«Διαφορετικά παιδιά» στο μάτι του κυκλώνα

Η είδηση της κατάληψης των μαθητών του Γυμνασίου στην Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης ήταν από αυτές που κάνουν άπαντες να πέφτουν από τα σύννεφα. Οι μαθητές αιτούνται την απομάκρυνση συμμαθητή τους με μαθησιακές δυσκολίες, ο οποίος -όπως αναφέρουν- «προκαλεί προβλήματα στο σχολείο και στους ίδιους προσωπικά».

Οι γονείς καταγγέλλουν πως η κατάληψη των μαθητών για την απομάκρυνση του 12χρονου συμμαθητή τους έγινε με τη συναίνεση της διεύθυνσης του γυμνασίου. Ο πατέρας του 12χρονου παιδιού κάνει λόγο για «πρωτοφανές περιστατικό ρατσιστικής βίας», ενώ δηλώνει πως στην καγκελόπορτα του σχολείου αναρτήθηκε για πολλές ώρες το κείμενο των συμμαθητών, το οποίο διαπομπεύει τον 12χρονο. Στο κείμενο αναφέρονται βαριές κατηγορίες για πρόκληση φθοράς στο σχολείο, σεξουαλικές επιθέσεις και σωματική βία από το 12χρονο παιδί.

Την υπόθεση ερευνά η Ομοσπονδία Γονέων και Κηδεμόνων Κεντρικής Μακεδονίας. «Καταδικάζουμε κάθε προσπάθεια στιγματισμού μαθητή, πόσο μάλλον όταν ένα παιδί αντιμετωπίζει και ιατρικά προβλήματα. Θα ερευνηθεί αν υπάρχει ευθύνη του σχολείου» σημειώνει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Αθανάσιος Κοκονάς. Σύμφωνα με τον κ. Ανανιάδη θα γίνει συνδιάσκεψη όλων των αρμόδιων φορέων για να βρεθεί λύση για τον μαθητή.

Η κίνηση των μαθητών χαρακτηρίστηκε μισάνθρωπη. Το βάρος των αντιδράσεων έπεσε πάνω στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς τους, ανακινώντας το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι μαθητές με δυσκολίες ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία του σχολείου.

Όμως και οι δύο αντικρουόμενες «μπάντες» αποτελούνται από παιδιά: Οι μαθητές που ζήτησαν την απομάκρυνση και ο μαθητής – θύμα της μη ένταξής του, είναι όλοι τους παιδιά.

Εκπαιδευτικό σύστημα για συγκεκριμένους

Ο ρόλος του σχολείου είναι μία συζήτηση που υπάρχει ίσως από την απαρχή του εκπαιδευτικού συστήματος. Το τι μαθητές θέλουμε έρχεται πάντοτε σαν ερώτημα για να θέσει ένα ακόμα: Τι πολίτες θέλουμε. Ή, τέλος πάντων, ποιους χωράει αυτή η κοινωνία.

Καλοί μαθητές, κακοί μαθητές, περιθωριοποιημένοι μαθητές και «δύσκολες περιπτώσεις».  Αυτές οι «δύσκολες περιπτώσεις» (πάντοτε σε εισαγωγικά) αποτελούν και το μεγάλο αγκάθι του εκπαιδευτικού μας συστήματος και πρόκειται για τον τρόπο που αντιμετωπίζει τα συγκεκριμένα παιδιά.

Είναι εδώ και ένα χρονικό διάστημα της τάξεως των λίγων ετών, που έφτασαν στα στόματα όλων μας αναλύσεις και καταδίκες για το μπούλινγκ. Μάλιστα, το θέμα βγήκε στην επιφάνεια της κοινωνικής μας ανησυχίας μετά από περιστατικά αυτοκτονιών νέων και εφήβων θυμάτων τραμπουκισμού. Πρώτος θάνατος, εκείνος του Βαγγέλη Γιακουμάκη, φοιτητή στο ΤΕΙ στα Γιάννενα.

