Ποινικός Κώδικας και βιασμός: Πώς πάγωσε ένα εγκληματικό άρθρο

Μέχρι και πριν το νέο Ποινικό Κώδικα, όταν αυτός τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, το άρθρο 336 ορίζει τον βιασμό ως περίπτωση «απειλής σπουδαίου και άμεσου κινδύνου». Ο νέος Ποινικός Κώδικας όριζε τον βιασμό ως πράξη που συμβαίνει όταν υπάρχει απειλή κατά της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας, περιορίζοντας ακόμα περισσότερο τον ως τότε ισχύοντα νόμο. Χθες οι γυναίκες κέρδισαν ένα αυτονόητο δικαίωμα: Βιασμός πλέον είναι η σεξουαλική πράξη χωρίς να υπάρχει συναίνεση.

Το χρονικό

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα νούμερα που προκύπτουν μόνο από τις καταγγελίες, συμβαίνουν περίπου 4.500 βιασμοί ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι ο πραγματικός αριθμός, δηλαδή συμπεριλαμβανομένων των περιστατικών που δεν καταγγέλλονται, είναι σημαντικά μεγαλύτερος.

Στο σπίτι τους, από το σύντροφό τους, από συγγενείς, από γνωστούς ή από αγνώστους, οι γυναίκες στην Ελλάδα όχι μόνο δεν κατέφευγαν σε καταγγελίες, αλλά και αν τελικά το έκαναν, κατέληγαν -σε συναισθηματικό επίπεδο- θύτες και όχι θύματα. Κύρια απόδειξη αθωότητας των δραστών ήταν πως το θύμα δεν είπε «όχι». Και δεν υπήρχε κανένας τρόπος να καλυφθεί νομικά η όποια άρνηση.

Όταν τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση ο νέος Ποινικός Κώδικας, έγινε αυτό που θα περίμενε κανείς: Το άρθρο για τον βιασμό πέρασε στο «ντούκου». Η συγκλονισμένη κοινή γνώμη (και ο συγκλονισμένος πολιτικός κόσμος) από την βάρβαρη δολοφονία και τον βιασμό της Ελένης Τοπαλούδη, μάλλον είχε κοντή μνήμη. Κανένα κόμμα δεν κατέθεσε πρόταση που να αντικρούει το υπό δημόσια διαβούλευση άρθρο του Κώδικα.

Υπήρξαν κάποιες αντιδράσεις από γυναικείες οργανώσεις και γυναίκες μεμονωμένα. Και μετά; Μετά τίποτα.

Μία γκάφα που σώθηκε στο ’90

Όπως θα περίμενε -ξανά- κανείς, εφόσον η δημόσια διαβούλευση δεν έλυσε νωρίτερα το πρόβλημα που προκάλεσε το επίμαχο άρθρο -που θα προκαλούσε εάν τελικά ψηφιζόταν, για την ακρίβεια- το υπουργείο Δικαιοσύνης προχώρησε κανονικά στην κατάθεση του Ποινικού Κώδικα, χωρίς καμία αλλαγή στο άρθρο 336.

Και τότε το πήραμε χαμπάρι μαζικότερα, εξάλλου στην προεκλογική περίοδο μαθηματικά τα αντανακλαστικά είναι πιο οξυμένα…

Οι αντιδράσεις μαζικοποιήθηκαν και εντάθηκαν, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ απειλούσαν ότι δεν θα ψηφίσουν την συγκεκριμένη διάταξη, ενώ η Αννέτα Καββαδία και η Μαρία Θελερίτη υποστήριξαν κατά τη συζήτηση του ποινικού κώδικα στην επιτροπή, ότι ο νέος ποινικός κώδικας στο συγκεκριμένο άρθρο κάνει διάκριση των βιασμών σε κακουργηματικού και πλημμεληματικού χαρακτήρα. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης πήραν θέση και στο ’90 πια η ελληνική κοινωνία γλίτωσε από ένα εγκληματικής φύσης άρθρο.

Από εχθές, λοιπόν,  βιασμός είναι η σεξουαλική πράξη χωρίς συναίνεση και είναι κακούργημα:  «Όποιος επιχειρεί γενετήσια πράξη χωρίς τη συναίνεση του παθόντος επισείει κάθειρξη έως 10 έτη».

Γυναίκες ξεχασμένες

Τι φταίει για το όψιμο ενδιαφέρον ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, για το γεγονός πως ένα υπό δημόσια διαβούλευση εγκληματικό άρθρο δεν έλαβε την προσοχή που του άξιζε;

Να μια μεγάλη συζήτηση. Για τους λόγους που τα δικαιώματα των γυναικών θεωρούνται γραφικές διεκδικήσεις ή δευτερεύουσας σημασίας ατζέντα. Αλλά ας φέρουμε καλύτερα ένα παράδειγμα, αυτό της Γερμανίας.

Μέχρι το 2016, η Γερμανία είχε πιο περιοριστικό νόμο για τους βιασμούς σε σχέση με τις οδηγίες της ΕΕ. Για την ακρίβεια, ο νόμος απαιτούσε την ευθεία απειλή κατά της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας για να χαρακτηρίσει ως βιασμό τον… βιασμό. Όμως, δύο φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους γεγονότα, ανάγκασαν το νομοθέτη να προσαρμόσει το νόμο στην κοινωνική πραγματικότητα.

Το 2012 στην Γερμανία βιάστηκε από δύο άντρες μία νεαρή γυναίκα μετά από νάρκωσή της σε μπάρ. Στη συνέχεια, οι βιαστές της πόσταραν στο διαδίκτυο το βίντεο του βιασμού της κοπέλας, η οποία ακούγεται να λέει «σταματήστε» και «όχι». Η κοινή γνώμη εξοργίστηκε, αλλά το δικαστήριο δεν βρήκε… αποδείξεις ικανές να καταδικάσουν τους θύτες για βιασμό -το βίντεο είχε εν τω μεταξύ αφαιρεθεί- και χρέωσαν στο θύμα 24.000 ευρώ προς της θύτες της με την αιτιολογία της ψευδούς κατάθεσης.

Και φτάνουμε στο 2016: Μετά το κύμα καταγγελιών για σεξουαλικές επιθέσεις σε γυναίκες στην Κολωνία την Πρωτοχρονιά , το νομικό πλαίσιο αναγκάστηκε να διευρυνθεί προς μία κατεύθυνση που θέτει το ζήτημα της συναίνεσης.

Ευτυχώς, στην Ελλάδα ακούστηκαν και λήφθηκαν σοβαρά οι παρεμβάσεις των γυναικών πριν αναγκαστούμε να μετρήσουμε περισσότερα θύματα. Δεν παύει, όμως, να πρόκειται για ένα έγκλημα που σταμάτησε στο ’90. Για τα αντανακλαστικά μας ο λόγος…