Γιορτή της Μητέρας: Πώς ξεκίνησε και πότε γιορτάζεται φέτος

«Μάνα, μητέρα, μαμά»: Το πιο σημαντικό και ιερό πρόσωπο στη ζωή μας τιμάται κατά τη Γιορτή (ή Ημέρα) της Μητέρας. Δεν είναι τυχαίο ότι γιορτάζεται σε όλον τον κόσμο ο άνθρωπος που μας έφερε στον κόσμο, μας μεγάλωσε, μας φρόντισε και μας στήριξε.

Η Γιορτή της Μητέρας είναι κινητή και στην Ελλάδα γιορτάζεται πάντα τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου. Φέτος, η Ημέρα της Μητέρας πέφτει στις 12 Μαΐου.

Στην Ελλάδα η γιορτή της μητέρας συνδέθηκε με την εορτή της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου). Τότε η ορθόδοξη εκκλησία γιορτάζει την Παναγία με τον Ιωσήφ που πηγαίνουν τον 40ήμερο Ιησού στο Ναό για ευλογία. Πρόκειται για μία κίνηση που ακόμα σήμερα κάνουν οι χριστιανές μητέρες (Σαραντισμός). Ο παράλληλος εορτασμός της μητέρας ξεκίνησε το 1929 με προφανή τον συμβολισμό. Όμως κατά την δεκαετία του 1960, ο εορτασμός ατόνησε και ενισχύθηκε η δυτικόφερτη συνήθεια εορτασμού της 2ης Κυριακής του Μαΐου. Η εκκλησία όμως επιμένει στην παλαιά ημέρα εορτασμού και διοργανώνει σχετικές εκδηλώσεις.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Γιορτή της Μητέρας μπορεί να είναι μία χαρμόσυνη ημέρα, όμως πίσω από την καθιέρωσή της κρύβεται μία μελαγχολική ιστορία.

Από τα αρχαία χρόνια

Οι πρώτες αναφορές για Γιορτή της Μητέρας και της μητρότητας έρχονται από την αρχαία Ελλάδα.

Η μητέρα Γη (Γαία) σύζυγος του Ουρανού είναι η προσωποποίηση της φύσης, που γεννά όλο τον κόσμο και λατρεύεται σαν η υπέρτατη θεότητα. Η λατρεία περνά στη συνέχεια στην κόρη της, Ρέα, σύζυγο και αδερφή του Κρόνου. Η Ρέα λατρεύεται σαν η «Μητέρα των Θεών», καθώς φαίνεται να είναι η πρώτη, που γέννησε με τοκετό και ανάθρεψε τα παιδιά της με μητρικό γάλα. Οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν τιμές στη Ρέα κάθε άνοιξη, καθώς ήταν και θεά της γης και της γονιμότητας

Ορισμένες φορές, η Ρέα παίρνει τη μορφή της μικρασιατικής θεότητας Κυβέλης, επίσης μητέρας των θεών, όπως την προσφωνεί ο Πίνδαρος («Κυβέλα, Μάτερ θεών»).

Στη σύγχρονη εποχή, ξεκίνησε ως ημέρα μνήμης

Ιστορικά, η Γιορτή της Μητέρας προέρχεται από ένα αμερικανικό κίνημα των γυναικών-μητέρων με το όνομα «Ημέρα Φιλίας της Μητέρας» (Mother’s Friendship Day) που ιδρύθηκε το 1965 υπό την Aνν Ριβς Τζάρβις (Ann Reeves Jarvis) κατά τη διάρκεια του Αμερικάνικου εμφύλιου πολέμου (1861-1865). Το κίνημα των γυναικών δραστηριοποιήθηκε υπέρ της ειρήνης με διάφορες ακτιβιστές δραστηριότητες και συνέχισε τις δράσεις ακόμα και μετά τη λήξη του πολέμου όπως ο αγώνας για την επανένωση οικογενειών που είχαν χωριστεί κατά τη διάρκεια του πολέμου.

H Ανν Τζάρβις, που είχε οργανώσει στο παρελθόν «Κλαμπ Εργασίας για την Ημέρα της Μητέρας» για να βελτιώσει την υγιεινή και την υγεία τόσο για στρατόπεδα Ένωσης όσο και για Ομοσπονδιακούς, που υπέστησαν έκρηξη τυφοειδούς, ήθελε να το επεκτείνει σε ετήσιο μνημόσυνο για τις μητέρες, αλλά πέθανε το 1905.

Η κόρη της, Άννα Ριβς Τζάρβις (Anna Reeves Jarvis) θέλοντας να τιμήσει τη μητέρα της συνέχισε το έργο που ξεκίνησε για να αφήσει μια μέρα που θα τιμά όλες τις μητέρες.

