Οι πτώσεις των ηλικιωμένων εξελίσσονται σε επιδημία – Πώς να προστατευτούν

Προσπαθώντας να ανέβουν σε σκαμνί, να πάνε στην τουαλέτα τη νύχτα ή να βγουν στον δρόμο χωρίς το μπαστούνι τους: ολοένα και περισσότεροι ηλικιωμένοι πέφτουν και ο κίνδυνος να πεθάνουν αμέσως μετά έχει διπλασιαστεί στις ΗΠΑ από το 2000, σύμφωνα με μελέτη που δόθηκε την Τρίτη στη δημοσιότητα.

Ανησυχητικά στοιχεία

Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν την τάση που παρατηρείται και στην Ευρώπη: στις Ηνωμένες Πολιτείες, από το 2000 μέχρι το 2016, ο απόλυτος αριθμός των θανάτων που οφείλονται σε πτώση, σε ανθρώπους άνω των 75 ετών, τριπλασιάστηκε από τις 8.613 στις 25.189.

Είναι δεδομένο ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων τρίτης ηλικίας όμως ταυτόχρονα διπλασιάστηκε το ποσοστό της θνησιμότητας μετά από κάθε πτώση, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, σύμφωνα με τη μελέτη που πραγματοποίησαν ολλανδοί και αμερικανοί επιστήμονες και η οποία δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιστημονική επιθεώρηση JAMA.

«Περίπου ένας στους τρεις ανθρώπους άνω των 65 ετών πέφτει κάθε χρόνο», υπενθύμισε ο Δρ. Μάρκο Πάχορ, διευθυντής του Ινστιτούτου Γηριατρικής του Πανεπιστημίου της Φλόριντα. «Η πτώση είναι ένα δυνητικά καταστροφικό και θανατηφόρο συμβάν για τους ηλικιωμένους», τόνισε.

Ο φαύλος κύκλος

Εκτός από τον κίνδυνο θανάτου εάν υπάρξει τραυματισμός στο κρανίο ή αιμορραγία, στην περίπτωση που ο ηλικιωμένος υποστεί κάταγμα στο ισχίο, το γόνατο ή τον αστράγαλο, τότε μπορεί να ξεκινήσει ένας φαύλος κύκλος: νοσηλεία, απώλεια της ανεξαρτησίας, εισαγωγή σε κέντρο αποκατάστασης και μόνιμες επιπτώσεις στην ψυχική και πνευματική υγεία.

Μετά από κάταγμα στον γοφό, ένας στους πέντε Αμερικανούς δεν θα περπατήσει ποτέ ξανά, σημείωσε ο γιατρός και συγγραφέας του βιβλίου «Οντας θνητός», Ατούλ Γκαουάντε.

«Οι πτώσεις αποτελούν μια επιδημία που γίνεται ολοένα και πιο σοβαρή για τους ηλικιωμένους», τόνισε ο Πάχορ.

Στην Ολλανδία, την Ισπανία, τον Καναδά και την Αυστραλία, από το 2000 και μετά παρατηρείται παρόμοια τάση. Στη Γαλλία, το πρόβλημα χαρακτηρίζεται «μείζον για τη δημόσια υγεία».

Που οφείλεται η δραματική αύξηση

Γιατί αυτή η δραματική αύξηση; «Δεν υπάρχουν επαρκείς έρευνες, σε οποιαδήποτε χώρα, για να καταλάβουμε το γιατί», είπε η Ελίζαμπεθ Μπερνς, του Αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών.

Οι γηρίατροι πάντως έχουν κάποιες υποψίες. Μια εξήγηση είναι ότι οι ηλικιωμένοι στη σημερινή εποχή είναι πιο δραστήριοι σε σχέση με τους παππούδες τους. Σημαντικό ρόλο παίζει και η παχυσαρκία, καθώς αποδυναμώνονται οι μύες.

Κυρίως, οι γιατροί παρατηρούν με θλίψη ότι ναι μεν η σύγχρονη ιατρική βελτίωσε τις θεραπείες που χορηγούνται για τα χρόνια νοσήματα, όμως παράλληλα αμέλησε να ενδιαφερθεί για την ποιότητα ζωής των ανθρώπων πολύ μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι συχνά καταναλώνουν υπερβολική ποσότητα φαρμάκων.

Αυτή τουλάχιστον είναι η άποψη του Τζορτζ Τάλερ, ο οποίος είναι επικεφαλής του προγράμματος κατ’ οίκον επισκέψεων του νοσοκομείου Medstar της Ουάσιγκτον.

«Συνταγογραφείτε λιγότερα φάρμακα»

Μία από τις αγαπημένες μεθόδους του για να μειωθεί ο κίνδυνος πτώσης είναι πολύ απλή: «συνταγογραφείτε λιγότερα φάρμακα». Μελέτες έχουν δείξει ότι με τη χορήγηση πάνω από τεσσάρων φαρμάκων ημερησίως, ο αποπροσανατολισμός και η απώλεια ισορροπίας αυξάνονται σημαντικά.

«Είμαστε πανέτοιμοι να συνταγογραφήσουμε φάρμακα, όχι όμως τόσο έτοιμοι όταν πρόκειται να τα κόψουμε, ακόμη και όταν δεν είναι πλέον χρήσιμα», εξήγησε ο γηρίατρος στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Ο Τάλερ έφερε ως παράδειγμα την περίπτωση ασθενούς που παραπονιόταν για πρήξιμο στους αστραγάλους. Αντί να της γράψει διουρητικό για καθημερινή χρήση – που όμως υπήρχε κίνδυνος να της προκαλέσει αφυδάτωση – της είπε να το παίρνει μόνο όταν ήταν απολύτως αναγκαίο.

Ο αποτελεσματικός ρόλος της άσκησης

Αλλη λύση είναι η άσκηση, την αποτελεσματικότητα της οποίας αποδεικνύει μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA.

Το πείραμα αυτό έγινε στο Βανκούβερ του Καναδά με τη συμμετοχή περίπου 300 ηλικιωμένων (70-80 ετών). Ολοι τους έκαναν ασκήσεις για τα γόνατα, τους αστραγάλους, τους μηρούς και την ισορροπία (περπάτημα προς τα πίσω, ισορροπία στο ένα πόδι) τρεις φορές την εβδομάδα και βάδισμα 30 λεπτών δύο φορές την εβδομάδα.

Αποτέλεσμα: όσοι τήρησαν το πρόγραμμα είχαν λιγότερες πτώσεις κατά την περίοδο που μελετήθηκε, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου.

Αυτό που παραξένεψε τους ερευνητές είναι ότι η άσκηση βοήθησε τους ανθρώπους, χωρίς όμως να αυξήσει τη μυική μάζα τους.

«Δεν γνωρίζουμε το γιατί. Οι άνθρωποι μαθαίνουν καλύτερα το σώμα τους και τον χώρο, αισθάνονται καλύτερα όταν ασκούνται», είπε ο Τάλερ. Και πέφτουν λιγότερο.