Γιατί η Αγκυρα παίζει με τη φωτιά – Η «Γαλάζια Πατρίδα», οι προκλήσεις στα Κατεχόμενα και τα πετρέλαια της Κύπρου

Στο «μάτι του κυκλώνα» έχει μπει για μία ακόμα φορά η Κυπριακή Δημοκρατία με τα ενεργειακά παιχνίδια σε πλήρη εξέλιξη και τις τουρκικές προκλήσεις να οξύνονται καθημερινά, τόσο στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, του νησιού, όσο και στην Νεκρή Ζώνη.

Τη στιγμή που οι έρευνες για φυσικό αέριο στην κυπριακή ΑΟΖ, δημιουργούν «μεγάλες προσδοκίες», η Τουρκία επιχειρεί με κάθε τρόπο να δηλώσει την παρουσία της στο ενεργειακό παιχνίδι και να αυξήσει τις διεκδικήσεις της μέσα από τη δημιουργία τετελεσμένων. Στο στόχαστρο της Τουρκίας μπαίνει και το Αιγαίο  με το βλέμμα στους ενεργειακούς δρόμους, καθώς επίσης και σε ενδεχόμενες μελλοντικές έρευνες.

Συνδιαχείριση θέλει ο Ερντογάν

Η Κύπρος όμως μπαίνει στο στόχαστρο και των εταιρειών ενέργειας, που κινούνται με στόχο την εξασφάλιση των συμφερόντων τους, με τα κράτη στα οποία έχουν την έδρα τους να κινούνται σε αντίστοιχους διπλωματικούς δρόμους.

Μέχρι στιγμής ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επανειλημμένα καταστήσει σαφές ότι στόχος του δεν είναι το μοίρασμα των κερδών του φυσικού αερίου μεταξύ ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων αλλά διεκδικεί αποφασιστικό ρόλο στη διαχείριση των κοιτασμάτων και δη στο κλείσιμο των συμφωνιών, με το Αιγαίο να μην ξεφεύγει από τους στόχους του.

Υπενθυμίζεται ότι ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε ξεκάθαρα ότι : «Το Αιγαίο, η ανατολική Μεσόγειος, και ο ενεργειακός πλούτος γύρω από την Κύπρο είναι στρατηγικοί στόχοι, για την Τουρκία, εθνικά ζητήματα».

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία δεν έχει βγει ακόμα από την οικονομική κρίση στην οποία τη βύθισε το κατρακύλισμα της λίρας, απειλείται με κυρώσεις από τις ΗΠΑ με αιχμή την προμηθεία των S-400 από τη Ρωσία, που αν επιβληθούν θα είναι ένα ακόμα αποφασιστικό πλήγμα στην οικονομία της χώρας, με τεράστιες συνέπειες και διανύει επίσης προεκλογική περίοδο ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών, της οποία έχει αποφασίσει να ηγηθεί προσωπικά ο Ρ. Ερντογάν.

«Πρόβα πολέμου»

Σε αυτό το πλαίσιο ο Ρ. Ερντογάν δείχνει να θέλει να δηλώσει τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό την στρατιωτική ισχύ της Τουρκίας, στέλνοντας όπως αναφέρουν τα τουρκικά ΜΜΕ, μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση και ειδικά σε Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ, με μία «τεράστια στρατιωτική άσκηση», με την κωδική ονομασία «Γαλάζια Πατρίδα».

Η άσκηση χαρακτηρίζεται από τα τουρκικά ΜΜΕ, ως «πρόβα πολέμου» ή επίδειξη δύναμης, και διεξάγεται σε μία εξαιρετικά κρίσιμη και τεταμένη περίοδο, με το ατύχημα να μην αποκλείεται και σε κάθε περίπτωση να μην είναι προς όφελος ούτε της Ελλάδας ούτε της Κύπρου.

