Τι θα γίνει με τα μακεδονικά προϊόντα και τα εμπορικά σήματα

Από την αρχή που ξεκίνησε η συζήτηση για τη Συμφωνία των Πρεσπών ένα από τα κρίσιμα ζητήματα ήταν αυτό που αφορούσε τα εμπορικά σήματα που περιλαμβάνουν τον όρο Μακεδονία ή παράγωγά του.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΒΕΘ ο τίτλος χρησιμοποιείται στην επωνυμία 182 επιχειρήσεων όλων των κλάδων και από 39 επιχειρήσεις του αγροδιατροφικού κλάδου, ενώ σε 4.000 ανέρχονται οι περιπτώσεις των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν τον όρο για τα προϊόντα τους.

Τη σημασία του ζητήματος αναγνωρίζει και η ίδια η Συμφωνία η οποία στο εδάφιο θ΄ της παραγράφου 3 του άρθρου 1 αναφέρει:

«Σε σχέση με το προαναφερόμενο όνομα και ορολογίες στις εμπορικές ονομασίες τα εμπορικά σήματα και τις επωνυμίες, τα Μέρη συμφωνούν να υποστηρίξουν και να ενθαρρύνουν τις επιχειρηματικές κοινότητές τους να θεσμοθετήσουν έναν ειλικρινή, δομημένο και με καλή πίστη διάλογο, στο πλαίσιο του οποίου θα επιδιώξουν και θα επιτύχουν αμοιβαίως αποδεκτές λύσεις στα θέματα που πηγάζουν από τις εμπορικές ονομασίες, τα εμπορικά σήματα και τις επωνυμίες και όλα τα σχετικά ζητήματα σε διμερές και διεθνές επίπεδο. Για την υλοποίηση των προαναφερόμενων διατάξεων, θα δημιουργηθεί μια διεθνής ομάδα ειδικών η οποία θα αποτελείται από εκπροσώπους των δύο κρατών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ΕΕ») με την κατάλληλη συμβολή των Ηνωμένων Εθνών και του ΔΟΤ. Αυτή η ομάδα ειδικών θα συγκροτηθεί εντός του 2019 και θα ολοκληρώσει τις εργασίες της εντός τριών ετών. Τίποτε στο άρθρο 1(3)(θ) δεν θα επηρεάσει την παρούσα εμπορική χρήση μέχρις ότου εξευρεθεί  αμοιβαία συμφωνία όπως προβλέπεται σε αυτή την παράγραφο.»

Η σαφής διατύπωση της συμφωνίας ορίζει ακριβώς ότι υπάρχει ζήτημα και ότι αυτό πρέπει να λυθεί μέσα από μια διαδικασία διαλόγου.

Τι γίνεται με τις προστατευόμενες ονομασίες

Υπάρχουν δύο διαφορετικά θέματα: το καθεστώς της Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης και τα εμπορικά σήματα.

Ως προς το πρώτο ζήτημα η ονομασία «Μακεδονικός» έχει κατοχυρωθεί και είναι Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη για οίνους από την Ελλάδα, σύμφωνα με την Εθνική Νομοθεσία (Υ.Α. Αριθ. 110822 – ΦΕΚ 87Β/20.9.1932, Υ.Α Αριθ. 340576/1.9.1989 – ΦΕΚ 694/Β/15.9.1989) και την Κοινοτική Νομοθεσία (Κανονισμοί (ΕΚ): 1234/2007, 607/2009, 753/2002, 1234/2007, 491/2009, 2009/C 187/01). Η Ελληνική Προστατευόμενη Ένδειξη για τους οίνους «Μακεδονία» είναι κατοχυρωμένη στην επίσημη Κοινοτική βάση e-bacchus. Χρησιμοποιείται μόνο για ελληνικούς οίνους που προέρχονται από το γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας και από συγκεκριμένες ποικιλίες οινοστάφυλων. Η κατοχύρωση αυτή αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση και επεκτείνεται στις συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τρίτες χώρες.

