Ο καρκίνος είναι μια νόσος που διαχρονικά διδάσκει την αξία της πρόληψης

Αρθρο του Παναγιώτη Μπεχράκη

Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου, το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος και το Ερευνητικό Εργαστήριο «George D. Behrakis» της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, είναι συνδιοργανωτές της ειδικής εκδήλωσης, που θα πραγματοποιηθεί στις 4 Φεβρουαρίου υπό την αιγίδα και την παρουσία της Α.Ε. του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κυρίου Προκοπίου Παυλοπούλου και με κύριο ομιλητή τον Ευρωπαίο Επίτροπο Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων, Mr Vytenis Andriukaitis.

Η εκδήλωση, με σημαντικές προσωπικότητες και πλούσια σε περιεχόμενο, παράλληλα με την ανάδειξη του καρκίνου ως προλήψιμης αλλά και θεραπεύσιμης πλέον νόσου, αποσκοπεί και στην ανάδειξη της ανάγκης για εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα μείζον πρόβλημα Δημόσιας Υγείας του τόπου μας, που θα αποτελέσει κεντρικό σημείο συζητήσεων κατά την επίσκεψη του Επιτρόπου στην Ελλάδα, δεδομένου ότι η χώρα μας, αν και έχει μειώσει σημαντικά το κάπνισμα και επιπλέον έχει αναλάβει τον Πανευρωπαικό συντονισμό του Joint Action for Tobacco Control, εντούτοις, δεν παύει να είναι η μοναδική χώρα της Ε.Ε, όπου η παραβίαση της σχετικής με το κάπνισμα νομοθεσίας αποτελεί μια θλιβερή καθημερινή πραγματικότητα.

Το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος και το Ερευνητικό Εργαστήριο «George D. Behrakis» της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, παρουσία της Α.Ε. του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κυρίου Προκοπίου Παυλοπούλου και του Ευρωπαίου Επιτρόπου Mr Vytenis Andriukaitis, καλεί την Κυβέρνηση, κάθε υπεύθυνο φορέα και κάθε Έλληνα πολίτη σε άμεση εφαρμογή ενός νόμου, που η παραβίασή του αποτελεί μία πηγή καρκινογένεσης και μια εκτεταμένη μορφή βίας εναντίον μικρών παιδιών, εγκύων γυναικών, ατόμων με ειδικές ανάγκες, πολιτών με αναπνευστικά, καρδιαγγειακά προβλήματα ή καρκίνο, όπως επίσης και εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων, που απροστάτευτοι υποχρεώνονται σε συνθήκες εργασίας ανάλογες με εκείνες των ορυχείων του 15ου αιώνα. Κατάφωρη παραβίαση μεγάλης σειράς ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανεξήγητη σιωπή!

Η πολιτισμική ντροπή της χώρας έρχεται και αυτή να συμπληρώσει την ανάγκη για μια πραγματική ευρωπαϊκή συμπεριφορά όλων μας. Σήμερα, καλούμαστε απλά να ακούσουμε τη φωνή των παιδιών μας, να δράσουμε σαν υπεύθυνοι πολίτες και να γυρίσουμε οριστικά μια αρνητική σελίδα της ιστορίας μας, που μόνο από ευαισθησία προς τον άνθρωπο δεν χαρακτηρίζεται.

Οι συνθήκες είναι πρόσφορες δεδομένου ότι:

•Η νομοθεσία μας για το κάπνισμα είναι από τις πληρέστερες στον κόσμο.

•Η κοινωνία μας, σχεδόν καθολικά, εκφράζει θυμό και ντροπή για τη μη εφαρμογή της.

•Η νέα γενιά και η εκπαιδευτική κοινότητα επίμονα επιζητούν την εφαρμογή αυτή.

Γιατί λοιπόν όχι;

Γιατί λοιπόν σε ένα κλίμα συναίνεσης δεν προχωρούμε με απλά βήματα στην εφαρμογή μιας υφιστάμενης νομοθεσίας από την οποία όλοι μόνο κέρδη θα αποκομίσουμε;

Μήπως επειδή, όπως λέγεται, ο Έλληνας είναι ατίθασος και δεν έχουμε επαρκείς ελεγκτικούς μηχανισμούς;

Μα που είναι ο ατίθασος Έλληνας στο μετρό, στο αεροδρόμιο, στα λεωφορεία, στα πολυκαταστήματα, στις τράπεζες, στις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, στα διάφορα συνέδρια, στα πανάκριβα εστιατόρια και σε τόσα άλλα μέρη, όπου ο νόμος εφαρμόζεται με την απλούστατη συναινετική διαδικασία του “εδώ δεν καπνίζουμε”;

Είναι εξίσου απλό αυτό να γίνει άμεσα στα κυβερνητικά καταστήματα.

