28/2/1943: Αποχαιρετισμός Κωστή Παλαμά

Στις 28 Φεβρουαρίου 1943 ετάφη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών ο μέγας ποιητής Κωστής Παλαμάς, με την πάνδημη κηδεία του να μετατρέπεται αυθορμήτως σε εκδήλωση αντίστασης του ελληνικού λαού εναντίον των γερμανών κατακτητών.

Ο Κωστής Παλαμάς, γεννημένος στην Πάτρα το 1859, έμεινε ορφανός και από τους δύο γονείς σε ηλικία επτά ετών. Το 1876 ήλθε στην Αθήνα και ενεγράφη στη Νομική Σχολή της Αθήνας, έχοντας κατά νουν να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του.

Γρήγορα, όμως, εγκατέλειψε τις νομικές σπουδές και αποφάσισε να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία αλλά και τη δημοσιογραφία. Το πρώτο έργο του ήταν γραμμένο στην καθαρεύουσα. Το 1886 κυκλοφόρησε η πρώτη του συλλογή στη δημοτική, ενώ το 1889 απέσπασε το πρώτο του βραβείο.

Το 1897 έγινε γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1898 δημοσίευσε δύο ποιητικές συλλογές, το «Άστυ» και τον «Τάφο».

Ακολούθησαν το 1900 οι «Χαιρετισμοί της Ηλιογέννητης», το 1904 η «Ασάλευτη Ζωή», το 1907 ο «Δωδεκάλογος του Γύφτου», το 1910 η «Φλογέρα του Βασιλιά» και το 1919 «Τα Δεκατετράστιχα».

Ο Παλαμάς τιμήθηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών, ενώ διετέλεσε πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.

Ο Παλαμάς, «ο ποιητής που σκέπασε με τον ίσκιο του μισόν αιώνα της πνευματικής μας ιστορίας» κατά τον Θεοτοκά, πέθανε στην Αθήνα, στις 27 Φεβρουαρίου 1943.

Ιδού ένα δείγμα των απόψεων του Παλαμά υπέρ της δημοτικής γλώσσας:

Στοχάζομαι πως όταν η ζωντανή μας η γλώσσα δικιωθεί και πάρει τη θέση που της χρειάζεται, όταν ο δασκαλισμός θα είναι κάτι τι ανάλογο στο νόημα και στο μάκρεμα με το μεσαιωνισμό, και κάτι πολύ χειρότερο, όταν και της ίδιας Πολιτείας οι νόμοι θα σκαλίζονται, καθαροί και στρογγυλοί, στην άσπρη πλάκα της ζωντανής γλώσσας, και δε θα κοκκινίζει ο Λόγος μπροστά σε «διορισμούς εθνικών ποιητών ή εθνοκηρύκων απηλλαγμένων του ιδιώματος του μαλλιαρισμού», τότε θα βρεθεί πως και η λεγόμενη καθαρεύουσα δεν είναι όλως διόλου για πέταμα, γιατί δούλεψε κ’ εκείνη, όχι μονάχα για τη γέννηση κάποιων αξιόλογων έργων, μα και άθελα, για την πρόοδο και για το ξαναστύλωμα της αφιλίωτης αντίδικης, της δημοτικής.

Μα ίσαμε που να ξημερώσουν τα χρυσά χρόνια, η καθαρεύουσα πρέπει να πολεμιέται ήσυχα, υπομονετικά, συστηματικά, μεθοδικά, τεχνικά, επιστημονικά, θαρρετά, μαζί μετρημένα και παλικαρίσια, ξέσκεπα και συνετά, αλύπητα, σαν ένα εθνικό κακό. Τούτο απαιτούν η ηθική, η τιμή, η δικιοσύνη, η ανάγκη, ο εθνισμός, ο ανθρωπισμός, το σέβας προς την αλήθεια, η αγάπη προς την ομορφιά, ό,τι συμφέρει στον κοινωνικό τον άνθρωπο, ό,τι τονώνει τον άνθρωπο τον εσωτερικό [Παλαμάς, Άπαντα, Η΄: 50].