Όμως όταν φτάνουμε μαζικά στην αναζήτηση των ερωτηματικών για τα παιδιά με δυσκολίες ένταξης, όπως ο 12χρονος από την Καλαμαριά, η συζήτηση ξεκινά εκ του μηδενός: Τι γίνεται πραγματικά στα σχολεία με τις διαδικασίες ομαλής ένταξης, προστασίας και βοήθειας αυτών των μαθητών;

Τι προβλέπει το Υπουργείο Παιδείας

Το Υπουργείο Παιδείας δίνει σαφείς οδηγίες για την ένταξη των μαθητών, τους οποίος χαρακτηρίζει «με ειδικές ανάγκες».

Τα παιδιά με δυσκολίες ένταξης (είτε πρόκειται για άτομα με αναπηρία, είτε με μαθησιακές δυσκολίες κλπ) δικαιούνται δωρεάν φοίτηση στο Δημόσιο Σχολείο.  Σε μία συνηθισμένη τάξη, υπάρχει οδηγία για ένταξη με την βοήθεια κατάλληλων υποδομών, σύμφωνα με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Υπουργείου, προσαρμοσμένο στις ειδικές ανάγκες των παιδιών και στο εξατομικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσής τους.

Δηλαδή, υποδομές οικοδομικές, συνδετικός λειτουργός που θα έχει την άμεση ευθύνη για το παιδί, τάξης που διαμορφώνονται αριθμητικά ανάλογα με τις ανάγκες κλπ.
Αν, για λόγους που εξειδικεύονται, δεν είναι δυνατή η φοίτηση σε σχολείο της περιοχής στην οποία διαμένει το παιδί, η Επαρχιακή Επιτροπή μεριμνά για τη δωρεάν μεταφορά του προς και από το σχολείο αυτό.

Ειδικές Μονάδες

«Η φοίτηση παιδιού με ειδικές ανάγκες για το οποίο προσδιορίστηκε ειδική αγωγή και εκπαίδευση, μπορεί να γίνει σε ειδική μονάδα που λειτουργεί σε συνηθισμένο σχολείο», αναφέρει το Υπουργείο.

Οι Ειδικές Μονάδες είναι εντεταγμένες και ενσωματωμένες σε συνηθισμένα σχολεία και λειτουργούν σε χώρους άνετους και προσπελάσιμους από τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Ο διευθυντής του σχολείου στο οποίο στεγάζεται η ειδική μονάδα έχει την ευθύνη για τη λειτουργία της.

Τα παιδιά της Ειδικής Μονάδας εγγράφονται κανονικά στο μητρώο του σχολείου και στο μαθητολόγιο της ανάλογης, κατά το δυνατό, με την ηλικία τους τάξης.

Κι ο ρόλος του λειτουργού είναι το κλειδί: Ο αριθμός των μαθητών σε κάθε τάξη, οι ανάγκες, η ένταξη και η ομαλή προσαρμογή, είναι ευθύνη του εκπαιδευτικού. Κάτι που προϋποθέτει ενημέρωση και εκπαίδευση του ίδιου του λειτουργού.

Σχολεία Ειδικής Αγωγής: Κι αν όχι;

Στην Ελλάδα ιδρύθηκαν πρόσφατα 40 νέα σχολεία ειδικής Αγωγής και 570 νέα τμήματα ένταξης. Βεβαίως, η Δημόσια Παιδεία, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, δίνει το δικαίωμα σε όλα τα παιδιά να φοιτούν στο Δημόσιο Σχολείο, χωρίς, δηλαδή, να υποχρεώνονται να ακολουθήσουν εκπαίδευση σε Ειδικά Σχολεία.

