Κων. Τσάτσος: Το μέτρο του πολιτισμού ενός έθνους είναι ανάλογο με το μέτρο καλλιέργειας της γλώσσας του

Ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος, διαπρεπής  νομικός, φιλόσοφος, συγγραφέας και πολιτικός ανήρ, γεννήθηκε την 1η Ιουλίου 1899 στην Αθήνα, όπου έζησε μέχρι το θάνατό του, στις 8 Οκτωβρίου 1987. Ήταν πρωτότοκος γιος του δικηγόρου και πολιτικού Δημητρίου Τσάτσου και της Θεοδώρας, το γένος Ευστρατιάδη, με καταγωγή από την Τεργέστη.

Ήταν παντρεμένος με την Ιωάννα Σεφεριάδου, κόρη του καθηγητή Διεθνούς Δικαίου Στυλιανού Σεφεριάδη και αδελφή του νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη, και είχε δύο κόρες. Αποφοίτησε το 1918 από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και άσκησε για μικρό διάστημα τη δικηγορία.

Παράλληλα με τις σπουδές του, ο Τσάτσος ασχολήθηκε με τα έργα των κλασικών ελλήνων και λατίνων συγγραφέων, καθώς και με τη νεοελληνική λογοτεχνία και την ποίηση. Δημοσίευσε δύο τόμους ποιημάτων και θεατρικών έργων με το ψευδώνυμο Ήβος Δελφός.

Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι το 1920 ο Τσάτσος τοποθετήθηκε στην ελληνική διπλωματική αντιπροσωπεία στο Παρίσι. Με την εν λόγω ιδιότητα έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις για την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών.

Μετά τις μεταπτυχιακές σπουδές του στη Φιλοσοφία και τη Φιλοσοφία του Δικαίου στη Χαϊδελβέργη ο Τσάτσος επέστρεψε στην Αθήνα. Ανακηρύχθηκε διδάκτορας Νομικής το 1929, υφηγητής το 1930 και έκτακτος καθηγητής στη Νομική Αθηνών το 1932, στην έδρα της Εισαγωγής στην Επιστήμη του Δικαίου και της Φιλοσοφίας του Δικαίου.

Το 1933 διορίστηκε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, όπου μαζί με άλλους καθηγητές οργάνωνε πανεπιστημιακά φροντιστηριακά μαθήματα για τελειόφοιτους φοιτητές. Το διάστημα 1935-1938 δίδαξε και στην Πάντειο το μάθημα «Η κοινωνική φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων».

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά ο Τσάτσος συνελήφθη και εκτοπίστηκε αρχικά στη Σκύρο και ακολούθως στις Σπέτσες. Το 1941 απολύθηκε από το Πανεπιστήμιο και το 1944 διέφυγε στη Μέση Ανατολή, όπου διορίστηκε τεχνικός σύμβουλος της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού.

Επανήλθε στα πανεπιστημιακά καθήκοντά του μετά την απελευθέρωση και το 1945 ανέλαβε το υπουργείο Εσωτερικών και Ασφαλείας στην κυβέρνηση Βούλγαρη, καθώς και το υπουργείο Τύπου και Πληροφοριών στην Κυβέρνηση Κανελλόπουλου. Το 1946 παραιτήθηκε από το Πανεπιστήμιο και πολιτεύτηκε με το κόμμα των Φιλελευθέρων. Χρημάτισε υπουργός Εθνικής Παιδείας στην κυβέρνηση Σοφούλη (1949), καθώς και υφυπουργός Συντονισμού στην κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου (1951).

Το 1956 προσχώρησε στο νεοϊδρυθέν κόμμα της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης (ΕΡΕ), με το οποίο και εξελέγη βουλευτής σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Υπηρέτησε ως υπουργός Προεδρίας Κυβερνήσεως και υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας στις κυβερνήσεις Καραμανλή (1961, 1963), καθώς και ως υπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση Κανελλόπουλου (1967), την τελευταία πριν από την εκδήλωση του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών.

Μετά την πτώση της δικτατορίας, το 1974, ανέλαβε το υπουργείο Πολιτισμού στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Στις βουλευτικές εκλογές του 1974 εξελέγη βουλευτής Επικρατείας με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.

Στις 20 Ιουνίου 1975 ο Κωνσταντίνος Τσάτσος εξελέγη από τη Βουλή Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με 210 ψήφους επί 295 παρόντων βουλευτών. Διετέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας έως το Μάιο του 1980.

Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, κορυφαίος διανοούμενος και υπέρμαχος της ευρωπαϊκής ιδέας, συνέγραψε πλήθος επιστημονικών πραγματειών, νομικών και φιλοσοφικών συγγραμμάτων, καθώς και λογοτεχνικών έργων.

Το 1961 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, της οποίας διετέλεσε αντιπρόεδρος και πρόεδρος.

Το 1979 εξελέγη ξένος εταίρος της Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών της Γαλλίας και επίτιμος διδάκτορας της Σορβόννης.

Εξελέγη, επίσης, ξένος εταίρος των Ακαδημιών της Ρουμανίας και του Μαρόκου το 1980, καθώς και μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών, Τέχνης και Γραμμάτων το 1981.

Το 1980 απονεμήθηκε στον Τσάτσο το μέγα ευρωπαϊκό βραβείο Κούντενχοβε – Καλλέργη για τη σημαντική συμβολή του στη διαμόρφωση και την εμπέδωση του ευρωπαϊκού οράματος.

Στον επίλογο του παρόντος άρθρου, ορισμένες σκέψεις και απόψεις του αειμνήστου Κωνσταντίνου Τσάτσου, που φανερώνουν το ανώτερο διαμέτρημα αυτού του υπέροχου ανδρός:

Στην πολιτική συνήθως όσα δεν μας ενθουσιάζουν είναι τα σωστά και δεν είναι σωστά όσα μας ενθουσιάζουν.

Να δημιουργείς σαν αθάνατος και να ζεις σαν ετοιμοθάνατος. Αλλά αυτό το πήγαινε έλα τι δύσκολο που είναι!

Το μέτρο της ευφυΐας σου ορίζει και το μέτρο της μοναξιάς σου.

Το μέτρο του πολιτισμού ενός έθνους είναι ανάλογο με το μέτρο καλλιέργειας της γλώσσας του.

Μόνον όταν ξέρεις ότι σε λίγο θα τα στερηθείς, μόνο τότε αισθάνεσαι την άπειρη γοητεία που περικλείνουν τα απλά και καθημερινά της ζωής. Από όσα μπρος περνούμε ασυγκίνητοι όσο ζούμε, ξαφνικά τα ανακαλύπτουμε, όταν γυρίζουμε πίσω για να τους ρίξουμε μια τελευταία ματιά.