Δεν είναι οι ελεγκτές που θα εφαρμόσουν το νόμο στη Βουλή, ούτε στα Υπουργεία, στα Δικαστήρια, στα Αστυνομικά Τμήματα, στο Πεντάγωνο, στους Στρατώνες, στα Πανεπιστήμια, στα γραφεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης  ή στις αναρίθμητες εγκαταστάσεις του Ελληνικού Κράτους. Ενός Κράτους, που πρώτο, οφείλει να εκδηλώσει έμπρακτα το ουσιαστικό ενδιαφέρον του για την εφαρμογή της ίδιας του της νομοθεσίας, μιας νομοθεσίας, που μάλιστα ισχύει σε όλη την Ευρώπη και όχι μόνο.

Παράλληλα, προτείνεται και η συναίνεση πολιτείας και πολιτών στην αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας για το κάπνισμα σε όλους τους κλειστούς χώρους. Εδώ, απαιτείται η συνεργασία των ΜΜΕ και βέβαια των ελεγκτικών μηχανισμών, που φυσικά υπάρχουν.

Ένα απλό σχέδιο θα μπορούσε να βασιστεί στην ακόλουθη σειρά τριών φάσεων:

Φάση πρώτη διάρκειας ενός μηνός: επίσημη εξαγγελία, από όσο το δυνατόν υψηλότερη βαθμίδα,  της κυβερνητικής απόφασης για την εφαρμογή του νόμου, με ταυτόχρονο καθορισμό ημερομηνίας έναρξης και ενημέρωση του κοινού και των καταστηματαρχών για τις βασικές αρχές του νόμου.

Φάση δεύτερη διάρκειας τριών μηνών: αποσύρονται τα σταχτοδοχεία από τους χώρους, όπου δεν επιτρέπεται το κάπνισμα και αναρτώνται τα σχετικά απαγορευτικά σήματα, όπως ακριβώς προβλέπει ο νόμος. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί ενεργοποιούνται, επιθεωρούν και επιβάλλουν ό,τι προβλέπει η νομοθεσία σε κάθε κατάστημα που τυχόν διαθέτει σταχτοδοχεία ή αμελεί ως προς τη σήμανση.

Φάση τρίτη μόνιμης διάρκειας: ο κάθε καταστηματάρχης ή υπάλληλος καταστήματος πολύ απλά και ευγενικά παρατηρεί και ενημερώνει τον οποιονδήποτε τυχόν παραβάτη της νομοθεσίας και φυσικά καλεί τις αρχές σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.

Αυτή είναι η σημερινή μου πρόταση για ένα ακόμη βήμα μπροστά στο θέμα του καπνίσματος, με αρχή πάντοτε ότι «καπνιστές και μη καπνιστές έχουμε έναν κοινό εχθρό, το κάπνισμα».

Φυσικά, η εφαρμογή των νόμων είναι καθήκον της εκτελεστικής εξουσίας.

Είναι όμως και καθήκον των πολιτών να απαιτούν την εφαρμογή αυτή, ιδίως όταν θίγονται τόσο άμεσα τα θέματα της υγείας τους.

Τέλος, με την ευκαιρία της παγκόσμιας ημέρας κατά του καρκίνου, επιτρέψτε μου να καταθέσω την προσωπική μου άποψη, ότι ο καρκίνος δεν “ξορκίζεται”, αλλά νικάται κατά κράτος όταν τα επιστημονικά επιτεύγματα για την πρόληψη και τη θεραπεία του βρίσκουν το δρόμο της εφαρμογής τους σε κοινωνικό επίπεδο.

O Παναγιώτης Μπεχράκης MD, PhD, FCCP είναι Πνευμονολόγος – Εντατικολόγος

τ. Αναπ. Καθηγητής Πανεπιστημίων Αθηνών και Harvard