Οι ψαράδες σε Τήνο, Τζιά, Κύθνο, Σύρο και Άνδρο αλλάζουν… ρότα στον τρόπο ψαρέματος με στόχο την προώθηση βιώσιμων πρακτικών στην παράκτια αλιεία, τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου τους και την αποτελεσματικότερη προώθηση του αλιεύματος τους στην αγορά. Το ζητούμενο είναι και η δημιουργία εναλλακτικών πηγών εισοδήματος, όπως είναι για παράδειγμα, ο αλιευτικός τουρισμός.

Πως θα γίνει αυτό; Μέσω του προγράμματος « Μετασχηματίζοντας την παράκτια αλιεία στις Β. Κυκλάδες» που ξεκινά μέσα στο επόμενο διάστημα από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς.

Όπως εξηγούν από την περιβαλλοντική οργάνωση, η επιλογή των πέντε προαναφερομένων νησιών νησιών βασίστηκε, μεταξύ άλλων, στο γεγονός ότι η περιοχή των Β. Κυκλάδων παρουσιάζει ιδιαίτερη περιβαλλοντική αξία μια και διαθέτει οκτώ περιοχές Natura. Επιπλέον, σύμφωνα με τους ειδικούς θετικά λειτούργησε και η παρουσία πολλών τουριστικές μονάδων καθώς και η εκτεταμένη τουριστική περίοδος.

Επίσης, σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση, στα νησιά αυτά υπάρχει ήδη μια ομάδα αλιέων, ώριμη να ηγηθεί ενός συμμετοχικού σχήματος λήψης αποφάσεων και να υποστηρίξει τις ενέργειες με τα τοπικά δίκτυα διανομής.

Το τελευταίο κριτήριο είναι και το πιο βασικό, αφού η όλη προσέγγιση του προγράμματος στηρίζεται σε αυτήν ομάδα. Δηλαδή στους παράκτιους αλιείς που θα συμφωνήσουν σε μια σειρά μέτρων ολοκληρωμένης διαχείρισης μέσω μιας διαδικασίας συμμετοχικής λήψης αποφάσεων  με απώτερο στόχο να ψαρεύουν με βιώσιμο τρόπο.

Οι στόχοι

Σύμφωνα με την υπεύθυνη αλιείας της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς Αντιγόνη Φούτση, ο πρώτος στόχος είναι μέχρι το 2022 να έχει δημιουργηθεί το περιφερειακό σχήμα συνδιαχείρισης με τη συμμετοχή τοπικών φορέων, επιστημονικών ινστιτούτων και της διοίκησης οδηγώντας τους παράκτιους αλιείς που συμμετέχουν στην υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών.

Ο δεύτερος στόχος είναι, μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα, οι παράκτιοι αλιείς που θα συμμετέχουν στην πρωτοβουλία, να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο, μέσω της βελτίωσης της εμπορίας προϊόντων και της αποτελεσματικότερης πρόσβασης στην αγορά.

Δεν είναι μόνο δικό μας πρόβλημα

Η βιώσιμη διαχείριση των θαλασσών δεν είναι μόνο δικό μας πρόβλημα. Το 93% των ιχθυοαποθεμάτων που έχουν αξιολογηθεί στην περιοχή της Μεσογείου είναι υπεραλιευμένα, γεγονός που αναγκάζει τους παράκτιους αλιείς να παλεύουν για την επιβίωση τους.

Έτσι, σε μια προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος με πρωτοβουλία των περιβαλλοντικών οργανώσεων WWF  Κροατίας, Σλοβενίας, Γαλλίας, Ισπανίας, Ιταλίας, Τυνησίας, Τουρκίας και Αλγερίας τρέχει το πρόγραμμα « Μετασχηματίζοντας την Παράκτια Αλιεία».