Η «Γαλάζια Πατρίδα» θα ξεκινήσει στις 27 Φεβρουαρίου και θα συμμετάσχουν σε αυτή όπως μεταδίδει το CNN Türk, φρεγάτες, κορβέτες, αποβατικά, 102 πολεμικά πλοία συνολικά, τα οποία θα αποπλεύσουν από τις βάσεις στο Ακσάζ, απέναντι από τη Ρόδο, και Γκιολτσούκ. Ακόμα θα έχουν ενεργή συμμετοχή πολεμικά αεροσκάφη, ελικόπτερα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV bayraktar), δυνάμεις πεζοναυτών και βατραχανθρώπων, αλλά και κλιμάκια της ακτοφυλακής και θα χρησιμοποιηθούν για πρώτη φορά για πρώτη φορά οι πύραυλοι Cirit και Umtas που κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου στην Τουρκία. Η άσκηση θα πραγματοποιηθεί με τη χρήση πραγματικών πυρών και θα την παρακολουθήσει ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ.

Η άσκηση όπως είναι φυσικό έχει «τραβήξει την προσοχή» τόσο της Ελλάδας, όσο και του Ισραήλ, που παρακολουθεί τις εξελίξεις, αλλά και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Προκλήσεις στη νεκρή ζώνη

Την ίδια στιγμή ο τουρκικός κατοχικός στρατός προχωρά σε σειρά προκλήσεων στη νεκρή ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, τόσο με την προσπάθεια αλλαγής του status quo στα Στροβίλια, που δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευταία τέτοια κίνηση, καθώς επίσης και με τις παρενοχλήσεις των γεωργών στην περιοχή της Δένειας, που παρεμποδίζονται να επιθεωρήσουν ακόμα και τα χωράφια τους.

Η δημιουργία τεχντητής έντασης έχει στόχο την υπονόμευση του ρόλου της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ενώ όπως αναφέρει ρεπορτάζ της κυπριακής εφημερίδας «Φιλελεύθερος» σε έγγραφο προς τον ΟΗΕ, υπό τη μορφή σημείων-συζήτησης, που υποβλήθηκε στις 31 Ιανουαρίου με επεξηγηματική επιστολή του εκπροσώπου του ψευδοκράτους για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, η τουρκική πλευρά υποστηρίζει πως «η τουρκοκυπριακή πλευρά έχει επανειλημμένα καταγράψει την ανάγκη να συνομολογηθεί μια επίσημη συμφωνία/πλαίσιο, που να ρυθμίζει και να ορίζει τη σχέση μεταξύ της UNFICYP και των “Αρχών” μας. Αυτό θα μπορούσε να έχει τη μορφή SOFA ή άλλης αμοιβαία αποδεκτής μορφής, εφόσον επιτευχθεί με τη συναίνεση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και των “τουρκοκυπριακών αρμόδιων αρχών”». Στο πολυσέλιδο έγγραφο (Talking points on the extension of the mandate of UNFICYP by the Security Council -January 2019), η τουρκική πλευρά έχει μια βασική επιδίωξη: Να αναβαθμίσει το ψευδοκράτος ως χωριστή οντότητα και να το καταστήσει επίσημο συνομιλητή διεθνών οργανισμών, όπως είναι ο ΟΗΕ. Αξιώνει και τούτο δεν είναι για πρώτη φορά που γίνεται να δίνει και η τουρκοκυπριακή πλευρά τη συγκατάθεση της για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ».

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο εν λόγω έγγραφο σε σχέση με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, το κατοχικό καθεστώς ζητά – σύμφωνα με το ρεπορτάζ – την αλλαγή της αποστολής της και να μετατραπεί από στρατιωτική σε αστυνομική, υποστηρίζοντας ότι η στρατιωτική παρουσία της Δύναμης δεν είναι πλέον απαραίτητη. Η απομάκρυνση της στρατιωτικής ΟΥΝΦΙΚΠ «θα χρησιμεύσει επίσης ως καλό παράδειγμα ενός στρατιωτικού μέτρου εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), για το οποίο ο ΟΗΕ αποδίδει ύψιστη σημασία και προτεραιότητα. Αυτό θα ήταν επίσης σύμφωνο με τον προβλεπόμενο ρόλο της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στο πλαίσιο του σχεδιασμού της μετεξέλιξής του μετά από μια διευθέτηση του Κυπριακού», όπως επισημαίνεται.

