Λακωνία: Τόπος με πέντε διαφορετικά πρόσωπα

Τόπος με ξεχωριστή φυσιογνωμία και σημαντική παρουσία στο διάβα των αιώνων, η φημισμένη λακωνική γη, η Λακεδαίμων της αρχαιότητας, καταλαμβάνει το νοτιοανατολικό τμήμα της Πελοποννήσου.

Η περιοχή της Λακωνίας κατοικήθηκε από τους Παλαιολιθικούς Χρόνους. Στους πρώτους κατοίκους της συγκαταλέγονται Λέλεγες, Ίωνες και Αχαιοί. Οι ανασκαφικές έρευνες έχουν φέρει στο φως νεολιθικές, πρωτοελλαδικές και μεσοελλαδικές θέσεις. Οι οικισμοί και τα νεκροταφεία των Μυκηναϊκών (Υστεροελλαδικών) Χρόνων σε πολυάριθμες τοποθεσίες της προδωρικής, αχαϊκής Λακεδαίμονος φανερώνουν την πυκνότητα του πληθυσμού τη συγκεκριμένη περίοδο.

Ο Μενέλαος, μυθικός βασιλιάς της Σπάρτης και ήρωας της Ιλιάδας, γιος του Ατρέα και αδελφός του Αγαμέμνονα, ώθησε τους Έλληνες στον πόλεμο εναντίον της Τροίας, για να ανακτήσει τη γυναίκα του, Ελένη, που είχε απαγάγει ο Πάρις.

Ιστορικό ορόσημο για την περιοχή της Λακωνίας αποτέλεσε η εγκατάσταση των Δωριέων (τέλη 2ης χιλιετίας π.Χ.), οι οποίοι ίδρυσαν τη δωρική Σπάρτη. Η περίφημη σπαρτιατική πολιτεία χαρακτηριζόταν κατά κύριο λόγο από το αριστοκρατικό πολίτευμα, την τήρηση των πατροπαράδοτων εθίμων, την πειθαρχία και την αξιοθαύμαστη στρατιωτική οργάνωση, το λιτό και σεμνό δωρικό πνεύμα στον τρόπο ζωής και στα μνημεία της τέχνης. Οι Σπαρτιάτες κατόρθωσαν να κυριαρχήσουν επί αιώνες στη νότια Πελοπόννησο, να αμφισβητήσουν την πρωτοκαθεδρία της Αθήνας σε πανελλήνια κλίμακα και να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Το 195 π.Χ. πόλεις της Λακωνικής που απαλλάχθηκαν από την κυριαρχία της Σπάρτης ίδρυσαν το Κοινόν των Λακεδαιμονίων, έναν ιδιαίτερο πολιτικό οργανισμό. Κατά τους Ρωμαϊκούς Χρόνους το Κοινόν των Λακεδαιμονίων μετονομάστηκε σε Κοινόν των Ελευθερολακώνων, το οποίο άκμασε έως τον 3ο αιώνα μ.Χ.

Την Παλαιοχριστιανική Περίοδο η Λακωνία δοκιμάστηκε από τις βαρβαρικές επιδρομές. Κατά τους Βυζαντινούς Χρόνους η περιοχή εντάχθηκε στο Θέμα της Πελοποννήσου. Σημαντικότερα κέντρα την περίοδο αυτήν υπήρξαν η Μονεμβασία (πόλη πλούσια, θαλασσοκράτειρα, συγκοινωνιακός και εμπορικός κόμβος κατά τους Μεσοβυζαντινούς και τους Υστεροβυζαντινούς Χρόνους) και ο Μυστράς (η ένδοξη καστροπολιτεία ιδρύθηκε από τους Φράγκους το 1249 και αποτέλεσε την πρωτεύουσα του ημιαυτόνομου Δεσποτάτου του Μορέως από το 1349 έως το 1460).

Η κατάληψη της Λακωνίας από τους Τούρκους ολοκληρώθηκε στα μέσα του 16ου αιώνα, εκτός της περιοχής της Μάνης, που συνέχισε να αποτελεί κοιτίδα μαχητών, τόπο αντίστασης και καταφύγιο ελεύθερων κατοίκων (η Κάτω Μάνη παρέμεινε, μάλιστα, έως και το 18ο αιώνα η μόνη περιοχή της ηπειρωτικής Ελλάδας εκτός της οθωμανικής εξουσίας). Καθοριστική υπήρξε η συμβολή των κατοίκων της Λακωνίας στην Επανάσταση του 1821.

