Συντάξεις: Τα σενάρια για να μην περικοπούν και ο φόβος για άμεση μείωση του αφορολόγητου

Έλενα Λάσκαρη

Στον προθάλαμο νέας δραστικής συρρίκνωσης μπαίνουν οι ελαφρύνσεις που έταξε ο πρωθυπουργός για το 2019 από τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, στο παζάρι της κυβέρνησης για τις συντάξεις.

Οι δανειστές εκτιμούν ότι στο σενάριο αναστολής – απορρίπτουν την ακύρωση  –  των προνομοθετημένων μειώσεων στις συντάξεις, η εφαρμογή επεκτατικού πακέτου 765 εκατ. ευρώ οδηγεί σε απώλεια του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2019 και ζητούν διορθωτικές κινήσεις στο προσχέδιο προϋπολογισμού.

Στο τραπέζι των συζητήσεων έχει τεθεί ακόμα και το ενδεχόμενο να κοπεί το αφορολόγητο το 2019 ώστε η μείωση των συντάξεων να εφαρμοστεί, αν χρειαστεί, το 2020.

Κυβερνητική πηγή, η οποία δεν αποκλείει το ενδεχόμενο συρρίκνωσης των ελαφρύνσεων του επόμενου έτους, δίνει μηδενικές πιθανότητες συμβιβασμού στην εναλλακτική της εμπροσθοβαρούς μείωσης του αφορολογήτου.

Το πακέτο των προτιθέμενων δημοσιονομικών παρεμβάσεων του 2019, όπως αποτυπώνεται στο προσχέδιο προϋπολογισμού, περιλαμβάνει μείωση ΕΝΦΙΑ (263 εκατ. ευρώ), μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών (177 εκατ. ευρώ), επιδότηση εισφορών νέων εργαζομένων (103 εκατ. ευρώ) και επιδότηση ενοικίου (200 εκατ. ευρώ).

Σύμφωνα με τα «Νέα» μια συμβιβαστική λύση, η οποία προβλέπει μείωση του αφορολογήτου από το 2019 και διατήρηση των ψηφισμένων περικοπών στις συντάξεις με ενδεχόμενη εφαρμογή, εάν χρειαστεί το 2020, βάζουν οι δανειστές στο τραπέζι των συζητήσεων εν όψει της κατάθεσης του ελληνικού προϋπολογισμού. Εναλλακτικά, το πακέτο των θετικών μέτρων το οποίο έχει περιοριστεί ήδη στα 765 εκατ. ευρώ (έναντι 2 δισ. ευρώ των ψηφισμένων αντιμέτρων) θα πρέπει να συρρικνωθεί – περαιτέρω – δραστικά.

Η δεύτερη εναλλακτική κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος στο κυβερνητικό στρατόπεδο, αλλά δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη εάν αυτή θα είναι μια πολιτικά αποδεκτή λύση σε επίπεδο Eurogroup. Η γραμμή από την πλευρά ορισμένων θεσμών να μην ακυρωθεί το «υψηλής δημοσιονομικής ποιότητας» μέτρο των περικοπών στις συντάξεις προσκρούει στο αφήγημα της κυβέρνησης, αλλά ενδεχόμενη χρονική αντιμετάθεση των ψηφισμένων μέτρων μειώσεων σε συντάξεις και αφορολόγητο κατά την εκτίμησή τους θα άνοιγε τον δρόμο για ένα παράλληλο μεγάλο πακέτο επεκτατικής πολιτικής το 2019, δίνοντας και πόντους στην αναπτυξιακή διαδικασία.

Εναλλακτικό σενάριο

Στους κόλπους των δανειστών είναι αρκετές οι φωνές που προκρίνουν μια τέτοια εναλλακτική.

Κυβερνητική πηγή η οποία ρωτήθηκε από «ΤΑ ΝΕΑ» για το ενδεχόμενο να εφαρμοστούν το 2019 οι προνομοθετημένες μειώσεις στο αφορολόγητο, δίνει μηδενικές πιθανότητες. Αντίθετα, το ίδιο στέλεχος δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να περιοριστεί κι άλλο το πακέτο των θετικών μέτρων, το οποίο με τα σημερινά δεδομένα εξαντλείται σε επίπεδο προθέσεων σε τρεις παρεμβάσεις: μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες με παράλληλη επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών των νέων, μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% και επιδότηση ενοικίου για τα πλέον αδύναμα εισοδηματικά στρώματα του πληθυσμού.

Τα μέτρα αυτά κοστίζουν 765 εκατ. ευρώ, ενώ η πρόθεση μείωσης του συντελεστή φορολογίας επιχειρήσεων από το 29% στο 28% δεν έχει δημοσιονομική επίπτωση το 2019 αλλά το 2020. Ο γόρδιος δεσμός των συντάξεων, πέραν της απροθυμίας ακύρωσης των προνομοθετημένων μειώσεων στις συντάξεις από τους θεσμούς, «πατάει» και σε δημοσιονομικές αποκλίσεις.

Οι δανειστές, όπως έχουν γράψει «ΤΑ ΝΕΑ», εκτιμούν πως η μη εφαρμογή των προνομοθετημένων περικοπών το 2019 σε συνδυασμό με θετικά μέτρα ύψους 675 εκατ. ευρώ, οδηγεί σε δημοσιονομικό κενό 300 εκατ. ευρώ έναντι του ανελαστικού στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Εξαιτίας των έντονων αναταράξεων στις αγορές και του ρευστού διεθνούς περιβάλλοντος με τις πιθανότητες η παγκόσμια οικονομία να βρίσκεται κοντά σε ύφεση, επιτάσσεται κατά την εκτίμηση των θεσμών να υπάρχει και ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» έναντι του στόχου, το οποίο θα μπορούσε να διευρύνει ακόμα και στα 500 εκατ. ευρώ το κενό. Σε αυτή την περίπτωση τα θετικά μέτρα σχεδόν εξαφανίζονται. Ομως η κυβέρνηση θα μπορεί να πάει σε εκλογές το επόμενο έτος χωρίς να έχει κόψει τις συντάξεις.

Οι προθέσεις

Ο Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του ESM έδωσε ήδη στίγμα προθέσεων τις προηγούμενες ημέρες, όταν για πρώτη φορά με δηλώσεις του άφησε να εννοηθεί ότι δεν χωρούν στα δημοσιονομικά περιθώρια του 2019 και η μη εφαρμογή των προνομοθετημένων μειώσεων στις συντάξεις και η εφαρμογή επεκτατικών μέτρων. Κάτι πρέπει να κοπεί. Στο τραπέζι έπεσε και το ενδεχόμενο μικρότερης μείωσης των συντάξεων ή εφαρμογής του μέτρου στο κομμάτι εκείνο των συνταξιούχων με τις υψηλότερες αποδοχές.

Με τα σημερινά δεδομένα, η κυβέρνηση φέρεται να προτιμά να θυσιάσει τα θετικά μέτρα, αν και συνεχίζει να προσδοκά ότι έως την κατάθεση του προϋπολογισμού στις 21 Νοεμβρίου θα έχει καταφέρει να πείσει στη βάση νεότερων στοιχείων ότι το δημοσιονομικό κενό είναι μικρότερο.