24/6/1798: Το τέλος του Ρήγα

Αργά το βράδυ της 24ης Ιουνίου του έτους 1798 οκτώ Έλληνες που ήταν φυλακισμένοι επί πολλούς μήνες στον πύργο Νεμπόισα του Βελιγραδίου θανατώθηκαν διά στραγγαλισμού μέσα στα κελιά τους. Ένας εξ αυτών ήταν ο περίφημος Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος), λόγιος και πρωτεργάτης του κινήματος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.

Η σορός του εθνομάρτυρα ρίχτηκε, όπως και εκείνες των επτά συντρόφων του, στον Σάβα, τον παραπόταμο του Δούναβη.

Ο Ρήγας (αυτό ήταν το ιδιαίτερα συνηθισμένο τότε στην περιοχή της Μαγνησίας βαφτιστικό του), γεννημένος το 1757 στο Βελεστίνο της Μαγνησίας (κατέχει εν μέρει τη θέση των αρχαίων Φερών, σημαντικής πόλης της Θεσσαλίας), ήταν γνωστός στη γενέτειρά του ως γιος του Κυρίτση.

Όταν βρέθηκε ως μαθητής στο Πήλιο για να μάθει γράμματα, έγινε εκεί περισσότερο γνωστός ως Ρήγας Βελεστινλής, κι αυτό ήταν τελικά το επώνυμο που κράτησε και με οποίο υπέγραφε.

Στη Ζαγορά του Πηλίου ο Ρήγας βρήκε όντως καλούς δασκάλους και έλαβε την καλύτερη μόρφωση που μπορούσε να λάβει τότε ένας φιλομαθής Θεσσαλός.

Διδάχτηκε τα «καλά γράμματα» της εποχής, αλλά και κάποιες «επιστημονικές» γνώσεις. Μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο της Ζαγοράς λέγεται ότι ο Ρήγας διετέλεσε επί ένα έτος δάσκαλος στον γειτονικό Κισσό.

Μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Κιουτσούκ – Καϊναρτζή (1774), όταν τα ζαγοριανά καράβια άρχισαν και πάλι να διασχίζουν τις θάλασσες, ο Ρήγας πήρε το δρόμο της ξενιτιάς και μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, όπου έμαθε ξένες γλώσσες και εμπλούτισε τις γνώσεις του κοντά στους Φαναριώτες.

Αργότερα εγκαταστάθηκε στη Βλαχία, όπου διορίστηκε γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας Νικολάου Καρατζά. Χάρη στις ικανότητές του ο Ρήγας κατάφερε να σταδιοδρομήσει στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και να γίνει γνωστός στην «καλή κοινωνία» των Φαναριωτών και των βογιάρων της Βλαχίας.

Το 1790 ο Ρήγας είχε την ευκαιρία να βρεθεί επί ένα περίπου εξάμηνο στη Βιέννη, ως συνοδός και διερμηνέας του βαρόνου του Λάνγκενφελντ (Χριστόδουλου Κιρλιάνου).

Εκεί απέκτησε υψηλές γνωριμίες και παρέδωσε προς έκδοση τα χειρόγραφα δύο βιβλίων που έφερε μαζί του («Σχολείον των ντελικάτων εραστών» και «Φυσικής Απάνθισμα»).

Το 1791 ο Ρήγας επέστρεψε στο Βουκουρέστι, βρέθηκε δε ξανά στη Βιέννη το 1796. Εκεί, μεταξύ άλλων, τύπωσε τα βιβλία του «Νέος Ανάχαρσις» και «Ο Ηθικός Τρίπους», το Σύνταγμά του με τίτλο «Νέα Πολιτική Διοίκησις» και τη «Χάρτα της Ελλάδος».

Παράλληλα, άρχισε να προετοιμάζει τα επαναστατικά σχέδιά του, με σκοπό την αποτίναξη του σουλτανικού ζυγού και την οργάνωση μιας δημοκρατικής πολιτείας στην απελευθερωμένη επικράτεια.

Όμως, τα σχέδιά του αποκαλύφθηκαν πριν προλάβει να κατέβει στον ελλαδικό χώρο, γεγονός που οδήγησε στη σύλληψή του από τις αυστριακές Αρχές, στην Τεργέστη.

Μετά τον εγκλεισμό τους σε φυλακές της Βιέννης, ο Ρήγας και οι σύντροφοί του παραδόθηκαν στα χέρια των Τούρκων, στον προαναφερθέντα πύργο.

Τελικά, ύστερα από σαράντα περίπου ημέρες βασανιστηρίων, ο εθνεγέρτης Ρήγας, ο οποίος συνέβαλε τα μέγιστα στην αφύπνιση των συνειδήσεων των σκλαβωμένων Ελλήνων, βρήκε μαρτυρικό θάνατο.