Τα ουσιαστικά μηνύματα της εθνικής επετείου

Η 25η Μαρτίου αποτελεί μια μεγάλη εθνική και θρησκευτική γιορτή για τον απανταχού ελληνισμό, μια γιορτή που —σύμφωνα με τα καθιερωμένα— συνοδεύεται από εκδηλώσεις ενίσχυσης του εθνικού φρονήματος και της εθνικής υπερηφάνειας, εντός και εκτός της ελληνικής επικράτειας.

Πέραν όμως των εν λόγω εκδηλώσεων, που έχουν ασφαλώς τη δική τους σημασία και τη δική τους χρησιμότητα, το σημαντικότερο κατά την άποψή μου είναι το να προσπαθήσουμε, ως πολίτες αλλά και ως κοινωνικό σώμα, να αποκωδικοποιήσουμε τα ουσιαστικά, τα βαθύτερα μηνύματα της επετείου της ελληνικής παλιγγενεσίας, αυτά που θα έπρεπε πάντα να έχουμε ως πυξίδα στον εθνικό μας βίο.

Το πρώτο —και ουσιωδέστερο όλων— μήνυμα είναι η ανάγκη αρραγούς εθνικής ενότητας σε ζητήματα που αφορούν την εδαφική ακεραιότητα και την εξωτερική πολιτική της χώρας μας. Σε αυτό το πεδίο δε χωρούν αντίπαλα στρατόπεδα, δεν έχει θέση το «εμείς» και το «αυτοί», δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνεται λόγος για «υπερπατριώτες» και «εθνικούς μειοδότες», «εθνικόφρονες» και «προσκυνημένους». Ο εθνικός διχασμός, τόσο κατά τη διάρκεια του αγώνα του 1821 όσο και σε μεταγενέστερες φάσεις της ιστορίας του σύγχρονου ελληνικού κράτους, είχε ολέθρια αποτελέσματα και οδήγησε σε εθνικές τραγωδίες. Αυτό ας το έχουμε πάντα κατά νουν.

Ένα δεύτερο μήνυμα που εκπέμπει η εθνική επέτειος είναι εκείνο που αφορά το πραγματικό εύρος και την πραγματική ισχύ της Ελλάδας και του ελληνισμού. Ο παροικιακός ελληνισμός προσέφερε ως γνωστόν τα μέγιστα και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αίσια έκβαση του εθνικού απελευθερωτικού αγώνα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και σήμερα, ύστερα από δύο αιώνες, μια «δεύτερη Ελλάδα» βρίσκεται εκτός των ορίων του ελληνικού κράτους, στις χώρες της Ευρώπης, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Αυστραλία και σε κάθε γωνιά της υφηλίου. Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες της διασποράς έχουν —είμαι βέβαιος— τη διάθεση, την επιθυμία και τις ικανότητες να συμβάλουν στην προσπάθεια επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας, της ελληνικής κοινωνίας, μετά τη δεκαετή δοκιμασία των μνημονίων και της ταπεινωτικής επιτροπείας. Είναι στο χέρι της ελληνικής πολιτείας να βρει τον τρόπο να τους προσεγγίσει και να τους αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Μια τρίτη παράμετρος της εθνικής επετείου σχετίζεται με την αναγκαιότητα της πνευματικής και συνακόλουθα ηθικής αναγέννησης των σύγχρονων Ελλήνων, των σύγχρονων Ελληνίδων. Ο αγώνας της ανεξαρτησίας δε θα είχε καν αρχίσει, εάν δεν είχε προηγηθεί το κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, εάν δε φώτιζαν τον υπόδουλο ελληνισμό προσωπικότητες όπως ο Ρήγας Φεραίος και ο Αδαμάντιος Κοραής. Το σύγχρονο ελληνικό κράτος δε θα υπήρχε, εάν οι πρόγονοί μας δεν είχαν επανασυνδεθεί προηγουμένως με την ελληνική αρχαιότητα, με τις ρίζες τους και τις παραδόσεις τους, αλλά και με τη Δυτική σκέψη, τις αξίες και τα νάματα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Τούτων δοθέντων, επιβάλλεται η διάθεση —επιτέλους— των αναγκαίων πόρων στους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της τεχνολογίας, η υιοθέτηση των βέλτιστων εκπαιδευτικών μεθόδων που εφαρμόζονται σε προηγμένες χώρες του εξωτερικού, η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος που θα ανταποκρίνεται πραγματικά στις ανάγκες της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας και θα είναι διασυνδεδεμένο με την αγορά εργασίας.

Τέλος, είμαι της γνώμης ότι η εθνική επέτειος, ο εορτασμός της αποτίναξης του ξενικού ζυγού και της γέννησης της σύγχρονης Ελλάδας, υποδηλώνει και κάτι ακόμη: την αξία και τη χρησιμότητα της οικοδόμησης ισχυρών δεσμών και υγιών σχέσεων με άλλες χώρες, με άλλους λαούς. Σημείο καμπής για τη δημιουργία του νεότερου ελληνικού κράτους αποτέλεσε, πέραν πάσης αμφιβολίας, η ναυμαχία του Ναβαρίνου, σε μια στιγμή κατά την οποία ο επαναστατικός αγώνας των Ελλήνων έπνεε τα λοίσθια. Εξάλλου, δεν πρέπει να υποτιμάται η πολύτιμη συνδρομή του ξένου παράγοντα σε διπλωματικό επίπεδο καθ’ όλη τη διάρκεια της επαναστατικής περιόδου, κι αυτό ανεξάρτητα από τα κίνητρα και τα συμφέροντα των δυνάμεων που ενεπλάκησαν τότε στο ελληνικό ζήτημα. Δεδομένων των επεκτατικών βλέψεων της εξ ανατολών γείτονος τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά και των νέων συνθηκών που διαμορφώνονται στη γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου τα τελευταία χρόνια, είναι επιβεβλημένη η σύσφιγξη των σχέσεων της πατρίδας μας με χώρες που αφενός μοιράζονται κοινές αρχές και αξίες και αφετέρου έχουν κοινά συμφέροντα.