Η σημασία του προγράμματος που  ξεκίνησε το 2018 – και θα διαρκέσει πέντε χρόνια- αναδεικνύεται από το γεγονός ότι προαναφερόμενες χώρες που συμμετέχουν – παίρνουν μέρος παράκτιοι αλιείς από 21 περιοχές-  αντιπροσωπεύουν – μαζί με την Ελλάδα- πάνω από το 60% του Μεσογειακού παράκτιου στόλου.

«Είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόγραμμα που υλοποιείται σε μεσογειακό επίπεδο που έχει στην « καρδιά » την παραδοσιακή αλιεία μικρής κλίμακας, καθώς έχει ως στόχο τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων πόρων, μέσα από την καταπολέμηση της υπεραλίευσης και την ορθή διαχείριση της αλιείας, αλλά και την ενδυνάμωση της δουλείας των ιδιων των ψαράδων», υποστηρίζει η υπεύθυνη αλιείας του WWF Ελλάς.

Οι προκλήσεις

Σύμφωνα με τους ειδικούς, πέρα από τη μείωση των ιχθυαποθεμάτων, για δεκαετίες, το σύστημα διαχείρισης της αλιείας ακολουθεί μια συγκεντρωτική προσέγγιση « από την κορυφή προς τη βάση » ( top –down approach) αποτυγχάνοντας από τη μια να συμπεριλάβει τις απειλές στο θαλάσσιο οικοσύστημα της Μεσογείου, και από την άλλη να κτίσει « ταύτιση» και προσωπική δέσμευση των αλιέων για την υιοθέτηση των διαχειριστικών μέτρων.

Όπως εξηγεί η Αντιγόνη Φούτση, παρά τις δεσμεύσεις της ΕΕ να βελτιώσει την κατάσταση των ιχθυοαποθεμάτων στη Μεσόγειο, δεν έχει καταγραφή καμία αλλαγή μέχρι σήμερα, στον σημαντικότερο κλάδο της αλιείας, την παράκτια.

Την ίδια ώρα, η απουσία σαφών κριτηρίων για τη σωστή καταγραφή των ενεργών αλιέων στην παράκτια αλιεία σε συνδυασμό με τα ελλιπή δεδομένα σχετικά με την ποσότητα και τη σύνθεση του αλιεύματος που εκφορτώνονται έχει οδηγήσει σε μια ανεπαρκή εικόνα για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του κλάδου και τα απαιτούμενα μέτρα διαχείρισης.

Το πρόβλημα, κατά τους ειδικούς, « συμπληρώνει » η έλλειψη σύμπνοιας μεταξύ νέας και παλιάς γενιάς στον κλάδο που δεν βοηθά στην καταγραφή των κοινών προκλήσεων αλλά και τη δημιουργία συνεργειών για την προώθηση λύσεων τόσο σε ό,τι αφορά τη διαχείριση, όσο και την πρόσβαση στην αγορά ειδικά την περίοδο εκτός τουριστικής σεζόν.

Στοιχεία για την αλιεία

  • το 93% των αλιευμάτων που έχουν αξιολογηθεί στη Μεσόγειο είναι υπεραλιευμένα
  • κατά 30% έχουν μειωθεί τα αλιεύματα της Μεσογείου από το 2007 έως σήμερα
  • 20 κιλά ψάρια καταναλώνονται ετησίως στην Ελλάδα – ποσότητα διπλάσια σε σχέση με 50 χρόνια πριν
  • ψαράδες από Τήνο, Τζια, Κύθνο, Σύρο και Άνδρο παίρνουν μέρος στο πρόγραμμα « Μετασχηματίζοντας την παράκτια αλιεία στις Β. Κυκλάδες».
  • ήδη τρέχει το πρώτο παν – Μεσογειακό πρόγραμμα σε Κροατία, Σλοβενία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Τυνησία, Τουρκία, Αλγερία και μέσα στο επόμενο διάστημα προστίθεται και η Ελλάδα από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF.

Headlines