Ραγδαίες εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ: Η διπλή πρόκληση Ερντογάν και οι κυρώσεις που… αγνοούνται

Μπορεί το «επικίνδυνο» καλοκαίρι που κάποιοι περίμεναν, με σκηνικά πολέμου και θερμά επεισόδια από την Τουρκία να μην επιβεβαιώνεται, όμως, οι εξελίξεις που διαμορφώνονται στην ευρύτερη περιοχή είναι «δύσκολες», για Ελλάδα και Κύπρο.

Η πληροφορία για ύπαρξη κοιτάσματος που βρήκε το γεωτρύπανο «Φατίχ» αλλάζει τα δεδομένα καθώς βάζει την Τουρκία, ετσιθελικά, στο παιχνίδι της ενέργειας.

Όπως έγραψε χθες ο «Φιλελεύθερος» Κύπρου, η Αγκυρα δεν πρόκειται να κάνει πίσω κι έχει εγκατασταθεί μόνιμα στην κυπριακή ΑΟΖ θέλοντας να οικειοποιηθεί μέρος της, παρά τις προειδοποιήσεις των Ευρωπαίων για κυρώσεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, «υπάρχουν βάσιμες υποψίες» για επιτυχία της γεώτρησης του «Φατίχ», ενώ παραπέμπουν σε κοίτασμα, το οποίο φέρεται να φτάνει τα 170 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Σύμφωνα με τον «Φ», το παζλ της εικόνας που έδωσε η ΕΕ προς τα κράτη μέλη συμπληρώνουν πληροφορίες για άφιξη αρμάτων Leopard στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου (κάτι που πριν από μερικές μέρες η Γερμανία δεν επιβεβαίωσε, είπε ότι θα πρέπει να το ελέγξει και παρέπεμψε και στην ίδια την Τουρκία). Παράλληλα, κάποιες «ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες» της ΕΕ, που επίσης γνωστοποιήθηκαν προς τα 28 κράτη μέλη, φέρουν μπαταρίες του αντιπυραυλικού συστήματος S-400 να έχουν μεταφερθεί στα κατεχόμενα, κάτι που επίσης προκαλεί ερωτηματικά, καθώς το συμβόλαιο που έχει υπογραφεί για το ρωσικό αντιπυραυλικό σύστημα φέρεται να περιλαμβάνει πρόνοια για εγκατάσταση εντός Τουρκίας.

Τι να σημαίνει άραγε αυτό; Ότι η Αγκυρα θα θελήσει να εγκαταστήσει στην κατεχόμενη Κύπρο τέτοιους πυραύλους; Θα επρόκειτο για μια πολύ δυσμενή εξέλιξη.

Οι κυρώσεις που είναι;

Ο «Φ» γράφει επίσης ότι η διαπίστωση για την πρόθεση της Τουρκίας να εγκατασταθεί στην κυπριακή ΑΟΖ αναδεικνύει τη μεγάλη πολιτική σημασία των αποφάσεων που λήφθηκαν για επιβολή κόστους προς την Άγκυρα, καθώς για πρώτη φορά μετά από 13 χρόνια, από το 2006 οπότε είχαν παγώσει με κοινοτική απόφαση 8 τουρκικά διαπραγματευτικά κεφάλαια, λόγω Πρωτοκόλλου, η ΕΕ στέλνει σαφές πολιτικό μήνυμα ότι δεν μπορεί να παρακολουθεί με σταυρωμένα χέρια τις έκνομες ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο.

Τα μέτρα που λήφθηκαν σε πρώτο χρόνο δεν είναι μεν σκληρά, αλλά αποτελούν αναμφισβήτητα ένα πρώτο σημαντικό πλέγμα αποφάσεων που «ανοίγει λογαριασμό», ο οποίος δυνητικά θα μπορεί να μεγαλώνει, όσο η Τουρκία συνεχίζει τις έκνομες ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ.