Με το επίδικο στην πραγματικότητα για την Τουρκία να είναι η ενέργεια, δεν θα μπορούσε να λείπει από τις αξιώσεις που προβάλλονται στο εν λόγω έγγραφο και μάλιστα εντάσσεται στη συζήτηση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Αναφέρει επί τούτου ότι «μετά την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων και την επακόλουθη εμβάθυνση της ήδη υπάρχουσας δυσπιστίας μεταξύ των δύο πλευρών, συμφωνούμε με την άποψη ότι είναι ανάγκη να ανανεωθούν οι προσπάθειες για την υλοποίηση των ΜΟΕ με ανοιχτό πνεύμα και δημιουργικό τρόπο. Συμπεριλαμβανομένου του θέματος των φυσικών πόρων γύρω από το νησί, που ανήκουν στην τουρκοκυπριακή πλευρά, όπως και στην ελληνοκυπριακή πλευρά, ως ενός από τους δύο ισότιμους συνιδιοκτήτες του νησιού -γεγονός το οποίο είναι επίσης αποδεκτό από τη διεθνή κοινότητα, καθώς και την ελληνοκυπριακή πλευρά», όπως υποστηρίζει η τουρκική πλευρά στο έγγραφό της…

Τα αποτελέσματα των ενεργειακών ερευνών στην Κυπριακή Δημοκρατία θα αποτελέσουν καταλύτη εξελίξεων, καθώς το νησί όπως όλα δείχνουν μετατρέπεται σε ενεργειακό κόμβο για την ανατολική Μεσόγειο, με ανοιχτό το ενδεχόμενο και της δημιουργίας τερματικού φυσικού αερίου με τη γεωστρατηγική και γεωπολιτική του θέση να έρχεται εκ νέου στο προσκήνιο, ενώ απαιτείται λύση στο Κυπριακό για διευκόλυνση των σχεδιασμών.

Αμεση σύνδεση Κυπριακού – ενέργειας

Αναστασιάδης – Ακιντζί θα συναντηθούν την Τρίτη, 26 Φεβρουαρίου, μία μέρα πριν την έναρξη της «πρόβας πολέμου» άτυπα και χωρίς προοπτική επί της ουσίας καθώς οι κινήσεις της Τουρκίας ακυρώνουν επί της ουσίας την κάθε προοπτική.

Με το μέλλον του Κυπριακού να είναι άμεσα συνδεδεμένο με τα συμφέροντα των εταιρειών ενέργειας, τη λύση θα κρίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό και η σχέση Τουρκίας – ΗΠΑ και πώς αυτή θα διαμορφωθεί, με σημαντικούς παίτκτες στις εξελίξεις να παραμένουν τόσο η Γαλλία όσο και το Ισραήλ.

Ιδιαίτερης σημασίας είναι η συζήτηση που έχει ανοίξει γύρω από το ρόλο του ΝΑΤΟ και πώς θα συνδεθεί με ενδεχόμενες εγγυήσεις κάτι που θα μπορούσε να αποδειχθεί ένας «δούρειος ίππος» για την παραμονή των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί, υπό «συμμαχικό» μανδύα. Λαμβάνοντας υπόψη πάντα τους συσχετισμούς της δεδομένης στιγμής και το πώς θα τοποθετηθούν στη γεωπολιτική σκακιέρα οι ισχυροί παίκτες…

Αξιοποίηση των προκλήσεων

Η Τουρκία σε αυτό το πλαίσιο επιχειρεί να αξιοποιήσει στο μέγιστο την πολιτική των προκλήσεων και της δημιουργίας τετελεσμένων, προς όφελος της και ακόμα και αν ίσως να μη θέλει ένα «ατύχημα» στην περιοχή, δεν θα χάσει την ευκαιρία να το εκμεταλλευθεί προς όφελος της.

Σε κάθε περίπτωση ωστόσο δεν μπορεί κανείς να πει ότι το Κυπριακό δεν είναι άμεσα συνδεδεμένο με το Αιγαίο και οι εξελίξεις είναι μπροστά μας…