Πώς θα κινηθεί η Τουρκία μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος – μαμούθ στο «χρυσό» οικόπεδο 10

Η ανακοίνωση ότι βρέθηκε εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα φυσικού αερίου, 5-8 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδών, στο οικόπεδο 10 της Κυπριακής ΑΟΖ, δίνει μια νέα διάσταση στον ευρύτερο γεωπολιτικό ανταγωνισμό γύρω από τα κοιτάσματα πετρελαίου στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Παρότι η στιγμή της εμπορικής εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου κοιτάσματος δεν θα έρθει πριν περάσουν μερικά χρόνια, μια που απαιτείται η κατασκευή εγκαταστάσεων άντλησης, είναι μια κρίσιμη απόδειξη ότι όντως υπάρχουν στον ευρύτερο χώρο γύρω από την Κύπρο εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα που συνεπάγονται μια σημαντική πηγή εσόδων για τη Μεγαλόνησο.

Μπορεί να μην έχουν βρεθεί ακόμη τέτοια κοιτάσματα που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν επιτόπια επένδυση σταθμού υγροποίησης του αερίου ή πολύ περισσότερο μεγάλου αγωγού όπως αυτός που προβλέπουν τα σχέδια για τον East Med, σίγουρα τα δεδομένα στην περιοχή αλλάζουν και η Κύπρος μπαίνει σε μια τροχιά που θα την βάλει στην κατηγορία των χωρών που μπορούν να έχουν ενεργειακά έσοδα.

@ExxonMobil & @QatarPetroleum make a world-class discovery offshore #Cyprus at #Glaucus. A high-quality reservoir 5-8 TCF of #NatGas is added to the country’s reserves and demonstrates the emergence of the Republic‘s #EEZ as an alternative indigenous source of supply to the #EU. pic.twitter.com/BkE0VKrKTS

— Georgios Lakkotrypis (@GLakkotrypis) February 28, 2019

Αυτό με τη σειρά του αυξάνει και την πίεση στην Τουρκία. Όπως έχει επισημανθεί πολλές φορές μια σημαντική παράμετρος που προσδιορίζει την τουρκική πολιτική για την περιοχή είναι ο φυσικός πλούτος του Αιγαίου και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Η όλη «αναθεωρητική» στάση της Τουρκίας σε σχέση με το πώς προσδιορίζονται τα όρια των ΑΟΖ στην περιοχή με κεντρικό σημείο τη θέση ότι τα νησιά όπως η Κύπρος δεν έχουν δική τους υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ αφετηρία έχει και την προσπάθεια να μην μείνει έξω από τη δυνατότητα εκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή.

Πάγια συμπληρωματική θέση της αμφισβήτησης περί του δικαιώματος της Κυπριακής Δημοκρατίας να έχει αυτοτελώς ΑΟΖ η θέση ότι δεν μπορεί να υπάρξει εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Κυπριακής ΑΟΖ χωρίς να έχουν οφέλη και οι τουρκοκύπριοι.

Οι θέσεις αυτές έχουν πάρει το τελευταίο διάστημα διάφορες μορφές. Έτσι έχουμε μια επιμονή στην υπεράσπιση της τουρκικής ανάγνωσης του δικαίου της θάλασσας που όμως είναι σαφές ότι δύσκολα μπορεί να γίνει αποδεκτή, ιδίως από τη στιγμή που π.χ. οι ΗΠΑ έχουν κατοχυρώσει μεγάλες ΑΟΖ με βάση τις νησιωτικές κτήσεις τους.

