Χούντα : Οι κυριότερες αντιστασιακές οργανώσεις

Η επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου πλησιάζει και πολλοί θυμούνται μόνο τα δραματικά, όσο και ηρωϊκά γεγονότα που έγιναν το διήμερο 16-17 Νοεμβρίου 1973. Όμως, για να φτάσουμε στα γεγονότα του Πολυτεχνείου είχαν μεσολαβήσει επ΄τα «μαύρα» χρόνια της Χούντας, με πολλές αντιδικτατορικές οργανώσεις να μην «βολεύονται» με το… μιστρί του Παττακού και τους χορούς του Παπαδόπουλου. Σύμφωνα με τις ιστορικές καταγραφές περί τις 46 οργανώσεις έδρασαν κατά της δικτατορίας των Συνταγματαρχών.

Οι κυριότερες οργανώσεις ήταν οι παρακάτω: Το Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο ή Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ) που ιδρύθηκε στα τέλη Απριλίου 1967, αρχικά ως Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΜ), η Δημοκρατική Άμυνα (ΔΑ) που ιδρύθηκε το Μάιο 1967, το Εθνικό Κίνημα Δημοκρατικής Αντιστάσεως (ΕΚΔΑ): που ιδρύθηκε το Μάιο 1967, η Οργάνωση Ρήγας Φεραίος, οι Δημοκρατικοί Σύνδεσμοι (ΔΣ), το Αντιδικτατορικό Εργατικό Μέτωπο (ΑΕΜ), το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ), που ιδρύθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου στη Σουηδία, το Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα Κρήτης (ΕΑΚΚ), η Ελληνική Αντίσταση, η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΚΝΕ), το Ελληνικό Δημοκρατικό Κίνημα (ΕΔΚ), οι Δημοκρατικές Επιτροπές Αντιστάσεως (ΔΕΑ), ο Εθνικός Αντιδικτατορικός Στρατός (ΕΑΣ), το Κίνημα 20ης Οκτώβρη, το Αντιδικτατορικό Αγροτικό Μέτωπο της Υπαίθρου (ΑΑΜΥ), η Ελληνική Μαχητική Αντίσταση (ΕΜΑ) η Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων (ΕΚΙΝ), η Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων (ΕΜΕΠ), η Αντι-ΕΦΕΕ, η Κομματική Οργάνωση Σπουδαστών (ΚΟΣ), η Προοδευτική Πανσπουδαστική Σπουδαστική Παράταξη (ΠΠΣΠ), η Αντιφασιστική Αντιιμπεριαλιστική Σπουδαστική Παράταξη Ελλάδας (ΑΑΣΠΕ), το Κίνημα Εθνικής Αντιστάσεως (ΚΕΑ), η Λαικη Αντιστασιακη Οργανωση Σαμποταζ (ΛΑΟΣ), το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κίνημα Ελλάδας (ΕΚΚΕ), οι Φοιτητικές Ενώσεις Αντίστασης (ΦΕΑ). Η Σοσιαλιστική Φοιτητική Πρωτοπορία (ΣΦΠ), το Εθνικό Αντιστασιακό Συμβούλιο (ΕΑΣ), το Αγωνιστικό Μέτωπο Ελλήνων Εξωτερικού (ΑΜΕΕ), η Ένωση Εθνικής Σωτηρίας, οι Ελεύθεροι Έλληνες, η Ένωση Εθνικής Σωτηρίας, το Απελευθερωτικό Κίνημα Ελλάδας (ΑΚΕ), οι Υπερασπιστές της Ελευθερίας, Αντίσταση Απελευθέρωση Ανεξαρτησία (ΑΑΑ), οι Αόρατοι Αγωνιστές του Ελληνικού Έθνους, κ.α.

Τα κυριότερα πρόσωπα που ξεχώρισαν για την αντιδικτατορική τους δράση ήταν ο Αλέκος Παναγούλης και ο Σπύρος Μουστακλής. Ο πρώτος αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον επικεφαλής της Χούντας, Γεώργιο Παπαδόπουλο. Ο δεύτερος συμμετείχε στο Κίνημα του Ναυτικού. Και οι δύο υπέφεραν φρικτά βασανιστήρια.

