Λίμνη Κάρλα: Ο ήταυρος και το «θεριό του Βάλτου»

Το δίτομο εγκυκλοπαιδικό και γλωσσικό λεξικό του Παπύρου (Αθήνα, 1965) αναφέρει τα ακόλουθα στα λήμματα Κάρλα και Βοιβηίς:

Κάρλα: κοινή ονομασία της θεσσαλικής λίμνης Βοιβηίδος.
Βοιβηίς: Βοιβηίς (-ίδος) και Βοιβιάς (-άδος) και Βοιβία λίμνη και Ξυνιάς λίμνη. Λίμνη της Θεσσαλίας πλησίον των Φερών (νυν Κάρλα), Δ. του όρους Μαυροβουνίου. Μέσον μήκος 15 χλμ, μέσον πλάτος 6 χλμ, μέγιστον βάθος 6 μέτρων. Είναι λίαν ιχθυοτρόφος. Διά μόλις περατωθείσης (1961) σήραγγος μήκους 10.500 μ. ήρχισεν η διοχέτευσις υδάτων εξ αυτής εις τον Παγασητικόν, ίνα επιτευχθή η απόδοσις εις την καλλιέργειαν 226.000 περίπου στρεμμάτων.

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα ανωτέρω, η λίμνη Κάρλα βρισκόταν στις αρχές της δεκαετίας του 1960 σε φάση αποξήρανσης. Μισόν και πλέον αιώνα αργότερα η ίδια λίμνη, ο Βάλτος των ντόπιων, αναβιώνει, επανέρχεται στη ζωή, και μάλιστα έχοντας όλες τις προϋποθέσεις για να εξελιχθεί σε ένα διάσημο ορνιθοτουριστικό, φυσιολατρικό και οικοτουριστικό προορισμό.

Κατά την αρχαιότητα η θεσσαλική αυτή λίμνη ήταν γνωστή ως Βοιβηίς. Κατά τους Μεσαιωνικούς Χρόνους η λίμνη μετονομάστηκε σε Κάρλα, ενώ επί Τουρκοκρατίας έφερε τις ονομασίες Κάρλα Σου και Κάρλα Γκιολ.

Η έντονη αυξομείωση της στάθμης της Κάρλας, οι πλημμύρες της περιοχής, η μείωση των αλιευμάτων, καθώς και η ανάγκη αφενός για την εξασφάλιση επιπρόσθετων γεωργικών εκτάσεων και αφετέρου για τον περιορισμό των επιδημιών ελονοσίας, οδήγησαν στην απόφαση για την ολική αποξήρανση της λίμνης.

Η ολοκληρωτική εκκένωση της λίμνης, που άρχισε τον Ιανουάριο του 1957 και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 1962, είχε σοβαρές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

Τελικά, το Σεπτέμβριο του 1999 άρχισε η υλοποίηση του μεγάλου έργου που φέρει τον τίτλο «Επαναδημιουργία της λίμνης Κάρλας». Πρόκειται για ένα περιβαλλοντικό έργο μείζονος κλίμακας και εθνικής σημασίας, με ευεργετικές συνέπειες για την περιοχή της λίμνης, τη Μαγνησία, αλλά και ολόκληρη τη Θεσσαλία.

Μια από τις κορυφαίες θέσεις στον κατάλογο των πολύ θετικών αποτελεσμάτων συνεπεία της επαναδημιουργίας της Κάρλας κατέχει, ασφαλώς, η σταδιακή αποκατάσταση του οικοσυστήματος, η περιβαλλοντική αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής, της χλωρίδας και της πανίδας, η υποστήριξη της άγριας ζωής, προπάντων δε της ορνιθοπανίδας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κάρλα αποτελούσε πριν από την αποξήρανσή της έναν ιδιαίτερα σημαντικό τόπο διαχείμασης παρυδάτιων πτηνών.

Μεταξύ των χιλιάδων πτηνών που φιλοξενούνταν στη λίμνη με τους καλαμιώνες και τα αβαθή νερά ήταν και ο ήταυρος, ένα είδος μεγαλόσωμου ερωδιού με καστανό φτέρωμα, χοντρό λαιμό, κοντά πόδια και ιδιότυπο περπάτημα.

Ο βραχνός, χαρακτηριστικός κρωγμός του εν λόγω πτηνού, ένα «μούγκρισμα» ή «μουγκανητό» που ακουγόταν σε απόσταση ολόκληρων χιλιομέτρων το χάραμα ή το σούρουπο, είχε συντελέσει στη δημιουργία ενός τοπικού μύθου, που έκανε λόγο για το «θεριό του Βάλτου».

Σήμερα η Κάρλα αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους υγροτόπους της χώρας μας, καθώς φιλοξενεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου εκατοντάδες είδη πτηνών (μεταξύ αυτών, πουλιά που απειλούνται με εξαφάνιση, όπως ο ήταυρος, ο αργυροπελεκάνος και το κιρκινέζι).