστικών ασθενειών; Ο Παναγιώτης Βλάμος, καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και επιστημονικός υπεύθυνος ενός εργαστηρίου 2,5 εκατ. ευρώ, μπορεί να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα καλύτερα από τον καθένα.

Συνολικά, 150 καθηγητές από όλο τον κόσμο περιμένουν να ακούσουν τις εξηγήσεις του και τις εξελίξεις στην έρευνα του, στο παγκόσμιας εμβέλειας συνέδριο GeNeDis (www.genedis.eu) στο Τορόντο του Καναδά που γίνεται αυτή την εβδομάδα.

Ετσι, ο Παναγιώτης Βλάμος και το εργαστήριό του κάνουν «απόβαση» στον Καναδά, όχι συμμετέχοντας απλώς ως ομιλητές ή Ελληνες που διαπρέπουν στο εξωτερικό, αλλά ως διοργανωτές του συνεδρίου, εκπρόσωποι της Ελλάδας και ενός ελληνικού ανώτατου ιδρύματος και μεταφέροντας στις βαλίτσες τους τεχνογνωσία «εκατομμυρίων».

Τι σημαίνει αυτό; Οτι ο Ειδικός Λογαριασμός του Ιονίου Πανεπιστημίου που διαχειρίζεται τη διοργάνωση ενός τέτοιας εμβέλειας συνεδρίου έχει πάρει τις τελευταίες ημέρες «φωτιά».

Διαχειρίζεται εγγραφές από τις μεγαλύτερες χώρες του κόσμου, πρέπει να απαντάει σε αιτήματα χωρών επτά ώρες πριν από την Ελλάδα, ή επτά μπροστά, οργανώνει πληθώρα επιστημονικών εκδηλώσεων: 33 προσκεκλημένοι ομιλητές, 136 καθηγητές – μέλη της επιστημονικής επιτροπής, επτά workshops / special sessions, 102 επιστημονικές εργασίες / παρουσιάσεις σε πέντε διαφορετικά venues. Τελεί δε υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Το βέβαιο όμως είναι ότι η επιστημονική κοινότητα του Καναδά θα θυμάται την Ελλάδα για καιρό. Και όχι ως μια χώρα που μαστίζεται από την κρίση. Αλλά ως τη χώρα που «χτίζει» και πάλι δρόμους. Το εργαστήριο του καθηγητή Βλάμου στην Κέρκυρα κατ» επέκταση, μοιάζει η ιδανική περίπτωση για τη νέα στήλη των «ΝΕΩΝ», που θα αναζητούν τις επόμενες γενιές επιστημόνων της χώρας μας.

«Στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες το πρώτο σύμπτωμα δεν είναι η αρχή της νόσου. Η νόσος έχει ήδη εμφανισθεί πριν από μία τουλάχιστον δεκαετία» λέει ο καθηγητής. «Κατ» επέκταση είναι σαφές πως είναι ήδη αργά για τη θεραπεία της. Η έρευνά μας έχει ως στόχο την παρακολούθηση συγκεκριμένων βιοδεικτών: βιολογικών και ψηφιακών, σε πληθυσμούς με υψηλό δείκτη επικινδυνότητας.

Είναι πλέον δυνατή η ex vivo δοκιμή φαρμακευτικών ουσιών ώστε να δούμε αν μπορούν να μεταβάλουν τους συγκεκριμένους βιοδείκτες καθυστερώντας την εξέλιξη της νόσου πριν αυτή ακόμη εκδηλωθεί» αναφέρει.
«Σήμερα μπορούμε πλέον να μελετήσουμε την επικινδυνότητα εμφάνισης νευροεκφυλιστικών νόσων πολύ πριν εκδηλωθούν και να βοηθήσουμε στην ανάπτυξη εξατομικευμένων φαρμακευτικών αγωγών» λέει ο καθηγητής Βλάμος.

Ο Παναγιώτης Βλάμος είναι μαθηματικός. Δεν ξεκίνησε από την Ιατρική. Τα βήματά του όμως τον έφεραν εκεί. Το Εργαστήριο Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας (BiHELab) του Τμήματος Πληροφορικής του Ιονίου Πανεπιστημίου περιλαμβάνεται σήμερα στους πιο αξιόπιστους συνομιλητές του Fields Institute, που δίνει τα αντίστοιχα Νομπέλ στα μαθηματικά και τους επιστήμονες κάτω των 40 ετών.

«Ευελπιστούμε στο εγγύς μέλλον τα υπολογιστικά εργαλεία ιατρικής ακριβείας που αναπτύσσονται στο εργαστήριο να ενταχθούν στην κλινική πράξη» δηλώνει. «Ασχολούμαστε με το προγνωστικό κομμάτι σύγχρονων ασθενειών χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της βιοπληροφορικής που μπορούν να κατευθύνουν την ιατρική διαχείριση» εξηγεί η Αντιγόνη Αβραμούλη.

Η Αντιγόνη Αβραμούλη είναι υποψήφια διδάκτωρ του Εργαστηρίου και από τους πρώτους νέους επιστήμονες που χρηματοδότησε για να κάνουν την έρευνα τους στην Ελλάδα το ΕΛΙΔΕΚ (Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας) του υπουργείου Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων

«Με συγκινεί ιδιαίτερα η διαδικασία της έρευνας που κάνουμε με στόχο να ανακαλύψουμε κάτι καινούριο που θα συνεισφέρει όχι μόνο στην επιμήκυνση αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας της επιβίωσης των ασθενών από μια πολύπλοκη νόσο, δίνοντας ελπίδα και αξία στην ανθρώπινη ζωή», αναφέρει η Κωνσταντίνα Σκολαρίκη είναι υποψήφια διδάκτωρ.

Λυσάρι

Νευροπληροφορική

Δυναμικά αναπτυσσόμενος ερευνητικός τομέας που έχει ως αντικείμενο τον τρόπο επεξεργασίας των πληροφοριών του νευρικού συστήματος. Επίσης την επεξεργασία νευροεπιστημονικών πειραματικών δεδομένων με υπολογιστικά εργαλεία.

Βιοπληροφορική

Διεπιστημονικό πεδίο που αφορά την ανάπτυξη εργαλείων λογισμικού για τη μελέτη και ανάλυση βιολογικών δεδομένων, μέσω του συνδυασμού της υπολογιστικής επιστήμης, της στατιστικής, της μηχανικής και των μαθηματικών.

Εξατομικευμένη θεραπεία

Ο όρος αναφέρεται στη χρήση των γενετικών ή/και των επιγενετικών δεδομένων ενός ασθενούς ή ενός ατόμου, για την καλύτερη χορήγηση θεραπευτικής αγωγής ή/και τον προσδιορισμό της προδιάθεσης σε μια συγκεκριμένη νόσο. Απώτερος στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής μέσω της πρόληψης. Περιλαμβάνει κυρίως τα επιστημονικά πεδία της μοριακής διάγνωσης, της φαρμακογονιδιωματικής και της βιοπληροφορικής.

Νευροεκφυλιστικές ασθένειες

Γενικός όρος που περιλαμβάνει μία σειρά παθήσεων, οι οποίες οδηγούν στην προοδευτική εκφύλιση ή/και τον θάνατο των νευρικών κυττάρων. Η εξέλιξη αυτή προκαλεί προβλήματα στην κίνηση (αταξία) ή στη νοητική λειτουργία (άνοια). Παραδείγματα αποτελούν η νόσος Parkinson, η νόσος Alzheimer και η νόσος Huntington.