Γι’ αυτό το λόγο και μέχρι τώρα η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όποτε χρειάστηκε να πάρει θέση είναι πώς δεν μπορούν να κυκλοφορούν κρασιά από την πΓΔΜ με την ένδειξη «Μακεδονικός / Μακεδονία». Αντίστοιχη προστασία υπάρχει για τις επωνυμίες «Τσίπουρο Μακεδονίας» και «Ούζο Μακεδονίας».

Αντίστοιχα, ο μπάτζος είναι ένα τυρί κατοχυρωμένο ως ΠΟΠ σε συγκεκριμένους νομούς της Μακεδονίας.

Εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι ως προς τα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ, πάρα πολλά έχουν πιο «τοπική» προέλευση, που έχει να κάνει ακριβώς με το πώς ορίζεται μια προστατευόμενη ένδειξη, που έχει να κάνει με το είδος της περιοχής, τα χαρακτηριστικά, την ιδιαιτερότητα του προϊόντος.

Με αυτή την έννοια έχουν κατοχυρωθεί τα φασόλια Πρεσπών ή τα Ροδάκινα Νάουσας όπως φυσικά και όλες οι προστατευόμενες τοπικές ονομασίες οίνων που παράγονται στη Μακεδονία (Κοζάνη, Γουμένισσα, Νάουσα κ.λπ).

Οι εμπορικές ονομασίες

Όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά με τις εμπορικές ονομασίες και τα εμπορικά σήματα. Αυτά δεν έχουν κάποια αυτόματη κατοχύρωση, όπως γίνεται με τις γεωγραφικές ενδείξεις για αγροτικά προϊόντα ούτε υπόκεινται σε κάποιους αντίστοιχους περιορισμούς.

Η μόνη «αυτόματη» υποχρέωση που προκύπτει από τη συνθήκη είναι ότι ως χώρα προέλευσης πρέπει να αναφέρεται πλέον, εάν μιλάμε για προϊόντα της γείτονος, η νέα συνταγματική ονομασία.

Όμως, είναι ευνόητο ότι για τις ελληνικές επιχειρήσεις το ζήτημα είναι πολύ σοβαρό, μια που η ελληνική Μακεδονία είναι μια περιοχή με συγκεκριμένα ιστορικά, πολιτιστικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά, που έχουν αναδειχτεί για σημαντικό διάστημα και αρκετές επιχειρήσεις πιστεύουν ότι προσδίδει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στα προϊόντα που παράγονται.

Αντίστοιχα, εύλογα μπορεί κανείς να υποθέσει ότι και η γειτονική χώρα θα θελήσει να χρησιμοποιεί το επίθετο «μακεδονικός» για προϊόντα και λόγο του αντίκτυπου της όλης περιοχής αλλά και για να απευθύνεται και στη διασπορά στο εξωτερικό, που παραδοσιακά αποτελεί δυνάμει αγορά τοπικών προϊόντων.

Η Συμφωνία των Πρεσπών ρυθμίζει τις επίσημες χρήσεις των λέξεων Μακεδονία και μακεδόνας / μακεδονικός, με τη διευκρίνιση ότι ως προς τις ιστορικές και πολιτισμικές φορτίσεις έχουν διαφορετική αναφορά στις δύο χώρες.

Αυτό σημαίνει, ότι δεν υπάρχει (ούτε και θα μπορούσε να υπάρξει άλλωστε σε οποιαδήποτε περίπτωση) «απαγόρευση» της χρήσης του όρου μακεδονικός στη ΠΓΔΜ πέραν των επίσημων εγγράφων και των αναφορών στο κράτος και τους πολίτες.

Η διαδικασία κατοχύρωσης εμπορικών ονομάτων

Μέχρι τώρα μόλις 24 ελληνικές επιχειρήσεις έχουν κατοχυρώσει τα «Μακεδονικά» προϊόντα τους σε ευρωπαϊκό και 2 σε διεθνές επίπεδο.

Όπως είναι γνωστό οι εμπορικές ονομασίες και τα σήματα κατοχυρώνονται σε τρία επίπεδα: σε εθνικό, κοινοτικό και διεθνές. Τα βήματα σε κάθε περίπτωση έχουν ως εξής:

1. Εθνικό σήμα

• Ηλεκτρονική Υποβολή • Παράβολο του Δημοσίου 110 ευρώ για την πρώτη κλάση και για κάθε επιπλέον κλάση και μέχρι και τη δέκατη, παράβολο 20 ευρώ. • Η σχετική απόφαση Καταχώρισης δημοσιεύεται στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου (ΓΓΕ) μέσα σε προθεσμία ενός μηνός από την ημερομηνία κατάθεσης.