—————————————-

Το Σάββατο με ΤΑ ΝΕΑ, «Το χειρόγραφο της απολογίας του Σάκη Καράγιωργα στη δίκη της Δημοκρατικής Αμυνας»Ενα ιστορικό ντοκουμέντο

Το άγνωστο χειρόγραφο της απολογίας του Σάκη Καράγιωργα στη δίκη της Δημοκρατικής Αμυνας.

Μαζί, το κατηγορητήριο και όλα τα ονόματα των κατηγορουμένων στο Εκτακτο Στρατοδικείο της χούντας.

Για πρώτη φορά τα πρακτικά της διαβόητης δίκης της χούντας.

—————————————–

Οι βασικές οργανώσεις

Ο «Δρόμος της Αριστεράς» είχε επιχειρήσει παλιότερα μια χαρτογράφηση των σημαντικότερων, μέσα από ένα πλήθος, αντιστασιακών οργανώσεων που δημιουργήθηκαν στην επταετία 1964-1974

Όπως ανέφερε, από την επομένη κιόλας του πραξικοπήματος άρχισαν να συγκροτούνται αντιδικτατορικές οργανώσεις που κάλυπταν όλο το πολιτικό φάσμα, από την κομμουνιστική αριστερά έως και την βασιλική δεξιά. Πολλές από αυτές έκαναν αισθητή την παρουσία τους όχι λόγω του μεγέθους τους, αλλά λόγω των δυναμικών τους ενεργειών (τοποθέτηση βομβών).

Αναλυτικά:

Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ): Το Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΜ) ιδρύθηκε στα τέλη Απριλίου 1967 από στελέχη της ΕΔΑ και της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, ενώ η ιδρυτική του διακήρυξη δημοσιεύθηκε τον Μάιο. Μεταξύ των πρωτεργατών του ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης, ο συνδικαλιστής της ΕΔΑ Τάσος Δήμου, τα στελέχη του ΚΚΕ Κώστας Φιλίνης και Αντώνης Μπριλάκης κ.ά. Το Πατριωτικό Μέτωπο σύντομα μετονομάστηκε σε Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ). Το ΠΑΜ εξέδωσε την παράνομη εφημερίδα Νέα Ελλάδα. Η 11η Ολομέλεια του ΚΚΕ δήλωσε την υποστήριξή της στο ΠΑΜ τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου. Μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968, τα περισσότερα στελέχη του συμπορεύτηκαν με τις δυνάμεις που αργότερα συγκρότησαν το ΚΚΕ εσωτερικού. Υπέστη πολλά και σοβαρά πλήγματα από τη δικτατορία. Μάλιστα, η δίκη 31 μελών του στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών στις 15-21 Νοεμβρίου 1967 υπήρξε η πρώτη μεγάλη δίκη μελών αντιστασιακής οργάνωσης στη δικτατορία. Τον Μάρτιο 1968 το ΠΑΜ και η Δημοκρατική Άμυνα συμφώνησαν τη συνεργασία τους.

Δημοκρατική Άμυνα (ΔΑ): Η ΔΑ ιδρύθηκε το Μάιο 1967 από στελέχη της Ένωσης Κέντρου, του Ομίλου Αλέξανδρου Παπαναστασίου, της Ελληνικής Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης κ.ά. Τον Αύγουστο 1967 κυκλοφόρησε η ιδρυτική της διακήρυξη. Πρώτος πολιτικός της εκπρόσωπος υπήρξε ο Γεώργιος Μυλωνάς, ενώ σε αυτή συμμετείχαν πανεπιστημιακοί (Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης, Βασίλης Φίλιας, Σάκης Καράγιωργας κ.ά.), πρώην βουλευτές, φοιτητές κ.ά. Το 1970 δέχθηκε σοβαρό χτύπημα από τις διωκτικές αρχές όταν εκρηκτικός μηχανισμός πυροδοτήθηκε τυχαία στο σπίτι του καθηγητή Σάκη Καράγιωργα. Δεκάδες στελέχη και μέλη της ΔΑ συνελήφθησαν και μετά από πολύμηνες ανακρίσεις δικάστηκαν σε έκτακτο στρατοδικείο και καταδικάστηκαν σε βαριές ποινές.

