Σεισμοί : Αυτές είναι οι τρεις ζώνες υψηλού κινδύνου στην Ελλάδα

H Ελλάδα είναι σεισμογενής περιοχή σχεδόν στο σύνολό της. Αυτό το γνωρίζουν οι περισσότερες γενιές που έζησαν μεγάλους σεισμούς. Οπως λένε οι επιστήμονες το περίφημο «ελληνικό τόξο» είναι αυτό που δίνει μεγάλους σεισμούς. Το… Τόξο του Εγκάλαδου «σημαδεύει» την Ελλάδα από τη Λευκάδα ως τη Ρόδο, τα τελευταία 5 εκατομμύρια χρόνια. Εδώ τα ρίχτερ χτυπάνε «κόκκινο» με μεγέθη που φθάνουν τους 7 με 7,5 βαθμούς. Είναι το όριο επαφής και σύγκλισης της αφρικανικής με την ευρασιατική λιθοσφαιρική πλάκα, που και η πρώτη βυθίζεται (αργά αλλά σταθερά με ταχύτητα περίπου 4,5 εκατοστών τον χρόνο) κάτω από τη δεύτερη. Και είναι αυτή η τιτάνια «μάχη» των πλακών στο Νότιο Αιγαίο η κύρια αιτία εκδήλωσης των περισσότερων σεισμών στην Ελλάδα.

Ο χάρτης από παλαιότερο δημοσίευμα του «Βήματος»« περιγράφει με λεπτομέρειες τη μετακίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών.

Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει, οι ζώνες υψηλού κινδύνου στην Ελλάδα για πιθανότητες να χτυπήσει ο Εγκέλαδος είναι κατά μήκος των ακτών της Δυτικής Ελλάδας από την Κέρκυρα έως τη Δυτική Κρήτη και η σεισμική δραστηριότητα μπορεί να διακριθεί γενικά σε τρεις περιοχές:

• Η πρώτη περιοχή βρίσκεται βορείως της Λευκάδας και η σεισμική δραστηριότητα εκεί οφείλεται σε συμπιεστικές δυνάμεις περίπου ανατολικής – δυτικής διεύθυνσης που είναι κάθετες στη διεύθυνση των ακτών της Δυτικής Ελλάδας.
• Η δεύτερη περιοχή βρίσκεται νοτίως της Κεφαλονιάς και αποτελεί το δυτικό τμήμα του Ελληνικού Τόξου. Η σεισμική δραστηριότητα εκεί οφείλεται στη σύγκλιση μεταξύ της αφρικανικής πλάκας και του Αιγαίου και της κατάδυσης της πρώτης, κάτω από τη δεύτερη. Αποτέλεσμα της κατάδυσης αυτής είναι και η εκδήλωση σεισμικής δραστηριότητας ενδιαμέσου βάθους (εστιακά βάθη σεισμών μεγαλύτερα των 60 χιλιομέτρων) κάτω από την Πελοπόννησο και ανατολικά αυτής ­ περίπου έως τον χώρο των Κυκλάδων.
• Η τρίτη περιοχή βρίσκεται μεταξύ των δύο προηγούμενων, στον ευρύτερο χώρο της Κεφαλονιάς, από τη Ζάκυνθο έως τη Λευκάδα. Η σεισμική δραστηριότητα εκεί εκδηλώνεται κυρίως κατά μήκος ενός ρήγματος, το οποίο έχει διεύθυνση βορειοανατολική – νοτιοδυτική. Η συνολική σχετική κίνηση κοντά στο ρήγμα αυτό είναι της τάξεως των 25 χιλιοστών ανά έτος.

Χαρακτηριστικό της σεισμικής δραστηριότητας στη Δυτική Ελλάδα είναι ο μεγάλος αριθμός μικρών και ενδιαμέσου μεγέθους σεισμών αλλά και η μεγαλύτερη συχνότητα γένεσης ισχυρών (καταστρεπτικών) σεισμών. Έτσι παρά το γεγονός ότι στον χώρο αυτό τα μεγέθη των μεγαλύτερων σεισμών είναι λίγο μικρότερα από ό, τι σε άλλες περιοχές του ελληνικού χώρου, ο σεισμικός κίνδυνος είναι σαφώς μεγαλύτερος εξαιτίας της συχνότητας γένεσης σεισμών ικανών να προκαλέσουν καταστροφές.
Κορινθιακός κόλπος και Νότια Κρήτη
Εκτός από την περιοχή του Ιονίου, πολύ στενά παρακολουθούν οι επιστήμονες την περιοχή του Κορινθιακού κόλπου, το ρήγμα της Ανατολίας αλλά και όλη την περιοχή από τη Νότια Κρήτη μέχρι και την Ρόδο, περιοχές όπου μπορεί να δώσει πολύ ισχυρούς σεισμούς.

Εκτη στον κόσμο

Η μεγάλη σεισμικότητα της Ελλάδας (η χώρα μας κατέχει την έκτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη και την πρώτη στην Ευρώπη) οφείλεται στα ιδιαίτερα γεωλογικά χαρακτηριστικά της, τα οποία έχουν διαμορφωθεί από τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπως φαίνεται και στον χάρτη αριστερά.

Η Τουρκία κινείται προς τα δυτικά με ταχύτητα 25 χιλιοστά τον χρόνο (δηλαδή προς τον χώρο του Αιγαίου) κατά μήκος του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας. Το Αιγαίο ακολουθεί την κίνηση αυτή και κινείται με την ίδια ταχύτητα σε σχέση με την Ευρώπη κατά μήκος της τάφρου του Βορείου Αιγαίου προς τα δυτικά. Ταυτόχρονα όμως το Αιγαίο, λόγω εσωτερικής παραμόρφωσης, επεκτείνεται προς τα νότια (με μια ταχύτητα η οποία φθάνει περίπου τα 10 χιλιοστά ανά έτος). Με τον τρόπο αυτό, ο ρυθμός ολίσθησης στο νότιο τμήμα του φθάνει ως τα 35 χιλιοστά το έτος, περίπου, με διεύθυνση βορειοανατολικά – νοτιοδυτικά. Επειδή και η Αφρική κινείται προς τα βόρεια (με ταχύτητα 10 χιλιοστά ανά έτος), ο ρυθμός σύγκλισης μεταξύ της αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας με εκείνης του Αιγαίου είναι της τάξεως των 45 χιλιοστών το έτος ­ με αποτέλεσμα τη διαρκή επέκταση του Αιγαίου.

Επιπλέον δυτικά του ελληνικού χώρου (στην περιοχή βόρεια της Κεφαλλονιάς), η Απουλία μικροπλάκα (Βόρειο Ιόνιο – Αδριατική) εκτελεί μια αριστερόστροφη κίνηση και το ανατολικό της όριο συγκρούεται με την Πίνδο.

Ολες αυτές οι παραπάνω κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών, σε γενικές γραμμές, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούν και την κύρια αιτία της σεισμικής δραστηριότητας που εκδηλώνεται στον ελληνικό χώρο, «συναντώνται» στην περιοχή της Κεφαλλονιάς, γεγονός που έχει αποτέλεσμα στον χώρο αυτό να παρουσιάζεται και η μεγαλύτερη σεισμικότητα της ευρύτερης περιοχής του Αιγαίου, δηλαδή ολόκληρης της Ελλάδας και κατ’ επέκταση της Ευρώπης.