Μοναδική εμπειρία για τους επισκέπτες είναι η γνωριμία με τα πέντε διαφορετικά πρόσωπα της Λακωνίας: την κοιλάδα του Ευρώτα, τον επιβλητικό Ταΰγετο, τη μοναδική Μάνη, το φιλόξενο Πάρνωνα και την περιοχή από το Κυπαρίσσι έως τον Καβο-Μαλιά.

Στην όμορφη κοιλάδα του Ευρώτα, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη Σπάρτη, πόλη-θρύλο της αρχαιότητας, στην καστροπολιτεία του Μυστρά, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, στις Κροκεές, πατρίδα του Νικηφόρου Βρεττάκου, στην εύφορη Σκάλα, μια θάλασσα από πορτοκαλιές, και στο δέλτα του Ευρώτα, όπου απλώνεται ένας απέραντος κάμπος με εσπεριδοειδή.

Τον επιβλητικό Ταΰγετο στολίζουν εξαίρετες δημιουργίες της φύσης (Πυραμίδα Ταϋγέτου, φαράγγι Ανακώλου, πηγές Ευρώτα κ.ά.), όμορφα χωριά (Καστόρειο, Γεωργίτσι, Λογκανίκος, Άρνα, Άγιος Νικόλαος, Καστάνια, Αρχοντικό κ.ά.), ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας και σημαντικά θρησκευτικά μνημεία (μεταξύ άλλων, οι μονές Αμπελάκη, Ζερμπίτσας, Παναγίας Καταφυγιώτισσας, Κούμπαρη, Γόλας, Παναγίας Γιάτρισσας).

Στη μοναδική Μάνη αμέτρητες είναι οι προκλήσεις και αναρίθμητοι οι προορισμοί: το Γύθειο, φημισμένη πολιτεία με νησιώτικο χρώμα και πύλη της Μάνης, το Μαυροβούνι και το Σκουτάρι με τις θαυμάσιες ακρογιαλιές, η ιστορική Αρεόπολη, ιδανική αφετηρία για εξορμήσεις τόσο στην Αποσκιερή όσο και στην Προσηλιακή Μάνη με τα ξεχωριστά αρχιτεκτονικά σύνολα, το Οίτυλο, το Νέο Οίτυλο και το υπέροχο Λιμένι, ο Πύργος Διρού με τα ονομαστά σπήλαια, ο Γερολιμένας με τα γαλαζοπράσινα νερά, οι πύργοι και τα πυργόσπιτα της Βάθειας, που αγναντεύουν το πέλαγος και το ηλιοβασίλεμα, το ακρωτήρι Ταίναρο, νότιο άκρο της ηπειρωτικής Ελλάδας, το Πόρτο Κάγιο, μια από τις γοητευτικότερες γωνιές της Μάνης, ο Κότρωνας, γραφικό παραλιακό χωριό.

Στο φιλόξενο Πάρνωνα, την καρδιά των επισκεπτών κλέβουν οι Καρυές, τόπος που γέννησε τις Καρυάτιδες, τα Χρύσαφα με τα σημαντικά εκκλησιαστικά μνημεία, το Πολύδροσο (Τσίντζινα), παραδοσιακό χωριό σε περιοχή με θαυμάσιο φυσικό ανάγλυφο, το Γεράκι, ο «Μικρός Μυστράς» της Λακωνίας, η Καρίτσα, μπαλκόνι της Λακωνίας, τα Βρέσθενα, η Βαμβακού και ο Βασαράς.

Πολλές, τέλος, είναι οι όμορφες εικόνες που προσφέρει η περιήγηση στην περιοχή από το Κυπαρίσσι έως τον Κάβο-Μαλιά: το μαγευτικό Κυπαρίσσι, που θυμίζει νησιώτικη πολιτεία και αγναντεύει το Μυρτώο πέλαγος, ο Λιμένας Γέρακα, ένα θαυμάσιο φυσικό φιορδ, η φημισμένη καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, πατρίδα του Γιάννη Ρίτσου, η γοητευτική χερσόνησος του Μαλέα, τόπος ιδιαίτερου κάλλους, με τη Νεάπολη και το πασίγνωστο ακρωτήρι του Καβο-Μαλιά, η Ελαφόνησος, ένας ψαρότοπος με εξωτικές παραλίες, ο Αρχάγγελος, με τις δαντελωτές ακρογιαλιές και το ρομαντικό ηλιοβασίλεμα, η Πλύτρα, παραθαλάσσιος οικισμός με τουριστική κίνηση, η Ελιά Μολάων, γραφικό ψαροχώρι με ωραία θέα στο ηλιοβασίλεμα.