Εθνικό Κίνημα Δημοκρατικής Αντιστάσεως (ΕΚΔΑ): Ιδρύθηκε το Μάιο 1967 από στελέχη της Ένωσης Κέντρου και της Ελληνικής Δημοκρατικής Νεολαίας (ΕΔΗΝ). Το Σεπτέμβριο 1967 τα εναπομείναντα μέλη του ΕΚΔΑ μετονόμασαν την οργάνωσή τους σε ΔΕΚΑ (Δημοκρατικό Εθνικό Κίνημα Αντιστάσεως), για λόγους ασφαλείας.

Δημοκρατικοί Σύνδεσμοι (ΔΣ): Ιδρύθηκαν επίσης από στελέχη της Ένωσης Κέντρου και της ΕΔΗΝ.

Αντιδικτατορικό Εργατικό Μέτωπο (ΑΕΜ): Τον Αύγουστο 1967 κυκλοφόρησε η ιδρυτική του διακήρυξη.

Ρήγας Φεραίος (ΡΦ): Η πρώτη σημαντική αντιδικτατορική οργάνωση νεολαίας. Ιδρύθηκε στην Αθήνα το Δεκέμβριο 1967 από μέλη της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη και του ΠΑΜ Νέων. Κυκλοφόρησε την πρώτη της προκήρυξη στις 15/12. Εξέδιδε την παράνομη εφημερίδα Θούριος.

Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα Κρήτης (ΕΑΚΚ): Το ΕΑΚΚ ιδρύθηκε τον Ιανουάριο 1968 από δυναμικό εντασσόμενο στον κεντρώο χώρο.

Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ): Ιδρύθηκε από τον Α. Παπανδρέου στις 26 Φεβρουαρίου 1968 στο εξωτερικό όπου και κυρίως δραστηριοποιήθηκε. Η αρχική ονομασία της οργάνωσης ήταν Πανελλήνια Απελευθερωτική Κίνησις. Τον Απρίλιο 1969 εξαρθρώθηκε ομάδα του ΠΑΚ που συνεργαζόταν παράλληλα με τους Ελεύθερους Έλληνες. Το ΠΑΚ αποτέλεσε το πολιτικό και ιδεολογικό πρόπλασμα του ΠΑΣΟΚ.

Ελληνική Αντίσταση: Η οργάνωση που ίδρυσε ο Αλέκος Παναγούλης, ο οποίος προδικτατορικά εντάχθηκε στην ΕΔΗΝ, τη νεολαία της Ένωσης Κέντρου. Μετά την απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου από τον Παναγούλη (13/8/1968) η οργάνωση εξαρθρώθηκε και εντοπίστηκαν εκρηκτικοί μηχανισμοί της σε έξι σημεία της πρωτεύουσας (14-15/8/1968).

Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΚΝΕ): Η ΚΝΕ ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1968 από το ΚΚΕ μετά τη διάσπαση.

Ελληνικό Δημοκρατικό Κίνημα (ΕΔΚ): Στο ΕΔΚ εντάχθηκαν και τα εναπομείναντα ελεύθερα μέλη του ΕΚΔΑ μετά την εξάρθρωσή του. Το ΕΔΚ εξαρθρώθηκε τον Οκτώβριο του 1969 με τη σύλληψη μελών της οργάνωσης καθώς ετοιμάζονταν να τοποθετήσουν 9 βόμβες σε ισάριθμες τράπεζες του κέντρου της Αθήνας.

Δημοκρατικές Επιτροπές Αντιστάσεως (ΔΕΑ): Οι ΔΕΑ συνδέονταν με το Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΔΚΕ).

Εθνικός Αντιδικτατορικός Στρατός (ΕΑΣ): Οργάνωση που συγκροτήθηκε από παλιούς ΕΛΑΣίτες. Εξαρθρώθηκε τον Ιούλιο 1969.

Κίνημα 20ης Οκτώβρη: Οργάνωση που έκανε την εμφάνισή της το 1969 με βόμβα στη Δεξαμενή (20/10). Στην οργάνωση συμμετείχαν και τέσσερις γερμανοί φοιτητές

Αντιδικτατορικό Αγροτικό Μέτωπο της Υπαίθρου (ΑΑΜΥ): Προσκείμενο στο ΠΑΜ.