Αυτό συνδυάζεται με ένα φάσμα από «προβολές ισχύος», γύρω από αυτό που ονομάζουν «γαλάζια πατρίδα», κύρια μέσα από τη δέσμευση μεγάλων εκτάσεων στο Αιγαίο και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο για την πραγματοποίηση ναυτικών γυμνάσιων, με τελευταίο παράδειγμα την εν εξελίξει μεγάλη διακλαδική άσκηση που καθόλου τυχαία ονόμασαν «γαλάζια πατρίδα».
Μοιρασιά

Παράλληλα, έχουμε την εντατική προσπάθεια της Τουρκίας να διεκδικήσει μέρος των κοιτασμάτων και να αμφισβητήσει τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην αποκλειστική εκμετάλλευση. Ήδη από το Νοέμβριο το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είχε υποστηρίξει ότι η γεώτρηση της Exxon Mobil στο οικόπεδο 10 δεν συμβάλλει στη σταθερότητα της περιοχής.

Βέβαια, πρέπει να πούμε ότι ως προς ειδικά τη συγκεκριμένη γεώτρηση και με δεδομένο ότι έχουμε να κάνουμε με σύμπραξη εταιρειών από τις ΗΠΑ και το Κατάρ (έναν στενό οικονομικό και πολιτικό σύμμαχο της Τουρκίας), η τουρκική πλευρά δεν έχει δοκιμάσει να την αμφισβητήσει ιδιαίτερα σε αντίθεση με την τακτική εντονότερων παρενοχλήσεων που δοκίμασε πριν έναν χρόνο απέναντι στο γεωτρύπανο της ιταλικής ENI.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία δοκιμάζει να επιταχύνει και τις δικές της έρευνες τόσο σε περιοχές που ανήκουν στα όρια της δικής της ΑΟΖ, όπως κάνει νότια της Αττάλειας με το γεωτρύπανο «Πορθητής», όπου σύντομα αναμένονται να ανακοινωθούν τα πρώτα αποτελέσματα, με το σκάφος σεισμικών ερευνών «Μπαρμπαρός», αλλά και με δεύτερο γεωτρύπανο που ετοιμάζεται να στείλει στη Μεσόγειο.

https://www.youtube.com/watch?v=n8mnt9aPZ2g&fbclid=IwAR3L0MlwyxWLhe7u_laSJ55mlT7zZAPAKic6T7nJAjqMHnBv9aXsfwuAvO8

Είναι σαφές ότι η Τουρκία δεν θέλει να δώσει την εικόνα ότι αποδέχεται τετελεσμένα στην περιοχή, ιδίως όταν αυτά σημαίνουν να μείνει έξω από το παιχνίδι της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου.

Ταυτόχρονα, ο μεγαλύτερος γεωπολιτικός της πονοκέφαλος παραμένει το ζήτημα της Συρίας με όλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, κύρια γύρω από το πώς θα εξελιχθεί η διαδικασία αποχώρησης των αμερικανών και τι θα γίνει με τις ένοπλες κουρδικές ομάδες στη βορειοανατολική Συρία, άρα δεν είναι εύκολο να ανοίξει όλα τα μέτωπα.
Αξιώσεις
Σε αυτό το φόντο μπορεί κανείς να υποθέσει ότι η Τουρκία θα δοκιμάσει ταυτόχρονα να εντατικοποιήσει το δικό της ενεργειακό πρόγραμμα, πιθανώς και στις περιοχές που θεωρεί ότι ανήκουν στους τουρκοκύπριους, και να διαμορφώσει ένα σκηνικό αξιώσεων απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία και αμφισβήτησης τόσο των κυριαρχικών της δικαιωμάτων όσο και της δυνατότητας αυτοτελούς εκμετάλλευσης. Μένει να δούμε επίσης πώς όλα αυτά θα επηρεάσουν και οποιαδήποτε εκ νέου προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού.

Σε κάθε περίπτωση, ο αρκετός χρόνος που αναμένεται να μεσολαβήσει ανάμεσα στις σημερινές ανακοινώσεις και την πραγματική εμπορική εκμετάλλευση του κοιτάσματος που εντοπίστηκε στο οικόπεδο 10, διαμορφώνει διάφορα περιθώρια και για πιέσεις και για οξύνσεις αλλά και για ελιγμούς και διαπραγμάτευση.