Αστυπάλαια, το νησί της καρδιάς μου

Μαρία Πετροπούλου

Πώς ξεκινάς, άραγε, να γράφεις κείμενο για ένα νησί που μπήκε τόσο βαθιά μέσα στην καρδιά σου; Για έναν τόπο που σε παρέσυρε στη μαγεία του, και μπήκες στο πλοίο της επιστροφής με την υπόσχεση ότι θα επιστρέψεις;

Αυτό το νησί είναι η Αστυπάλαια. Όμορφη, απλή, αυθεντική, ανεπιτήδευτη. Έτσι σε κερδίζει. Με την αλήθεια της, την αλήθεια των ανθρώπων της, τα αγνά της τοπία και τις γαστρονομικές προκλήσεις της.

Είναι το νησί για το οποίο έχεις μάθει από φίλους, από στόμα σε στόμα. Κανείς ποτέ δεν έχει πει κάτι αρνητικό, ενώ όλοι έχουν βρει ένα δικό τους λόγο για να το αγαπήσουν.

Η Αστυπάλαια, ή Αστροπαλιά, ακροβατεί ανάμεσα στα Δωδεκάνησα και τις Κυκλάδες. Ανήκει μεν στο σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων, αλλά φλερτάρει έντονα με τις Κυκλάδες. Το άνυδρο τοπίο, τα λευκά σπίτια με τα μπλε παράθυρα, οι βουκαμβίλιες που στολίζουν τα άσπρα τείχη, η άγρια ομορφιά…

Το νησί είναι γνωστό και ως «πεταλούδα του Αιγαίου». Εύλογα, αν δει κανείς το σχήμα του στο χάρτη. Θυμίζει πραγματικά πεταλούδα, έτοιμη να παρασύρει τους ταξιδιώτες στο πιο όμορφο πέταγμα.

Οι βασικοί παραθαλάσσιοι οικισμοί της Αστυπάλαιας είναι η Ανάληψη, γνωστή και ως Μαλτεζάνα, το Βαθύ και το Λιβάδι, το οποίο είναι και το πιο πράσινο μέρος του νησιού. Το Στενό είναι η μικρή λωρίδα γης που χωρίζει το νησί στα δύο τμήματά του, και αξίζει εκεί μια στάση για φωτογραφία.

Στην κορυφή δεσπόζει το ιδιαίτερα επιβλητικό Κάστρο, με τη σκούρα πέτρα, ενώ στο νησί βρίσκεται και το μοναδικό στον κόσμο βρεφικό νεκροταφείο.

Περιπλάνηση στην Αστυπάλαια

Η περιπλάνησή μου στο νησί ξεκίνησε με επίσκεψη στους προαναφερθέντες οικισμούς. Η Μαλτεζάνα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος οικισμός, και για να βρεθείς εκεί, πρέπει να περάσεις από το Στενό, τη μικρή αυτή λωρίδα γης.

Μετά τη Μαλτεζάνα (Ανάληψη) συνάντησα το Βαθύ, το μικρότερο και πιο απομακρυσμένο σημείο του νησιού. Αποτελείται από δυο μικρότερους οικισμούς, το Έξω Βαθύ και το Μέσα Βαθύ. Εδώ επικρατεί απόλυτη ηρεμία, ενώ η μυρωδιά από τα ψαράκια της ταβέρνας που βρίσκεται εκεί θα σε συνεπάρει.

Στη συνέχεια, είχα την τύχη να βρεθώ στην παραλία Αγριλίδι, ένα μικρό φυσικό στολίδι, ενώ απόλαυσα το νησί από άκρη σε άκρη από την Καστελάνα, την πρώην ιταλική βάση. Το σημείο αυτό είναι το δεύτερο υψηλότερο σημείο του νησιού, ιδανικό για να θαυμάσεις λίγο ακόμη το απέραντο μπλε.

Η ώρα που σουρουπώνει είναι η ιδανική για να κάνεις βόλτα στα στενάκια της Χώρας. Πανέμορφες γωνιές και γραφικά σοκάκια φορούν τα χρώματα του δειλινού και σου αφήνουν την πιο γλυκιά γεύση.

Μπορεί η ανάβαση να είναι λίγο κουραστική, το θέαμα όμως αποζημιώνει. Ειδικά όταν έφτασα στον τελικό προορισμό μου, το Κάστρο. Η επιβλητική θέα της Αστροπαλιάς με μάγεψε, ενώ η περιήγηση στο Κάστρο ξύπνησε μνήμες από μια άλλη εποχή.

Στην επιστροφή από την περιήγηση στα υψηλότερα σημεία του νησιού, στάθηκα στους οκτώ χαρακτηριστικούς μύλους. Αρχικά οι μύλοι ήταν 12 και σήμερα σώζονται οι οκτώ, με κάποιους από αυτούς να φιλοξενούν πολιτιστικά δρώμενα.

Ο ένας λειτουργεί ως δανειστική βιβλιοθήκη με ξένα βιβλία, τα οποία δωρίζουν οι επισκέπτες του νησιού. Υπεύθυνη της βιβλιοθήκης είναι η θεσσαλονικιά κυρία Στέλλα, που ήρθε στο νησί πριν από 30 χρόνια, για να εργαστεί ως δασκάλα, και τελικά έμεινε εκεί. Ακριβώς απέναντι θα δεις και τη βιβλιοθήκη με τα ελληνικά βιβλία, η οποία διαθέτει και παλαιές εκδόσεις γνωστών και αγαπημένων βιβλίων.

