Επίδαυρος : Το ιερό του Ασκληπιού και το θέατρο

Αρχαιολογικός χώρος της Αργολίδας με παγκόσμια φήμη και ακτινοβολία, ανατολικά του Ναυπλίου και πλησίον της κωμόπολης του Λυγουριού, το Ασκληπιείο Επιδαύρου υπήρξε κατά την αρχαιότητα ένα λαμπρό θεραπευτικό κέντρο.

Η λατρεία στο χώρο του πανελλήνιου ιερού ξεκίνησε στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., όταν το ορεινό ιερό του Απόλλωνος Μαλεάτα δεν επαρκούσε πλέον για τη δημόσια λατρεία της πόλης-κράτους της Επιδαύρου.

Το ιερό του θεραπευτή θεού Ασκληπιού

Το κύρος και η ακτινοβολία που απέκτησε ο Ασκληπιός ως ο σημαντικότερος θεραπευτής θεός έφερε στο ιερό τέτοια οικονομική άνθηση, που στους κατοπινούς αιώνες (τον 4ο και τον 3ο αιώνα π.Χ.) κατέστη εφικτή η υλοποίηση ενός μεγάλου οικοδομικού προγράμματος τόσο για την κάλυψη των λατρευτικών αναγκών (ναός και βωμός του Ασκληπιού, Θόλος, Άβατο κ.ά.) όσο και για δραστηριότητες κοσμικού χαρακτήρα (θέατρο, λουτρά κ.ά.).

Το ιερό του  Ασκληπιού υπέστη σημαντικές καταστροφές επί Ρωμαιοκρατίας, γνώρισε όμως νέα περίοδο ακμής το 2ο αιώνα μ.Χ., όταν με χρήματα του πλούσιου ρωμαίου συγκλητικού Αντωνίνου χτίστηκαν νέα κτίρια και επισκευάστηκαν τα παλαιά.

Το 1988 το Ασκληπιείο Επιδαύρου ενεγράφη στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Η ανασκαφική έρευνα στο χώρο του Ασκληπιείου ξεκίνησε από τη Γαλλική Επιστημονική Αποστολή της Πελοποννήσου.

Όμως, το σύνολο των λειψάνων του Ασκληπιείου αποκάλυψαν οι συστηματικές ανασκαφές της Αρχαιολογικής Εταιρείας, υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Παναγιώτη Καββαδία.

Τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου της Επιδαύρου

Στα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου της Επιδαύρου συγκαταλέγονται τα εξής:

• Τα Προπύλαια, επιβλητική είσοδος στο ιερό, που κατασκευάστηκε γύρω στο 300 π.Χ.
• Ο ναός του Aσκληπιού. Ο περίπτερος ναός με τους δωρικούς κίονες οικοδομήθηκε κατά τα έτη 380-375 π.Χ. από τον αρχιτέκτονα Θεόδοτο. Εδώ στεγαζόταν το λαμπρό χρυσελεφάντινο άγαλμα του Aσκληπιού, έργο του παριανού γλύπτη Θρασυμήδη. Από το ναό σώζονται μόνο τα πώρινα θεμέλια και η ασβεστολιθική υποδομή του δαπέδου στο τμήμα της πρόσοψης. Ο ωραίος γλυπτός διάκοσμος του ναού εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Τα γλυπτά των αετωμάτων και τα ακρωτήρια του ναού αποτελούν αντιπροσωπευτικές δημιουργίες της πλαστικής του 4ου αιώνα π.Χ.
• Η Θόλος, περίφημο έργο του αργείου αρχιτέκτονα και γλύπτη Πολυκλείτου. Το κυκλικό περίστυλο οικοδόμημα, που οι επιγραφές ονομάζουν και Θυμέλη, χτίστηκε κατά τα έτη 360-330 π.Χ. Θεωρείται το κέντρο της μυστηριακής χθόνιας λατρείας του Ασκληπιού.
• Το Άβατο (Εγκοιμητήριο), όπου κατακλίνονταν οι ασθενείς περιμένοντας να εμφανιστεί στον ύπνο τους ο Ασκληπιός, για να τους υποδείξει τον τρόπο της θεραπείας τους.
• Το στάδιο, 5ου αιώνα π.Χ., όπου φιλοξενούνταν οι γυμνικοί αγώνες των Ασκληπιείων. Οι θεατές, στην πλειονότητά τους προσκυνητές στο ιερό, στέκονταν όρθιοι τον 5ο αιώνα π.Χ., ενώ από τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. κάθονταν σε εδώλια από ασβεστόλιθο.
• Το «Γυμνάσιο» (συγκρότημα στο οποίο εξυπηρετούνταν οι αθλητές ή πραγματοποιούνταν τελετουργικά δείπνα κατά τις εορταστικές ημέρες), το ωδείο, ο ναός της Άρτεμης, τα λουτρά (θέρμες) και τα ρωμαϊκά λουτρά.
• Το ιερό των Αιγυπτίων (μνημονεύεται από τον Παυσανία), αφιερωμένο στον Ασκληπιό, την Υγίεια και τον Απόλλωνα (με αυτούς είχαν ταυτιστεί οι αιγύπτιοι Όσιρις, Ίσις και Αρποκράτης).

