Μεταναστευτική «βόμβα» στη νέα κυβέρνηση – Οι προκλήσεις και οι φόβοι Μητσοτάκη

Η μεταναστευτική πολιτική αποτέλεσε προεκλογική αιχμή της Νέας Δημοκρατίας, αλλά τώρα καλείται να ορίσει με σαφήνεια την πολιτική της.

Εάν κανείς διαβάσει τις δηλώσεις που έγιναν μετά τη σύσκεψη για το μεταναστευτικό υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη με τη συμμετοχή του Επιτρόπου Μετανάστευσης Δημήτρη Αβραμόπουλου, του υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη και του αναπληρωτή υπουργού, αρμόδιου για τη Μεταναστευτική Πολιτική, Γιώργου Κουμουτσάκου, θα διαπίστωνε ότι θυμίζουν δηλώσεις που θα μπορούσαν να είχαν γίνει και από προηγούμενες.

Σύμφωνα με αυτές η κυβέρνηση επιδιώκει: Την άμεση βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στη χώρα μας, με κύρια μέριμνα τις ευάλωτες ομάδες και με πρώτη προτεραιότητα την προστασία των ασυνόδευτων παιδιών. Την ενίσχυση της φύλαξης των κοινών ελληνικών και ευρωπαϊκών συνόρων, ιδίως των θαλασσίων, με ένα νέο ολοκληρωμένο σχέδιο που θα θέτει την ευρωπαϊκή δύναμη υπό ελληνική διοίκηση με ξεκάθαρους επιχειρησιακούς κανόνες δράσης.

Την αναμόρφωση –μέχρι το τέλος του 2019 – του θεσμικού πλαισίου της χορήγησης ασύλου, με στόχο τη σύντομη, δίκαιη και αποτελεσματική απονομή του. Την πιστή εφαρμογή της κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας για την διαχείριση του μεταναστευτικού και την αποσυμφόρηση των νησιών. Την ολοκλήρωση των εργασιών για το κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης στη Σάμο, ώστε να διασφαλισθούν αξιοπρεπείς και ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης για τους πρόσφυγες και του μετανάστες. Την ενσωμάτωση κοινοτικών οδηγιών για την πολιτική ασφάλειας της χώρας.

Όμως, όπως συχνά συμβαίνει ιδίως με θέματα όπως το μεταναστευτικό, η πραγματική πολιτική βρίσκεται συχνά πίσω και πέρα από το ζήτημα, όπως και τα πραγματικά πολιτικά διλήμματα.

Η ταλάντευση της ΝΔ στη μεταναστευτική πολιτική

Η υπόθεση με την απόφαση του υπουργού Εργασίας Γιάννη Βρούτση για την ανάκληση προηγούμενης υπουργικής απόφασης σε σχέση με τη χορήγηση ΑΜΚΑ σε αλλοδαπούς, συμπεριλαμβανομένων και των προσφύγων ήταν ενδεικτική.

Γιατί ακόμη και εάν κανείς δεχτεί ότι η ίδια η ανάκληση αφορούσε την αποσαφήνιση της διοικητικής διαδικασίας, όπως και ερωτήματα για το εάν η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας μπορούσε να διασφαλιστεί και με άλλους τρόπους, ο τόνος που επιλέχτηκε επικοινωνιακά από τον ίδιο τον υπουργό ήταν χαρακτηριστικός. Η φράση «Η Χώρα μας δεν είναι ξέφραγο αμπέλι!» είναι προφανές ότι απηχούσε μια πιο «σκληρή» πολιτική για το μεταναστευτικό, θυμίζοντας μια ρητορική που κατά καιρούς επανέρχεται που θεωρεί  ότι σήμερα αντιμετωπίζουμε μια «ανεξέλεγκτη» εισβολή μεταναστών.

Επισήμως, η θέση της Νέας Δημοκρατίας δεν διαφέρει από αυτά που υποστηρίζουν τα περισσότερα κεντροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη, δηλαδή ένα συνδυασμό ανάμεσα στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αυστηρή φύλαξη των συνόρων και τις γρήγορες διαδικασίες επαναπατρισμού όσων δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση ασύλου. Η ευρωπαϊκή εμπειρία δείχνει ότι αυτή η κατεύθυνση μπορεί να υλοποιηθεί λιγότερο ή περισσότερο αυταρχικά, ιδίως όταν υπάρχει και ο πειρασμός να «διεκδικηθούν» από την ακροδεξιά τα πρωτεία ως προς την σκληρή «αντιμεταναστευτική» πολιτική.