Όπως αναφέρει το «Βήμα της Κυριακής» και ο Αγγελος Αθανασόπουλος, «η υπόθεση της επιβολής περιοριστικών μέτρων από την ΕΕ εναντίον της Αγκυρας εξαιτίας των γεωτρήσεων στις οποίες έχει προχωρήσει ή προτίθεται να προχωρήσει η τουρκική πλευρά αποδεικνύεται δυσκολότερη από όσο ορισμένοι νόμιζαν ή θα επιθυμούσαν. Το Συμβούλιο Μονίμων Αντιπροσώπων της ΕΕ αφιέρωσε την περασμένη εβδομάδα δύο συνεδριάσεις (την Τετάρτη και την Πέμπτη) για να συζητήσει επί του σχετικού εγγράφου που επεξεργάστηκαν η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS).

Το εν λόγω έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στη διάθεση του «Βήματος», έχει τη μορφή «εγγράφου επιλογών» οι οποίες εστιάζουν σε τέσσερις κατηγορίες: α) Συναντήσεις και Διάλογοι Υψηλού Επιπέδου, β) Οικονομική βοήθεια, γ) Τομεακή συνεργασία και διαπραγματεύσεις, δ)

Στοχευμένα μέτρα

Στο έγγραφο συγκεκριμενοποιούνται μέτρα για τις τρεις πρώτες κατηγορίες αλλά όχι για την τέταρτη που αφορά τα στοχευμένα μέτρα, για τα οποία τόσο η Λευκωσία όσο και η Αθήνα επέμειναν ώστε να συμπεριληφθούν ως επιλογή στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 20 Ιουνίου.

Καταγράφεται επίσης με σαφήνεια ότι τα όποια μέτρα ληφθούν θα πρέπει να πληρούν τα κριτήρια της αποτελεσματικότητας (effectiveness), της αναλογικότητας (proportionality), της επεκτασιμότητας (scalability) και της αναστρεψιμότητας (reversibility), ενώ θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η επίπτωσή τους «στην προστασία των μειζόνων συμφερόντων της ΕΕ».

Μία σειρά κρατών- μελών, μεταξύ των οποίων η Βρετανία, η Γερμανία, η Ισπανία αλλά και αρκετές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, εξέφρασαν δε σοβαρότατες επιφυλάξεις καθώς και προβληματισμό για συγκεκριμενοποίηση των στοχευμένων μέτρων μέσω π.χ. μιας σαφούς αναφοράς σε κυρώσεις εναντίον φυσικών προσώπων. Η στάση τους αυτή μπορεί να αιτιολογηθεί με διάφορους τρόπους, αλλά πρέπει να επισημανθεί ότι η Αγκυρα έχει αρχίσει να περνάει μηνύματα ότι περαιτέρω σκλήρυνση της ΕΕ θα σημάνει απλώς νέες κινήσεις εκ μέρους της Τουρκίας.

ΗΠΑ και Τουρκία

Όμως, ο Ταγίπ Ερντογάν έχει να αντιμετωπίσει και το ανοικτό μέτωπο της ρήξης με την Ουάσιγκτον. Η παράδοση των πρώτων τμημάτων των S-400 προκάλεσε οργή στις ΗΠΑ οι οποίες πάγωσαν την αγορά των F-35.

Όμως, στην Ουάσιγκτον υπάρχουν πολλές και διαφορετικές απόψεις ως προς την αντιμετώπιση του «φλερτ» της Τουρκίας με τη Ρωσία. Το είδαμε αυτό με την συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν που κύλισε σε… χαλαρούς τόνους όταν η Γερουσία και γενικώς το αμερικανικό κατεστημένο έδειχνε άγριες διαθέσεις προς την Αγκυρα.

Όμως, ακόμη και τώρα που η Τουρκία παρέλαβε τμήματα των S-400 οι κυρώσεις από τις ΗΠΑ είναι «χάδι» ενώ παρ’ ότι υπάρχει ωμή παραβίασης των κυριαρχικών δικαιωμάτων μιας χώρας – μέλους (Κύπρος), η ΕΕ δεν ξέρει ούτε ποιες κυρώσεις πρέπει να επιβάλει.