Ελληνική Μαχητική Αντίσταση (ΕΜΑ): Ξεκίνησε τη δράση της το 1970. Στελέχη της διατηρούσαν επαφές με τη Δημοκρατική Άμυνα.

Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων (ΕΚΙΝ): Ιδρύθηκε τον Αύγουστο 1970 από φοιτητές του κεντρώου και φιλελεύθερου χώρου ως νόμιμη οργάνωση. Το περιοδικό της αποτέλεσε βήμα για την κριτική προς το δικτατορικό καθεστώς και τη διάδοση των νεολαιίστικων και φοιτητικών αιτημάτων. Έκανε εκδηλώσεις και εκδόσεις και διαλύθηκε το 1972 με δικαστική απόφαση και με την αιτιολογία ότι είχε απομακρυνθεί από το σκοπό της.

Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων (ΕΜΕΠ): Ιδρύθηκε το 1971. Η ΕΚΙΝ και η ΕΜΕΠ ήταν εταιρείες πολιτικού προβληματισμού οι οποίες ήταν νόμιμες με αποφάσεις του Πρωτοδικείου Αθηνών, έκαναν όμως καλυμμένη αντιστασιακή δράση. Με τη δράση τους (συζητήσεις, διαλέξεις, εκδόσεις) είχε σημαντική επίδραση στην ιδεολογική κινητοποίηση του φοιτητικού χώρου, γι’ αυτό και τον Μάιο του 1972 το καθεστώς διέταξε τη διάλυση των δύο εταιρειών και εκτόπισε τα περισσότερα μέλη των δ.σ.

Αντι-ΕΦΕΕ: Η μεγαλύτερη σπουδαστική παράταξη που ιδρύθηκε τον Ιούλιο 1972 από μέλη κυρίως της ΚΝΕ στα πανεπιστήμια.

Κομματική Οργάνωση Σπουδαστών (ΚΟΣ): Οργάνωση του ΚΚΕ Εσωτερικού που ιδρύθηκε τον Οκτώβριο 1972. Η ΚΟΣ αποτέλεσε και τη μήτρα για την ανασύσταση του Ρήγα Φεραίου.

Προοδευτική Πανσπουδαστική Σπουδαστική Παράταξη (ΠΠΣΠ): Η φοιτητική παράταξη της Οργάνωσης Μαρξιστών Λενινιστών Ελλάδας (ΟΜΛΕ) ιδρύθηκε το 1966, διαλύθηκε με το πραξικόπημα το 1967, όπως όλες οι φοιτητικές παρατάξεις, τα συνδικάτα κ.λπ. και επαναλειτούργησε το 1975. Ωστόσο, τα μέλη της αγωνίστηκαν μέσα από τις γραμμές της ΟΜΛΕ και μέσα από τις αντιιμπεριαλιστικές – αντιφασιστικές επιτροπές.

Αντιφασιστική Αντιιμπεριαλιστική Σπουδαστική Παράταξη Ελλάδας (ΑΑΣΠΕ): Ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1972 από το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κίνημα (ΕΚΚΕ).

Φοιτητικές Ενώσεις Αντίστασης (ΦΕΑ): Οι ΦΕΑ προέκυψαν από φοιτητικούς πυρήνες που αντιπαρατέθηκαν έντονα στα διορισμένα ΔΣ των σχολών.

Σοσιαλιστική Φοιτητική Πρωτοπορία (ΣΦΠ): Τροτσκιστική αντιδικτατορική οργάνωση στα πανεπιστήμια.

Εθνικό Αντιστασιακό Συμβούλιο (ΕΑΣ): Ιδρύθηκε στο Λονδίνο τον Φεβρουάριο του 1971 από το ΠΑΜ, τη ΔΑ και τις δεξιές αντιστασιακές οργανώσεις Ελεύθεροι Έλληνες και Υπερασπιστές της Ελευθερίας, με στόχο τον συντονισμό του αντιδικτατορικό αγώνα, αποφεύγοντας όλα τα ακανθώδη ζητήματα για την μετά την πτώση της Χούντας διακυβέρνηση της χώρας.

