Κέφαλος – Η αρχαία πρωτεύουσα της Κω

Πρωτεύουσα της Κω στην αρχαιότητα, η Κέφαλος βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νησιού, σε δεσπόζουσα θέση.

Τα γραφικά στενά ανάμεσα στα πυκνοδομημένα σπίτια της κωμόπολης προσφέρονται για περιήγηση.

Στο λιμάνι της Κεφάλου, το Καμάρι, συγκεντρώνεται ένας μεγάλος αριθμός αλιευτικών σκαφών, ενώ τον κόλπο της Κεφάλου στολίζει το νησάκι Kαστρί, με το εκκλησάκι του Aγίου Nικολάου.

Στις παρυφές του οικισμού σώζονται τα λείψανα κάστρου, ενώ στην ευρύτερη περιοχή της Κεφάλου πολυάριθμα μνημεία κινούν το ενδιαφέρον των ελλήνων και ξένων παραθεριστών.

Στην παραλία του Καμαρίου βρίσκεται το συγκρότημα των παλαιοχριστιανικών βασιλικών του Αγίου Στεφάνου. Τα κτίσματα χρονολογούνται στον 5ο-6ο αιώνα.

Η νότια βασιλική, με πλούσιο ψηφιδωτό και γλυπτό διάκοσμο, είναι τρίκλιτη με κιονοστοιχίες, ημικυκλική αψίδα στα ανατολικά, ορθογώνιο νάρθηκα και αίθριο στα δυτικά. Η βόρεια βασιλική, μικρότερη της νότιας, χωρίζεται σε τρία κλίτη με εναλλαγή πεσσών και κιόνων.

Στα δυτικά υπάρχει ορθογώνιος νάρθηκας, στα ανατολικά (έξω από το ναό) βαπτιστήριο με κολυμπήθρα, που εξυπηρετούσε τις ανάγκες και των δύο ναών.

Στη θέση «Παλάτια», 3 χλμ Ν από την Κέφαλο, τοποθετείται η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού, Κως-Αστυπάλαια, που ανήκε στον παλαιότατο δήμο των Ισθμιωτών, πρώτο σε σπουδαιότητα από λατρευτικής απόψεως.

Τη θέση της πόλης μαρτυρούν λείψανα ναού του 5ου αιώνα π.Χ., πιθανότατα της Δήμητρας, λείψανα που ανήκουν πιθανώς σε ναό του Ασκληπιού, κατάλοιπα δωρικού ναού (ίσως της Ομόνοιας) και θεάτρου των Ελληνιστικών Χρόνων.

Όμορφη θέα στον κόλπο της Κεφάλου προσφέρουν το εκκλησάκι της Παναγίας της Παλατιανής, χτισμένο σε λόφο κοντά στα Παλάτια, και το εκκλησάκι της Παναγίας της Ζηνιώτισσας.

Στη σπηλιά της Άσπρης Πέτρας, που βρίσκεται μετά τα Παλάτια, στη διαδρομή προς το Ζηνί, έχουν αποκαλυφθεί ευρήματα Νεολιθικών Χρόνων και νεότερα.

Ακόμη νοτιότερα, κοντά στο νότιο άκρο της Κω, υποδέχονται τους ταξιδιώτες η μονή του Αγίου Ιωάννη και το εκκλησάκι του Αγίου Μάμαντος (δίπλα στον ερειπωμένο ναΐσκο βρίσκεται ο νεότερος ναός).