Τα κρίσιμα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει η κυβέρνηση

Το πρώτο κρίσιμο ερώτημα αφορά την κατάσταση στα νησιά. H Νέα Δημοκρατία επιμένει ότι θέλει κλειστά κέντρα προσωρινής πρώτης υποδοχής και φιλοξενίας ώστε να μπορεί να ολοκληρώνεται η διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων ασύλου με τους αιτουμένους να είναι σε συνθήκη κράτησης και άρα εάν απορριφθούν να μπορεί να προχωρήσει και η επιστροφή τους.

Μόνο που αυτό γεννά το ερώτημα σε ποιο βαθμό μπορούν να διατηρηθούν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, ιδίως όταν ξέρουμε ότι μια κλίμακα και πάνω οι συνθήκες είναι αβίωτες. Επιπλέον, ως προς την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, είναι κάτι που έχει πολλές φορές εξαγγελθεί χωρίς να υλοποιηθεί, επομένως μένει να δούμε πώς θα το κάνει η κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου και του γεγονός ότι συνήθως επιτάχυνση τέτοιων διαδικασιών σημαίνει και πρόσληψη επιπλέον προσωπικού. Άνθρωποι με γνώση του αντικειμένου μιλάνε για τουλάχιστον διπλασιασμό, ενώ κρούουν και τον κώδωνα του κινδύνου ότι προσπάθεια με κάθε τρόπο να επιτευχθεί ο στόχος των έξι εβδομάδων για τα αιτήματα ασύλου σε πρώτο και δεύτερο βαθμό θα μπορούσε να οδηγήσει και βιαστικές αποφάσεις χωρίς πλήρη εξέταση όλων των πλευρών

Την ίδια στιγμή, η επίκληση της πλήρους εφαρμογής της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, όπως και η επιστροφή προς τα εκεί όσων δεν λάβουν άσυλο δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι θα λειτουργήσει με τέτοιο ρυθμό ώστε να μην δημιουργηθούν συνθήκες υπερσυσσώρευσης.

Η καλύτερη φύλαξη των συνόρων μπορεί να επανέρχεται διαρκώς στο προσκήνιο αλλά ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε κατά βάση για θαλάσσια σύνορα όπου από ένα σημείο και μετά η λογική της «απώθησης» απλώς εγκυμονεί κινδύνους. Ούτως ή άλλως, μόνο προβληματικό μπορεί να χαρακτηριστεί το γεγονός ότι ο κίνδυνος πνιγμού έχει αναχθεί σε προϋπόθεση για να μπορέσει κάποιος να βρεθεί σε ευρωπαϊκό έδαφος και να ζητήσει άσυλο.

Εκεί όπου σίγουρα θα μπορούσαν να υπάρξουν βήματα βελτίωσης είναι σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των πολύ μεγάλων κονδυλίων για το προσφυγικό, με όλες τις υπόνοιες που υπήρξαν για κακοδιαχείριση σε προηγούμενες περιόδους.

Αντίστοιχα, η Νέα Δημοκρατία είναι σαφές ότι σκοπεύει, με βάση το πρόγραμμά της να εφαρμόσει πολύ περισσότερες «επιχειρήσεις-σκούπα» σε μια προσπάθεια να εντοπίσει όσους δεν έχουν νομιμοποιητικά έγγραφα στην ενδοχώρα. Μόνο που και αυτό θα εγείρει πάλι το πρόβλημα των συνθηκών κράτησής και της δυνατότητας ή όχι απέλασής τους, με όλα τα ζητήματα δικαιωμάτων και αξιοπρέπειας που μπορούν να εγερθούν, όπως και τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να υπάρξουν από τυχόν «υπερβάλλοντα ζήλο» των αστυνομικών οργάνων στη διαχείριση τέτοιων επιχειρήσεων.

Αντίστοιχα, μένει να δούμε πώς θα εφαρμοστεί η θέση της ΝΔ ότι οι τάξεις υποδοχής στα σχολεία θα είναι μόνο για τα παιδιά των αναγνωρισμένων προσφύγων, όταν το μέχρι τώρα καθεστώς αφορούσε και τις οικογένειες που ήταν σε διαδικασία αίτησης ασύλου.