Κι εδώ έρχεται το ερώτημα που τίθεται πρώτιστα από τους ίδιους τους γονείς: Ένα παιδί που χρειάζεται ιδιαίτερη εκπαιδευτική μεταχείριση είναι υποχρεωμένο να ζήσει τα μαθητικά του χρόνια σε ένα Σχολείο Ειδικής Αγωγής, εκεί όπου -ίσως- ενταχθεί πιο ομαλά, αλλά ως παρίας μιας «υγιούς» κοινωνίας;

Αν προτείνουμε ελαφρά τη καρδία την αποπομπή των μαθητών σε Ειδικά Σχολεία, μάλλον χρειάζεται να απαντήσουμε στο ερώτημα τι κοινωνία θέλουμε. Κι είναι, άραγε, στο μυαλό μας ιδανική κοινωνία αυτή που σε ένα -πιθανότατα- Οργουελικό σενάριο, οι «δύσκολες περιπτώσεις» ανθρώπων θα εκβάλουν σε απομακρυσμένες όχθες;

Πολλοί γονείς επιλέγουν να στηρίξουν την ένταξη των παιδιών τους σε ένα «κανονικό» σχολείο για «κανονικά» παιδιά. Κι αυτό γιατί δεν θέλουν τα παιδιά τους να παραπεμφθούν σε μία κατηγορία ανθρώπων στο πλαίσιο της κοινωνίας: Σπιναλόνγκες για τους μη «κανονικούς».

Παιδιά εναντίον παιδιών

Είναι πολύ εύκολο να βρίσκουμε ποιος φταίει. Φταίνε οι μικρόψυχοι μαθητές, οι γονείς τους και οι δάσκαλοι. Μαθηματικές σκέψεις, σίγουρο αποτέλεσμα.

Αλλά έχουμε να κάνουμε με ένα γεγονός: Παιδιά κατηγορούν ένα άλλο παιδί για την κακή του συμπεριφορά. Κι είναι οι πολλοί εναντίον του ενός κι αν, μάλιστα, οι πολλοί είχαν όντως τις ευλογίες της διεύθυνσης του Γυμνασίου, τότε οι πολλοί έγιναν και ισχυρότατοι.

Το σχολείο ποτέ δεν κατάφερε να υποστηρίξει καθολικά την ένταξη των «μη κανονικών» παιδιών. Αλλά, βεβαίως, οι ευθύνες που βαραίνουν αποκλειστικά την Δημόσια Παιδεία θα αντιμετωπιστούν με σοβαρότητα  μόλις απαντηθεί και το ερώτημα ποιος έκανε πρώτος το αυγό ή την κότα.

Φαίνεται, μάλλον, ότι κρύβοντας ολόκληρους ανθρώπους κάτω από το χαλί για να μη φαίνονται, δημιουργούμε μία συνθήκη που επαναλαμβάνεται στο Δημόσιο Σχολείο, εντελώς κανονικά.

Στο Δημόσιο Σχολείο που, σε κάθε περίπτωση, οφείλει να προστατεύει όλα του τα παιδιά.

Δάσκαλε, δάσκαλε

Φαίνεται πως το εκπαιδευτικό σύστημα αναγνωρίζει το ίδιο τις ελλείψεις του. Από το Υπουργείο Παιδείας ανακοινώθηκαν προσλήψεις 1317 εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής στα σχολεία για το «Πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για την ένταξη μαθητών με αναπηρία ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, σχολικό έτος 2018-2019».

Για τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, η επιπρόσθετη γνώση πάνω στο αντικείμενο της «ειδικής εκπαίδευσης» θεωρείται ένα ανταγωνιστικό μπόνους στην εύρεση εργασίας, αφού θεωρείται πως τα επόμενα χρόνια η ένταξη των μαθητών θα λάβει μεγαλύτερη προσοχή από το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο έχει υπάρξει καταδικαστικό για τα παιδιά.

Οι τοποθετήσεις των εκπαιδευτικών επρόκειτο να γίνουν από το νέο έτος με ευθύνη των Διευθυντών Εκπαίδευσης ανά περιοχή.

Το βάρος στους εκπαιδευτικούς, λοιπόν. Και περιμένουμε το μέλλον.