Το φημισμένο θέατρο της Επιδαύρου

Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Ασκληπιείου Επιδαύρου είναι το θέατρο (ο Παυσανίας το αποδίδει στον αρχιτέκτονα Πολύκλειτο), που φημιζόταν από την αρχαιότητα για τη συμμετρία, την αισθητική, τη λειτουργικότητα και την έξοχη ακουστική του.

Είναι ευρέως γνωστό ότι οι θεατές των παραστάσεων της Επιδαύρου, ακόμη και αυτοί που βρίσκονται στα υψηλότερα τμήματα του άνω διαζώματος, μπορούν να ακούσουν και τον παραμικρό ήχο από τη σκηνή και την ορχήστρα του θεάτρου.

Χτισμένο σε πλαγιά του Κυνόρτιου όρους, το θέατρο της Επιδαύρου, στη σημερινή μορφή του, παρουσιάζει την τυπική τριμερή διάρθρωση των ελληνιστικών θεάτρων, με κοίλο, ορχήστρα και σκηνικό οικοδόμημα.

Χτίστηκε σε δύο οικοδομικές φάσεις: στην πρώτη (τέλη 4ου αιώνα π.Χ.) κατασκευάστηκαν η ορχήστρα, το κάτω διάζωμα και το σκηνικό οικοδόμημα των Προελληνιστικών Χρόνων, ενώ στη δεύτερη (μέσα 2ου αιώνα π.Χ.) το άνω διάζωμα και η σκηνή της Υστεροελληνιστικής Περιόδου.

Στο θέατρο της Επιδαύρου, που είχε χωρητικότητα 13.000-14.000 θεατών, φιλοξενούνταν μουσικοί και ωδικοί αγώνες, καθώς και παραστάσεις αρχαίου δράματος.

Χάρη στις αναστηλωτικές επεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, το θέατρο, εξαιρουμένου του σκηνικού οικοδομήματος, ανέκτησε σχεδόν εξ ολοκλήρου την αρχική μορφή του.

Η πρώτη παράσταση που ανέβηκε κατά τους Νεότερους Χρόνους στο θέατρο της Επιδαύρου ήταν η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή (το 1938, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη).

Αρχής γενομένης από το 1954, το θέατρο της Επιδαύρου αποτελεί πόλο έλξεως και σημείο αναφοράς για τα καλλιτεχνικά πράγματα της χώρας μας, καθώς φιλοξενεί παραστάσεις αρχαίου δράματος («Φεστιβάλ Επιδαύρου»), που παρακολουθούν ανελλιπώς επί σειράν δεκαετιών πολυάριθμοι έλληνες και ξένοι φίλοι της τέχνης.