Σφαγή της Σρεμπρένιτσα: Το έγκλημα που στοιχειώνει τα Βαλκάνια, ο Κάραζιτς και ο Μλάντιτς

Η καταδίκη του Ράντοβαν Κάραζιτς σε ισόβια στο δεύτερο δικαστήριο που έγινε, ήρθε να θυμίσει σε όλους την τρέλα που επικράτησε πριν από μερικά χρόνια στα Βαλκάνια και ειδικά στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Ηρθε να μας θυμίσει την απίστευτη σφαγή στην Σρεμπρένιτσα, βασικός υπαίτιος της οποίας ήταν ο Κάραζιτς.

Ο Εμφύλιος της Γιουγκοσλαβίας κράτησε τρία χρόνια (1992-1995), άφησε πίσω του 200.000 νεκρούς, ανυπολόγιστες καταστροφές και ανεπούλωτες πληγές στους λαούς που πολέμησαν με αγριότητα μεταξύ τους, παρόλο που κάποτε ανήκαν στην ίδια χώρα.

Ωστόσο, υπάρχει ένα γεγονός που έχει σημαδέψει ανεξίτηλα -όχι μόνο τον γιουγκοσλαβικό εμφύλιο- αλλά γενικότερα την μεταπολεμική ιστορία ολόκληρης της Ευρώπης. Είναι η μεγαλύτερη και πιο αποτρόπαια σφαγή που έχει σημειωθεί στην Ευρώπη μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Η πόλη Σρεμπρένιτσα (Βοσνία-Ερζεγοβίνη) είχε κηρυχθεί από το 1993 «ασφαλής περιοχή» και φυλασσόταν από Ολλανδούς κυανόκρανους. Ο πληθυσμός της ήταν κατά πλειοψηφία μουσουλμανικός (ποσοστό 44%), και ακολουθούσαν οι Ορθόδοξοι Σέρβοι (31%) και οι Καθολικοί Κροάτες (17%).

Ωστόσο, το καλοκαίρι του 1995 οι σερβικές δυνάμεις πολιόρκησαν και κατέλαβαν την πόλη, καταφέρνοντας να κάμψουν την ισχνή αντίσταση των κυανόκρανων. Την ώρα που οι Σέρβοι παραστρατιωτικοί και οι ειδικές δυνάμεις του στρατηγού Ράτκο Μλάντιτς έμπαιναν στην Σρεμπρένιτσα, πολλοί μουσουλμάνοι κατέφυγαν στο στρατόπεδο του ΟΗΕ για να ζητήσουν προστασία, γνωρίζοντας τι τους περίμενε.

Οι ούτως ή άλλως λιγοστοί στρατιώτες του ΟΗΕ ζήτησαν ενισχύσεις, οι οποίες δεν έφθασαν ποτέ, με αποτέλεσμα οι πολυπληθέστεροι Σέρβοι να προχωρήσουν σε μια πρωτοφανή -για τα μεταπολεμικά ευρωπαϊκά δεδομένα- αγριότητα.

Συγκέντρωσαν περίπου 8.000 άμαχους άνδρες κάθε ηλικίας (από μικρά παιδιά έως ηλικιωμένους) και τους οδήγησαν στα δάση της περιοχής και την κοιλάδα του Δρίνου.

Εκεί τους χώρισαν κατά ομάδες και τους δολοφόνησαν εν ψυχρώ, με μια σφαίρα στο κεφάλι. Στη συνέχεια, τους έθαψαν σε ομαδικούς τάφους.

Η είδηση συντάραξε τον κόσμο. Δεν ήταν μόνο η μαζική σφαγή. Ήταν και ο τρόπος που έγινε. Όπως ακριβώς έκαναν τις ομαδικές εκτελέσεις οι ναζί κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, προτού «εξελίξουν» το σχέδιο της Τελικής Λύσης: Μια σφαίρα στον αυχένα και στον ομαδικό τάφο…

Για τους Ολλανδούς κυανόκρανους η οργή ξεχείλισε. Όχι επειδή δεν κατάφεραν να αποτρέψουν όλους αυτούς τους θανάτους, αλλά γιατί ουσιαστικά επέτρεψαν να συμβεί η σφαγή, καθώς δεν έριξαν ούτε μια τουφεκιά στον αέρα. Η κατακραυγή ήταν τόσο μεγάλη που ανάγκασε σε παραίτηση την ολλανδική κυβέρνηση.

