Γεώργιος Καρτάλης: Μια ολοκληρωμένη πολιτική προσωπικότητα

Ο Γεώργιος Καρτάλης του Αντωνίου (1908–1957), γόνος της επιφανούς και εύπορης βολιώτικης οικογένειας των Καρτάληδων, υπήρξε μια εξέχουσα προσωπικότητα του ελληνικού πολιτικού βίου στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

Αφού ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του, ο Καρτάλης μετέβη στο εξωτερικό, όπου σπούδασε μαθηματικά, νομικά και οικονομικά (Ζυρίχη, Μόναχο, Λιψία, Βερολίνο, Λονδίνο).

Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα εισήλθε στο στίβο της πολιτικής και εξελέγη βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος στη Μαγνησία το 1935. Διετέλεσε υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας στην κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη και (πρώτος) υπουργός Εργασίας στην κυβέρνηση Γεωργίου Κονδύλη.

Ο Καρτάλης υπήρξε ένα από τα πρώτα στελέχη του αστικού πολιτικού κόσμου που αντιτάχθηκαν δημοσίως στο δικτατορικό καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής ο Καρτάλης ανέπτυξε αντιστασιακή δράση και ίδρυσε μαζί με τον Δημήτριο Ψαρρό και τον Ευριπίδη Μπακιρτζή την οργάνωση Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ). Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, που ανέπτυξε δράση στα εδάφη της Ρούμελης, αποτέλεσε το στρατιωτικό βραχίονα της ΕΚΚΑ.

Ο Καρτάλης έλαβε μέρος στο Συνέδριο του Λιβάνου και ακολούθως ανέλαβε καθήκοντα υφυπουργού Τύπου και Διαφωτίσεως και υπουργού Άνευ Χαρτοφυλακίου στις κυβερνήσεις Απελευθερώσεως υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Αργότερα ορίστηκε υπουργός Εφοδιασμού της κυβέρνησης Θεμιστοκλή Σοφούλη.

Ο Καρτάλης δεν έλαβε μέρος στις εκλογές του 1946, αγωνίστηκε δε για τη λήξη του Εμφυλίου. Διετέλεσε υπουργός Οικονομικών και Συντονισμού στις κυβερνήσεις Νικολάου Πλαστήρα (1950-1952), ενώ ίδρυσε αργότερα μαζί το συνταγματολόγο Αλέξανδρο Σβώλο το Δημοκρατικό Κόμμα Εργαζομένου Λαού (ΔΚΕΛ), έναν κεντρώο σχηματισμό με σοσιαλιστικό προσανατολισμό.

Στο μετέπειτα διάστημα ο Καρτάλης, μέσα σε συνθήκες ακραίας πόλωσης, υπήρξε πρωτεργάτης της συνεργασίας ενός τμήματος του Κέντρου με την ΕΔΑ, ενώ εξελέγη δήμαρχος Βόλου, το 1954.

Ο Καρτάλης απεβίωσε στις 27 Σεπτεμβρίου 1957 στο Λονδίνο, σε ηλικία μόλις 49 ετών.

Κύρια χαρακτηριστικά του Καρτάλη ήταν η πνευματική καλλιέργεια και οι πολύπλευρες γνώσεις, οι ηγετικές ικανότητες, το συμφιλιωτικό πνεύμα, το πολιτικό ήθος και η εντιμότητα.

Ο γλωσσομαθής Καρτάλης, ένας πολιτικός άνδρας πραγματικά ευρωπαϊκού επιπέδου, συνέβαλε τα μέγιστα στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς κατόρθωσε να βάλει σε τάξη την ελληνική οικονομία. Ήταν εκείνος που με την περιοριστική οικονομική πολιτική που εφάρμοσε προλείανε το έδαφος για την επιτυχημένη υποτίμηση του Μαρκεζίνη.

Ο Καρτάλης υπήρξε ένας κατ’ αρχήν κεντρώος πολιτικός, που είχε όντως την ικανότητα να λαμβάνει γενναίες αποφάσεις. Αυτό φανερώνει, μεταξύ άλλων, το γεγονός ότι, ενώ είχε ξεκινήσει από συντηρητικές (αντιβενιζελικές και φιλομοναρχικές) πολιτικές θέσεις κατά την προπολεμική περίοδο, έφθασε στο σημείο, εις τας δυσμάς του βίου του, να προσεγγίσει την Αριστερά και να ταχθεί υπέρ της συνεργασίας με την ΕΔΑ.

Κατά κοινή παραδοχή, ο Γεώργιος Καρτάλης, ηγετικό στέλεχος της Κεντροαριστεράς των μεταπολεμικών χρόνων, δεν μπόρεσε, συνεπεία του πρόωρου θανάτου του, να διαδραματίσει στον ελληνικό πολιτικό βίο τον κορυφαίο ρόλο για τον οποίον ήταν «προορισμένος» (ακριβώς αυτήν τη λέξη είχε χρησιμοποιήσει ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σκιαγραφώντας την προσωπικότητα του Καρτάλη).