Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της τραγωδίας (Μέρος Γ’)

Η θέση αυτή του Αριστοτέλη προκάλεσε σοβαρές δυσχέρειες στους αλεξανδρινούς σοφούς, δεδομένης της πληροφορίας ότι γεννήτορας του σατυρικού δράματος ήταν ο Πρατίνας από τον Φλειούντα (κοντά στη Νεμέα Κορινθίας), που η δράση του τοποθετείται αργότερα από εκείνη του Θέσπη, ο οποίος έκανε, ως γνωστόν, το μεγάλο βήμα για τη μετάβαση από το διθύραμβο στην τραγωδία. Η εν λόγω αντίφαση οδήγησε τους αλεξανδρινούς κύκλους στη διατύπωση μιας θεωρίας αναφορικά με την αφετηρία της τραγωδίας που διέφερε από εκείνη του Αριστοτέλη.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η ανακολουθία αυτή είναι φαινομενική. Και τούτο, διότι ο Αριστοτέλης δεν εννοεί με το σατυρικόν της Ποιητικής του το διαμορφωμένο σατυρικό δράμα, αλλά τις σατυρόμορφες προβαθμίδες του. Τα προκαταρκτικά αυτά στάδια, που απωθήθηκαν από την τραγωδία ενόσω αυτή εξελισσόταν, θα είχαν λησμονηθεί, εάν δεν επενέβαινε ο Πρατίνας με το ανανεωτικό και μεταρρυθμιστικό πνεύμα του. Ο τελευταίος, μάλιστα, τελειοποίησε το εύθυμο δράμα των Σατύρων σε τέτοιο βαθμό, ώστε αυτό να καταλάβει σταθερή θέση στη διαμόρφωση μιας τετραλογίας, εν είδει επισφραγίσματος ύστερα από τρεις τραγωδίες.

Όμως, πώς είναι δυνατόν να συμβιβαστούν τα δεδομένα της αριστοτελικής Ποιητικής, που τη μια φορά τοποθετούν το διθύραμβο και την άλλη το σατυρικό στην αρχή της εξέλιξης της τραγωδίας; Απάντηση στο ερώτημα αυτό έρχεται να μας δώσει η παράδοση, η οποία εντοπίζει το σημείο εκείνο στο οποίο ενώνονται οι δύο αυτές εξελικτικές γραμμές.

Κατ’ αρχάς, ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι, εξ όσων γνωρίζει, πρώτος ο Αρίων, λυρικός ποιητής και μουσικός από τη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου, συνέθεσε διθύραμβο, του έδωσε το όνομα και τον παρουσίασε στην Κόρινθο, στην αυλή του τυράννου Περίανδρου, με τον οποίο διατηρούσε φιλική σχέση.

Το λεξικό Σούδα πάλι ονομάζει τον Αρίονα «ευρετήν του τραγικού τρόπου» και προσθέτει ότι αυτός πρώτος παρουσίασε χορό, τραγούδησε διθύραμβο, ονομάτισε αυτό που τραγουδούσε ο χορός και παρουσίασε Σατύρους που απήγγελλαν έμμετρα. Η πληροφορία αυτή υποστηρίζεται από το βυζαντινό γραμματικό Ιωάννη τον Διάκονο, ο οποίος μας γνωστοποιεί ότι, σύμφωνα με μαρτυρία στις ελεγείες του Σόλωνα, ο Αρίων ήταν εκείνος που παρουσίασε το πρώτο τραγικό δράμα («της τραγωδίας πρώτον δράμα»).

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της τραγωδίας (Μέρος Α’)

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της τραγωδίας (Μέρος Β’)