Αγωνιστικό Μέτωπο Ελλήνων Εξωτερικού (ΑΜΕΕ): Αντιδικτατορική οργάνωση της ΟΜΛΕ στο εξωτερικό, η οποία συγκροτήθηκε κυρίως από έλληνες φοιτητές σε Ιταλία, Γαλλία και Δυτική Γερμανία.

Ένωση Εθνικής Σωτηρίας: Αντιστασιακή ομάδα αξιωματικών.

Ελεύθεροι Έλληνες: Η μεγαλύτερη αντιστασιακή ομάδα αξιωματικών του στρατού ξηράς. Συγκροτήθηκε σταδιακά από την άνοιξη του 1968 με πρωτοβουλία βασιλοφρόνων αξιωματικών. Το φθινόπωρο του ίδιου έτους δέχθηκε τους περισσότερους, αν όχι όλους, απότακτους από τη δικτατορία αξιωματικούς και ορισμένους εν ενεργεία. Σκοπός της ήταν η ανατροπή της δικτατορίας μέσω του στρατού. Ετερόκλητη σύνθεση, περιλάμβανε από τον Σπύρο Μουστακλή μέχρι το μέλος της οργάνωσης «Χ» της κατοχής, ταξίαρχο Κ. Παπαγεωργίου. Ήρθε σε επαφές με πολιτικά πρόσωπα εντός και εκτός Ελλάδας μέχρι και αριστερούς, εξέδωσε περιοδικό έντυπο και προκηρύξεις, ενώ έκανε και βομβιστικές επιθέσεις. Με προκήρυξή της το Δεκέμβριο 1968 καλούσε τους αξιωματικούς ν’ ανατρέψουν τη χούντα.

Ένωση Εθνικής Σωτηρίας: Αντιστασιακή οργάνωση αξιωματικών του στρατού. Ιδρύθηκε από τους αδελφούς Άγγελο και Κωνσταντίνο Πνευματικό.

Απελευθερωτικό Κίνημα Ελλάδας (ΑΚΕ): Ιδρύθηκε από αξιωματικούς του στρατού ξηράς και της αεροπορίας.

Υπερασπιστές της Ελευθερίας: Αντιστασιακή οργάνωση που ιδρύθηκε από τον συνταγματάρχη Δημήτρη Οπρόπουλο και αξιωματικούς του ευρύτερου κεντρώου χώρου και του ΑΣΠΙΔΑ. Ετοιμάζονταν να συμμετέχουν το αντικίνημα του βασιλιά, τελικά δεν κλήθηκαν και οι περισσότεροι πέρασαν στους Ελεύθερους Έλληνες μετά και την εκτόπιση του Οπρόπουλου. Στην οργάνωση αυτή συμμετείχε και ο Σπύρος Μουστακλής που αργότερα δημιούργησε την ΑΑΑ.

Αντίστασις, Απελευθέρωσις, Ανεξαρτησία (ΑΑΑ): Ξεκίνησε τη δράση της το 1971. Συγκροτήθηκε με τη συνεργασία στρατιωτικών (Τάσος Μήνης, Σπύρος Μουστακλής) και πολιτών (Στέφανος Παντελάκης, Παύλος Ζάννας κ.ά.). Έδρασε για περίπου ένα χρόνο, με οκτώ διαπιστωμένες εκρήξεις στο ενεργητικό της.

Αόρατοι Αγωνιστές του Ελληνικού Έθνους: Φιλοβασιλική οργάνωση. Τον Νοέμβριο του 1969 μοίρασαν προκήρυξη με την οποία καλούσαν σε σαμποτάρισμα της παρέλασης με τη ρίψη πανιών μπροστά στα τανκς.

Κίνημα Εθνικής Αντιστάσεως (ΚΕΑ): Δεξιά αντιδικτατορική οργάνωση που ιδρύθηκε από τον Ιπποκράτη Σαββούρα. Ο ίδιος ίδρυσε και την Ελληνική Αντιδικτατορική Νεολαία (ΕΑΝ) τον Μάρτιο 1971. Η ΚΕΑ υποστήριζε ότι στη συγκρότηση της ελεύθερης Ελλάδας θα έπαιζαν αποφασιστικό ρόλο ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο Κ. Καραμανλής.