Λαγκάδια Γορτυνίας: Η πέτρα και οι μάστορες

Ορεινό κεφαλοχώρι της Αρκαδίας, τα Λαγκάδια Γορτυνίας καταλαμβάνουν μια ξεχωριστή θέση στον κατάλογο των οικισμών της χώρας μας με μακρά και ιδιαίτερα αξιόλογη παράδοση στον τομέα της λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, το χωριό δημιουργήθηκε περί το 1500 ως αποτέλεσμα της συνένωσης μικρών οικισμών της περιοχής, αναφέρεται δε πρώτη φορά με την ονομασία Λαγκάδια σε οθωμανικό κατάστιχο του 1570.

Ήδη από το β’ μισό του 18ου αιώνα οι κάτοικοι του χωριού (σε αυτούς περιλαμβάνονταν πολλές οικογένειες αρβανίτικης και ηπειρώτικης καταγωγής, ενώ δεν απουσίαζε, τους πρώτους τουλάχιστον αιώνες, το σλαβικό στοιχείο) φημίζονταν για την ικανότητά τους στην κατασκευή γεφυριών και δημοσίων οικοδομημάτων.

Κατά τη διάρκεια του αγώνα της ανεξαρτησίας οι λαγκαδινοί χτιστάδες συνέβαλαν αποφασιστικά στην κατασκευή οχυρωματικών έργων, όπως μαρτυρούν διάφορες πηγές.

Μετά την απελευθέρωση τα Λαγκάδια γνώρισαν περίοδο ευημερίας, καθώς οι λαγκαδινοί μάστορες, οργανωμένοι σε μπουλούκια, κατάφεραν με την απαράμιλλη τεχνική τους να αφήσουν ανεξίτηλο το στίγμα τους σε ολόκληρη την Πελοπόννησο, οικοδομώντας γεφύρια, εκκλησίες, σπίτια, σχολεία, καλντερίμια, πλατείες, βρύσες και πεζούλες. Την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα τα Λαγκάδια ήταν το μεγαλύτερο οικιστικό κέντρο της Αρκαδίας μετά την Τρίπολη.

Τα ονόματα ορισμένων πρωτομαστόρων, όπως του Αντώνη Κάτσαινου, του Σίνου Γκιώκα, του Βασίλη Λώλου, του Αντώνη Ρηγόπουλου,του Γιαννακού Γαρδίκα και των αδελφών Πουρνάρα, μας είναι γνωστά από τη λαϊκή παράδοση και τα λιγοστά γραπτά στοιχεία που έχουν διασωθεί.

Το μεταναστευτικό ρεύμα που σημειώθηκε στα Λαγκάδια κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, κυρίως προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αθήνα, επέφερε μοιραία την πληθυσμική συρρίκνωση του χωριού.

Πάντως, τα Λαγκάδια είναι ακόμη και σήμερα ένα από τα πλέον εντυπωσιακά χωριά της πατρίδας μας, καθώς τα αρχιτεκτονικά στολίδια του –πετρόχτιστα διώροφα και τριώροφα σπίτια, επιβλητικά αρχοντικά– είναι χτισμένα αμφιθεατρικά σε πλαγιά με μεγάλη κλίση (υψόμετρο 1.000).

Ο σύγχρονος οικισμός, που βρίσκεται σε απόσταση 56 χιλιομέτρων από την Τρίπολη, χωρίζεται από την εθνική οδό Πύργου-Τριπόλεως στον Πάνω Μαχαλά και τον Κάτω Μαχαλά. Ο Πάνω Μαχαλάς προσφέρει μοναδική, απεριόριστη θέα στο ηλιοβασίλεμα και την ευρύτερη περιοχή, ενώ στη ρεματιά του Κάτω Μαχαλά κυλά το Λαγκαδινό ποτάμι –Τουθόα το ονομάζει ο Παυσανίας–, παραπόταμος του Λάδωνα.

Αξιοθέατα του χωριού αποτελούν, μεταξύ άλλων, το σπίτι των Δεληγιανναίων, οι εκκλησίες των Tαξιαρχών και του Αϊ-Γιάννη του Προδρόμου (αρχές 19ου αιώνα), καθώς και το κτίριο του γυμνασίου (1868).