Τουρκία: εσωτερικές ανατροπές και εξωτερική πολιτική

Η ισχύς του προέδρου Ερντογάν στο εσωτερικό εξασθενεί σταθερά από το 2017 και έπειτα. Οσο και αν θέλει να δώσει την εικόνα του ακλόνητου ηγέτη, πολλαπλασιάζονται οι ενδείξεις που επιβεβαιώνουν ότι πλέον δεν ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού, τουλάχιστον στον βαθμό που το έκανε στο παρελθόν.

Μάλιστα, η εμφατική επικράτηση Ιμάμογλου «έσπασε» το τείχος του φόβου απέναντι στο αυταρχικό καθεστώς του και απελευθέρωσε δυνάμεις που αμφισβητούν πλέον ευθέως τον Ερντογάν.

Η κινητικότητα εντός του AKP από ηγετικές φυσιογνωμίες, όπως ο Μπαμπατζάν (αποχώρησε και προετοιμάζει την επόμενη μέρα) και ο Γκιουλ, σε συνάρτηση με την αναποτελεσματικότητα του προεδροκεντρικού συστήματος, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη διάσπαση του AKP. Αν αυτό συμβεί προσεχώς, με την αποχώρηση εν ενεργεία βουλευτών, θα μπορούσαν να προκληθούν ακόμη και πρόωρες εκλογές, αφού η κυβέρνηση θα έχει χάσει την πλειοψηφία.

Ακριβώς για αυτό τον λόγο, ο Ερντογάν είναι τόσο εξαρτημένος στην παρούσα φάση από τον Μπαχτσελί. Στελέχη της αντιπολίτευσης φτάνουν στο σημείο να θεωρούν ότι το βαθύ κράτος που βρίσκεται πίσω από τον τελευταίο κινεί πλέον τα νήματα, ακόμη και κόντρα στις επιθυμίες του Ερντογάν.

Αν αυτό ισχύει, τότε η Τουρκία, με την οποία θα βρεθεί αντιμέτωπη η νέα ελληνική κυβέρνηση, καθίσταται πιο απρόβλεπτη και οπωσδήποτε πιο επιθετική. Ο Ερντογάν στα 17 χρόνια της κυριαρχίας του έθεσε μία κόκκινη γραμμή ως προς τα ελληνοτουρκικά, την οποία δεν έχει υπερβεί: την αποφυγή πρόκλησης «θερμού» επεισοδίου.

Ακόμη και η ένταση των τελευταίων μηνών είναι μάλλον ελεγχόμενη και αποσκοπεί στον εξαναγκασμό Ελλάδας και Κύπρου να αποδεχθούν έναν συμβιβασμό που θα ικανοποιεί τις τουρκικές θέσεις χωρίς, ωστόσο, να προβλέπεται ένοπλη σύρραξη. Αν, όμως, σκληροπυρηνικοί εθνικιστές ή στοιχεία του βαθέος κράτους που θέλουν να ανατρέψουν τον εύθραυστο Ερντογάν πάρουν το πάνω χέρι, επί παραδείγματι στις ένοπλες δυνάμεις, και ορίζουν τις αποφάσεις περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν, η Αγκυρα θα μετατραπεί σε έναν ακόμη πιο αστάθμητο παράγοντα των εξελίξεων.

Οι προαναφερθείσες δυναμικές σε συνάρτηση με την οικονομική κρίση, που πιθανόν να επιδεινωθεί εξαιτίας των ανορθόδοξων πρακτικών Ερντογάν που αποδοκιμάζονται από τις αγορές αλλά και ενδεχόμενων κυρώσεων από ΗΠΑ και ΕΕ, δύνανται να δημιουργήσουν εκρηκτικές συνθήκες. Από εκεί και πέρα, η Αγκυρα ανεβάζει τους τόνους στην Ανατολική Μεσόγειο, δείχνοντας περιφρόνηση για τις προειδοποιήσεις εκ μέρους Βρυξελλών και Ουάσιγκτον.

Παρά την αδυναμία της να βρει υποστηρικτές στις έκνομες ενέργειές της στην Κύπρο, ποντάρει στην εμπέδωση μιας εικόνας οιονεί περιφερειακής αστάθειας όσο παραμένει εκτός νυμφώνος ώστε να πιεστούν τα υπόλοιπα μέρη να συνδιαλλαγούν μαζί της.

Με μπλόφες(;), όπως η πρόθεσή της να ανακηρύξει σύντομα ΑΟΖ, συμφωνώντας παράλληλα με την κυβέρνηση της Τρίπολης (όχι συνολικά της Λιβύης), αλλά και πιο εύπεπτες για τον ξένο παράγοντα προτάσεις, όπως η δημιουργία μεικτής επιτροπής Ελληνοκυπρίων – Τουρκοκυπρίων για την επίλυση των διαφορών τους ή ενός κοινού ταμείου υπό την εποπτεία ΟΗΕ ή ΕΕ (και ας την κατηγορεί για υποκειμενικότητα), αναζητά εναγωνίως διέξοδο στον αυτοεγκλωβισμό της. Ανάλογα την έκβαση και σε άλλα μέτωπα της εξωτερικής πολιτικής, δεν αποκλείεται να πυροδοτηθούν εξελίξεις στο εσωτερικό ή ακόμη και να κατασκευαστεί μία κρίση για να κλείσουν ανοιχτοί λογαριασμοί.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι γενικός διευθυντής του ΙΔΙΣ