Στην Αστυπάλαια βρίσκεται, επίσης, το μοναδικό στον κόσμο νεκροταφείο βρεφών. Ανακαλύφθηκε το 1995 και οι ερευνητές βρήκαν 3.000 πήλινα αγγεία με ενταφιασμένα βρέφη. Λέγεται ότι το αγγείο συμβολίζει τη μήτρα της μητέρας, γι’ αυτό και τοποθετούσαν τα νεκρά βρέφη εκεί. Ακόμη δεν υπάρχει σαφής εξήγηση σχετικά με το γιατί επιλέχθηκε το μέρος αυτό για το συγκεκριμένο σκοπό.

Οι παραλίες της Αστυπάλαιας

Οι παραλίες του νησιού διακρίνονται για τον άγριο χαρακτήρα τους. Φανταστικά βαθυγάλανα νερά, με φόντο πλαγιές και βράχια.

Άγιος Ιωάννης, Καμινάκια, Βάτσες, Άγιος Ιωάννης Ρίχτης. Αυτές είναι οι παραλίες που επισκέφθηκα, και είναι προσβάσιμες είτε με όχημα είτε με καραβάκι είτε με πεζοπορία, για τους πιο τολμηρούς. Έχουν ψιλό βότσαλο, βραχάκια, αρμυρίκια για φυσική σκιά, ενώ κάποιες περιτριγυρίζονται από σπηλιές.

Η δική μου αγαπημένη, οι Βάτσες. Θα μπορούσα να την επισκέπτομαι κάθε μέρα και να απορροφώ όσο περισσότερο μπορώ τη θετική της ενέργεια.

Επίσης, μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία είναι αυτή της εκδρομής στα κοντινά νησάκια, Χονδρό, Λιγνό, Αγία Κυριακή, Κουτσομύτι, Κουνούποι και Σύρνα.

Οι άνθρωποι και οι γεύσεις της Αστυπάλαιας

Αισθάνομαι ότι στον τόπο τούτον αυτά τα δυο συνδέονται. Οι γεύσεις του νησιού είναι ξεχωριστές, ιδιαίτερες. Ίσως γιατί ξεχωριστοί είναι και οι άνθρωποι που κρύβονται πίσω από αυτές. Και αυθεντικοί, μακριά από κάθε έννοια εμπορευματοποίησης, συμβάλλοντας έτσι στο να διατηρείται αναλλοίωτος ο χαρακτήρας του νησιού.

Η κυρία Μαρία, η μαγείρισσα της ταβέρνας «Αυστραλία», έφτιαξε την καλύτερη αστακομακαρονάδα που έχω δοκιμάσει ποτέ. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, να μην είναι; Η Αστυπαλίτισσα βάζει όλο το μεράκι και την αγάπη της σε αυτό που κάνει και δεν ησυχάζει, εάν δε βεβαιωθεί ότι πέτυχε το φαγητό.

Ο Δημήτρης, ένα νέο παιδί, κρύβεται πίσω από τις θαλασσινές αλχημείες της «Αλμύρας» στην Ανάληψη. Προτείνει στους πελάτες ευφάνταστες γευστικές δημιουργίες, όπως το μεζέ του ναύτη και την μπρουσκέτα με μελανούρι, ενώ για τους πιο τολμηρούς προτείνει πιάτα με καινοτομία, όπως το φιλέτο μπαρμπουνιού με ξύσμα λεμονιού, λάδι, αλάτι και πιπέρι.

Ο Ηλίας και η οικογένειά του διατηρούν την ταβέρνα «Αγέρι» στους Μύλους. Εκεί δοκίμασα το πιο νόστιμο κοκκινιστό κατσικάκι, ήπια κρασί με το δήμαρχο, κ. Πανορμίτη Κονταράτο, και την αντιδήμαρχο, κ. Μαρία Καμπούρη. Μιλήσαμε για το νησί, τις προσπάθειες που κάνουν για την ανάδειξη του τόπου, αλλά και για όσα προβλήματα αντιμετωπίζουν, κυρίως στην προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Άλλα μέρη που αξίζει να επισκεφθεί κανείς είναι το «Μελτέμι» για γλυκό, το παραδοσιακό «Καφενείο του Μουγγού» για καφέ ή τσίπουρο, το «Κάστρο» και η «Άρτεμις» για ποτό με φόντο την πιο υπέροχη και επιβλητική θέα.

Τέλος, τοπικά εδέσματα που θα ικανοποιήσουν ακόμη και τον πιο απαιτητικό ταξιδιώτη είναι το τυρί χλωρή, τα ξηροτήγανα με μέλι και τα λαμπροκούλουρα.

Η Αστυπάλαια, η «ξεχασμένη βασιλοπούλα» του Αιγαίου, όπως την αποκάλεσε η κυρία Μαρία της «Αυστραλίας», είναι ένα στολίδι. Ένας τόπος αγνός, αυθεντικός και μαγικός. Ένας τόπος που αιχμαλωτίζει τον επισκέπτη και τον κάνει για πάντα πιστό φίλο και φορέα της τόσο θετικής αύρας και γνήσιας ομορφιάς του.

Αστυπάλαια, υπόσχομαι ότι κάποια στιγμή θα επιστρέψω. Μια φορά δεν είναι αρκετή. Το ξέρω…

*Το ανωτέρω κείμενο το έγραψε η Μαρία Πετροπούλου, αγαπητή πρώην συνάδελφος και φίλη, που μας πρόσφερε και τις φωτογραφίες της.