2. Κοινοτικό σήμα ΕΕ

• Ηλεκτρονική Υποβολή https://euipo.europa.eu/ohimportal/ Αλικάντε Ισπανίας • Το βασικό τέλος καλύπτει μία κλάση και ανέρχεται σε 850 ευρώ για ηλεκτρονική αίτηση, ενώ για έντυπη 1.000 ευρώ. • Το τέλος για τη δεύτερη κλάση προϊόντων και υπηρεσιών ανέρχεται σε 50 ευρώ. • Το τέλος για την τρίτη και κάθε επιπλέον κλάση ανέρχεται σε 150 ευρώ ανά κλάση. • Από την ημερομηνία δημοσίευσης και μετά, κάθε τρίτο πρόσωπο που πιστεύει ότι το σήμα δεν πρέπει να καταχωριστεί έχει προθεσμία τριών μηνών να προβάλει τις αντιρρήσεις του. Μετά την άπρακτη παρέλευση αυτής της προθεσμίας το σήμα μπορεί να καταχωρηθεί. Όποια προθεσμία ταχθεί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, δεν μπορεί να είναι μικρότερη του μηνός και μεγαλύτερη των 6 μηνών.

3. Διεθνές σήμα

• Η κατοχύρωση ενός σήματος σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η όλη διαδικασία αποστολής στο διεθνές γραφείο γίνεται μέσω Διεύθυνσης Εμπορικής Ιδιοκτησίας της Ελλάδος το οποίο κάνει τους βασικούς ελέγχους. • Βασική προϋπόθεση η ύπαρξη ενός σήματος βάσης, είτε εθνικό, είτε κοινοτικό. Το έντυπο της αίτησης διατίθεται μέσω Internet στο site του Διεθνούς Γραφείου www.wipo.int στη Γενεύη. • Ένα παράβολο των 15 ευρώ, για αποστολή της αίτησης στο Διεθνές Γραφείο Σημάτων. • Το βασικό τέλος της αίτησης για το διεθνές σήμα ανέρχεται στο ποσό των 653 ελβετικών φράγκων για ασπρόμαυρο σήμα ή 903 ελβετικών φράγκων για έγχρωμο σήμα. • Ο χρόνος που απαιτείται για την απόφαση είναι έως 18 μήνες.

Η ανάγκη συντονισμένης παρέμβασης της πολιτείας

Όλα δείχνουν ότι μέσα στα επόμενα τρία χρόνια θα υπάρξει ένας πραγματικός αγώνας δρόμου και από τις δύο πλευρές των συνόρων για να κατοχυρωθούν όσο το δυνατόν περισσότερα εμπορικά σήματα. Οι βόρειοι γείτονές μας είναι λογικό ότι θα διεκδικήσουν ένα μέρος της μακεδονικότητας και για τα προϊόντα τους, όπως επίσης και θα επενδύσουν (όπως αντίστοιχα και ελληνικές επιχειρήσεις) στο διασυνοριακό εμπόριο.

Η ελληνική πολιτεία μέσω των συναρμόδιων υπουργείων οφείλει να βοηθήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις ώστε να κατοχυρώσουν τις εμπορικές ονομασίες και σήματα και παράλληλα να εξασφαλίσει στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης ότι όσο το δυνατόν περισσότερα εμπορικά και τοπικά προϊόντα θα κατοχυρώσουν σχετικές ονομασίες, έστω και εάν είναι αναμενόμενο ότι το ίδιο θα γίνει και για επιχειρήσεις της γείτονος.

Εάν οργανωθεί σωστά αυτή η προσπάθεια θα μπορεί να είναι μια ώθηση για τις ελληνικές επιχειρήσεις να δουν πολύ πιο σοβαρά και τη διαχείριση των εμπορικών τους σημάτων και τη διεθνή τους προβολή.