Η πτώση της Σρεμπρένιτσα και η θηριώδης σφαγή σήμανε την αντίστροφη μέτρηση για τον πόλεμο της Βοσνίας -όπως ονομάστηκε ο εμφύλιος στην τελευταία φάση του. Η ταπείνωση των δυνάμεων του ΟΗΕ ανάγκασε τη διεθνή κοινότητα να πάρει σκληρά μέτρα βομβαρδίζοντας σερβοβοσνιακές περιοχές.

Ακολούθησε η συνθήκη του Ντέιτον, που έφερε την ηρεμία, αλλά δεν έλυσε το βοσνιακό ζήτημα. Η πολυπολιτισμική Βοσνία χωρίστηκε σε κροατομουσουλμανικό και σερβοβοσνιακό τομέα και ακόμη και σήμερα χρειάζεται τις οικονομικές ενέσεις της διεθνούς κοινότητας για να διατηρήσει τη βιωσιμότητά της.

Ο πρωτεργάτης της σφαγής στρατηγός Ράτκο Μλάντιτς και ο πολιτικός του προϊστάμενος Ράντοβαν Κάρατζιτς συνελήφθησαν μετά από χρόνια φυγοδικίας ως πρωταίτιοι της σφαγής, ενώ ο επικεφαλής τους, ο πρόεδρος της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, πέθανε στη φυλακή προτού ολοκληρωθεί η δίκη του.

Στη σφαγή της Σρεμπρένιτσα θεωρείται πιθανή η συμμετοχή περίπου 30-40 Ελλήνων παραστρατιωτικών, μελών της Ελληνικής Εθελοντικής Φρουράς οι οποίοι ανάρτησαν την Ελληνική, την Βυζαντινή και την σημαία της Βεργίνας δίπλα στην Σερβική σημαία την επομένη της σφαγής.

Απόδοση δικαιοσύνης

Τον Μάρτιο του 2016 το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY) καταδίκασε τον πρόεδρο της «Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας» Ράντοβαν Κάρατζιτς σε κάθειρξη 40 ετών. Κρίθηκε κριθεί ένοχος για τις 10 από τις 11 κατηγορίες που αντιμετώπιζε σχετικά με εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, μεταξύ των οποίων και η γενοκτονία που διαπράχθηκε στη Σρεμπρένιτσα.

Τρία χρόνια μετά, την Τετάρτη 20 Μαρτίου το Εφετείο του ΟΗΕ αύξησε σε ισόβια την ποινή στον πρώην πολιτικό ηγέτη των Σέρβων της Βοσνίας, καθώς απεφάνθη πως η πρωτόδικη ποινή ήταν υπερβολικά επιεικής, αφού ο Κάρατζιτς προχώρησε εσκεμμένα στη σφαγή.

Το 2017 το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY) καταδίκασε τον Σέρβο αρχιστράτηγο Μλάντιτς -γνωστό ως «χασάπη των Βαλκανίων»- κρίνοντάς τον ένοχο για γενοκτονία και άλλα εγκλήματα πολέμου, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται δολοφονίες, βασανιστήρια, βιασμοί, απαγωγές και απελάσεις.

Σύμφωνα με την ετυμηγορία του δικαστηρίου, ο τότε στρατιωτικός διοικητής των Σέρβων της Βοσνίας «έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη σφαγή της Σρεμπρένιτσα. Υπήρξε μέλος μίας κοινής εγκληματικής επιχείρησης, που είχε σκοπό τη δίωξη των μη Σέρβων στη Βοσνία και την εξολόθρευση του πληθυσμού της Σρεμπρένιτσα, την περίοδο μεταξύ 1992 και 1995».