H Τζάρβις επέλεξε το λευκό γαρύφαλο ως το λουλούδι-σύμβολο της Ημέρας της Μητέρας, επειδή «το λευκό του χρώμα συμβολίζει την αλήθεια, την αγνότητα και τη φιλευσπλαχνία της μητρικής αγάπης· το άρωμά του, τη μνήμη και τις προσευχές της».

Στις 10 Μαΐου του 1908, λοιπόν, οικογένειες συμμετείχαν σε εκδηλώσεις στην πόλη καταγωγής της Tζάρβις στην περιοχή Γκράφτον στη Δυτική Βιρτζίνια, καθώς επίσης και στη Φιλαδέλφεια –όπου ζούσε η Τζάρβις τότε- και σε άλλες πόλεις.

Χάρη στις προσπάθειες της, η Ημέρα της Μητέρας άρχισε να γιορτάζεται σε ολοένα και περισσότερες πόλεις και πολιτείες των ΗΠΑ, μέχρι που ο πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον το 1914 όρισε ως επίσημη ημέρα εορτασμού της Ημέρας της Μητέρας τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου.

Μία ημέρα που μετατράπηκε σε γιορτή του καταναλωτισμού

Ωστόσο, η Τζάρβις δεν είχε υπολογίσει τις καταναλωτικές διαστάσεις που θα έπαιρνε η Γιορτή της Μητέρας μόλις λίγα χρόνια μετά τη σύλληψη της ιδέας.

Όπως ήταν φυσικό, η Άννα Τζάρβις απογοητεύτηκε, όταν είδε ότι το όραμά της πήρε άλλη μορφή. Η ίδια δεν είχε παιδιά. Είχε, όμως, μία μητέρα που αγαπούσε και θαύμαζε. Και όταν την έχασε θέλησε να τιμήσει τη μνήμη της, αλλά και να προσφέρει στα υπόλοιπα παιδιά που είχαν εν ζωή τις δικές τους μαμάδες, να περάσουν μία μέρα μαζί, σε γιορτινό κλίμα.

Μάλιστα, ήταν τόσο εκνευρισμένη που αφοσιώθηκε σε έναν καινούργιο σκοπό: να επαναφέρει την Ημέρα της Μητέρας στις αρχικές της ρίζες. Μόνο που ο αγώνας αυτός ήταν σκληρός, δύσκολος και στο τέλος τής κόστισε όλη της την περιουσία.

Η Άννα Τζάρβις διοργάνωνε μποϊκοτάζ, απειλούσε με μηνύσεις μέχρι που επιτέθηκε και στην Πρώτη Κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών, Ελέανορ Ρούζβελτ, κατηγορώντας την ότι χρησιμοποίησε την Ημέρα της Μητέρας για να συγκεντρώσει πόρους για φιλανθρωπίες. Ακόμη και σε συνέδριο ζαχαροπλαστών στη Φιλαδέλφεια είχε εισβάλει το 1923, προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για την εμπορευματοποίηση μίας γιορτής που κουβαλούσε πάντα τη μελαγχολική ιστορία των μανάδων που είχαν χάσει τα παιδιά τους στον πόλεμο.

Η εμπνεύστρια της «Ημέρας της Μητέρας» δε λύγιζε ποτέ και πάλευε με σθένος για την επαναφορά στο αρχικό της νόημα, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 40. Παράτησε τον αγώνα της, γιατί βυθίστηκε στη λήθη της άνοιας. Το 1948, η Άννα Τζάρβις πέθανε φτωχή σε ηλικία 84 ετών στο σανατόριο Marshall Square της Φιλαδέλφεια. Λένε ότι αν ήθελε, θα μπορούσε να είχε κερδίσει πολλά χρήματα από τη «Γιορτή της Μητέρας».

«Η Γιορτή της Μητέρας» σε νούμερα

Μετά τη Γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, η «Γιορτή της Μητέρας» θεωρείται η πιο εμπορική ημέρα. Και τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους. Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ ξοδεύονται περίπου 813 εκατ. δολάρια σε κάρτες, 2,6 δις σε λουλούδια και σε προσωπικές περιποιήσεις (πχ spa) 1,8 δις δολάρια.

Επίσης, το 86% των Αμερικανών γιορτάζουν την Ημέρα αγοράζοντας δώρα για τις μαμάδες τους, τις κόρες, τις συζύγους, ακόμη και τις γιαγιάδες. Σύμφωνα, δε, με τα στατιστικά υπολογίζεται ότι ο κάθε πολίτης ξοδεύει κατά μέσο όρο 186 δολάρια σε δώρα.