Πήραν τα μηνύματα της επόμενης ημέρας ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Δημοκρατία;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο συνολικός απολογισμός των ευρωεκλογών και των αυτοδιοικητικών εκλογών ορίζει μια πολύ σημαντική νίκη της ΝΔ. Εάν συνδυάσουμε το ποσοστό στις ευρωεκλογές που με παραπέμπει σε μια δυναμική αυτοδυναμίας με την εντυπωσιακή επιτυχία στις αυτοδιοικητικές όπου η ΝΔ έχει μια εντυπωσιακή συγκομιδή περιφερειών αλλά και μία εντυπωσιακή συγκομιδή δήμων, τότε βλέπουμε μια πολιτική δυναμική που δεν παραπέμπει απλώς σε μία «παράσταση νίκης» στις βουλευτικές εκλογές αλλά σε μια συνολικότερη ηγεμονική θέση μέσα στο πολιτικό σύστημα.

 

Σε αυτό ενισχύεται και από τα σημάδια μιας συνολικότερης συντηρητικότερης στροφής του εκλογικού σώματος – τουλάχιστον του τμήματός του που συμμετέχει στις εκλογές – που αποτυπώθηκε και στην αποτυχία των περισσότερων ρευμάτων της αριστεράς να εκμεταλλευτούν τη δυσαρέσκεια για τον ΣΥΡΙΖΑ, όσο και από τον τρόπο που σε τοπικό επίπεδο κυριάρχησαν οι συντηρητικότεροι υποψήφιοι.

Την ίδια στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο έχει μια καθαρή ήττα στις ευρωεκλογές αλλά βλέπει να έχει και αυτοδιοικητικές απώλειες, οι οποίες μάλιστα παραπέμπουν και σε αποδοκιμασία όχι μόνο των υποψηφίων αλλά και συνολικά της κυβέρνησης, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την Περιφέρεια Αττικής και τη μεγάλη ήττα της κ. Ρένας Δούρου.

Ωστόσο, έχει ιδιαίτερη σημασία να δούμε ποια ακριβώς είναι τα μηνύματα αυτών των αποτελεσμάτων.

Το βάθος της ήττας του ΣΥΡΙΖΑ

Ένα από τα πράγματα που χαρακτήρισαν τις πρώτες αντιδράσεις των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ στα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και του πρώτου γύρου  των αυτοδιοικητικών ήταν μια πραγματική αδυναμία να τα κατανοήσουν. Αποδείχτηκε, δηλαδή, ότι όντως πίστευαν ότι μπορούσαν να ηττηθούν με μια διαφορά που θα έδινα χαρακτηριστικά ντέρμπι στις εκλογές.

Όσες φορές ρωτήθηκαν τα στελέχη ως προς το γιατί είχαν αυτή την εκτίμηση, η απάντηση ήταν ότι θεωρούσαν ότι εφόσον κέρδισαν τις εκλογές του 2015 κάνοντας σαφές ότι θα εφάρμοζαν μνημόνιο με προσπάθεια να μειώσουν τις αρνητικές επιπτώσεις και από τη στιγμή που όντως, κατά την εκτίμησή τους, έκαναν αυτό αρχικά και μετά άρχισαν να φέρνουν και φιλολαϊκά μέτρα, ο λαός θα έπρεπε να είχε δώσει θετική ψήφο τώρα.

Αυτό εξηγεί και τις αντιδράσεις που είχαν και οι οποίες εν μέρει φάνταζαν να υπονοούν ότι φταίνε οι ψηφοφόροι που δεν κατανοούν το θετικό έργο της κυβέρνησης. Αυτό εξηγεί και την ευκολία με την οποία έσπευδαν να μιλούν για εκστρατεία υπονόμευσης από τα ΜΜΕ.

Στην πραγματικότητα το μήνυμα που έστειλαν οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ ήταν σαφές. Από τη μια, μια σαφή αποδοκιμασία της συνολικής διαδρομής του κυβερνώντος κόμματος, που δεν αφορά την προεκλογική μάχη, αλλά μια συνολική διάρρηξη σχέσεων που καταγράφηκε από το 2016 και μετά και αποδείχτηκε ότι δύσκολα μπορούσε να αντιστραφεί στην προεκλογική περίοδο. Και φαίνεται ότι το βάθος αυτής της διάρρηξης δεσμών εκπροσώπησης ήταν αρκετά μεγάλο, ώστε να μην μπορούν να μεταπειστούν αναποφάσιστοι ψηφοφόροι ακόμη και μετά τις παροχές που έγιναν μέσα στην προεκλογική περίοδο.

Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ έστω και υπό το βάρος αυτής της ήττας αναδεικνύεται στη βασική ηγεμονική δύναμη στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς, άρα και με όλη την ευθύνη να μπορέσει, έστω και από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, να εκπροσωπήσει ένα σύνολο διεκδικήσεων και αιτημάτων.

Μόνο που για να εκπληρώσει αυτό το στόχο δεν μπορεί να παρουσιάζει ως πρόγραμμα την εφαρμογή των μνημονίων έστω και με την προσθήκη κάποιων επιδοματικών διορθωτικών πολιτικών, αλλά να μπορέσει, έστω και ως υποθήκη για το μέλλον, όντως να προσπαθήσει να προσφέρει ένα πιο συνολικό σχέδιο για το πώς μπορεί σήμερα να προσδιοριστεί ως «προοδευτική πολιτική».

Η ΝΔ και η ανάγκη να κατανοήσει τα όρια μιας ψήφου διαμαρτυρίας

Η Νέα Δημοκρατία θα κάνει λάθος εάν πιστέψει ότι τα αποτελέσματα των εκλογών αντιπροσωπεύουν ένα είδος λευκής επιταγής για να εφαρμόσει το πρόγραμμά της.

Πρώτα από όλα είναι σαφές ότι σε μεγάλο βαθμό τα αποτελέσματα, ιδίως σε ό,τι αφορά τις ευρωεκλογές, αποτυπώνουν τη συσσωρευμένη δυσαρέσκεια για την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και την απογοήτευση από την αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτό εξηγεί τη μεγάλη διαφορά και την παράσταση νίκης της ΝΔ, χωρίς ταυτόχρονα να αποτυπώνεται  εκείνη η θετική απόσπαση συναίνεσης προς την πολιτική της ΝΔ που θα σήμαινε σαφή «ψήφο εμπιστοσύνης» στο ίδιο το πρόγραμμα και την πολιτική της.

Σίγουρα η ΝΔ μπορεί να πατήσει πάνω στην αποτύπωση μιας πιο συντηρητικής στροφής του εκλογικού σώματος, όμως αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι το εκλογικό σώμα παραμένει δύσπιστο απέναντι στο σύνολο του πολιτικού συστήματος.

Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και η εντυπωσιακή παρουσία της ΝΔ στις αυτοδιοικητικές εκλογές, στηρίχτηκε μεν σε μια ιδιαίτερη προσπάθεια να υπάρξουν σαφείς κομματικές στηρίξεις, όμως την ίδια στιγμή δεν πρέπει να υποτιμήσουμε ότι η γενική τάση των υποψηφίων τοπικών αρχόντων ήταν να υπογραμμίζουν τη σχετική ανεξαρτησία τους από τα κόμματα και τον υπερκομματικό τους χαρακτήρα.

Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι δεδομένο ότι η κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων των ψηφοφόρων της ΝΔ, απλώς θα αποδεχτεί ή θα χειροκροτήσει οποιοδήποτε μέτρο φέρει μια πιθανή κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη.

Αντίθετα, σχετικά εύκολα θα μπορεί να στραφεί και εναντίον της εάν δεν μπορέσει όντως να οδηγήσει σε βελτίωση της κατάστασης.

Από τα αφηγήματα στα σχέδια

Μέχρι τώρα τα κόμματα έχουν κυρίως καταθέσει «αφηγήματα», δηλαδή γενικά περιγράμματα της κατεύθυνσης που θέλουν, με τον αναγκαίο βαθμό ασάφειας και ενίοτε ωραιοποίησης που έχουν οι προεκλογικές εξαγγελίες.

Όμως, το μέλλον της χώρας θα κριθεί από το εάν υπάρχουν πραγματικά σχέδια που να σηματοδοτούν ότι όντως η χώρα μετά από τη δεκαετή περιπέτεια των μνημονίων, όντως αλλάζει σελίδα.