Οι απρόβλεπτες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής: Ξεχασμένες ασθένειες ζωντανεύουν

Ξέρατε τη σημασία του οικογενειακού σας ιστορικού για την εξέλιξη της υγείας σας, ίσως όμως δεν είχατε σκεφτεί ότι μπορεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο και η ιστορία… της ανθρωπότητας. Το λιώσιμο των πάγων, ωστόσο, ίσως σημαίνει ότι θα βρεθούμε αντιμέτωποι με προβλήματα υγείας που απασχόλησαν πληθυσμούς που περπατούσαν στη γη πολλές χιλιάδες χρόνια πριν.

Αθέατες απειλές

Αρχαίες ασθένειες, βακτήρια που καταβροχθίζουν την ανθρώπινη σάρκα, καθιζήσεις ολόκληρων πόλεων: Δεν πρόκειται για την υπόθεση κάποιας ταινίας τρόμου, αλλά για φαινόμενα που ήδη κάνουν την εμφάνισή τους στον πλανήτη μας και αναμένεται να ενταθούν. Αιτία των αποκαλυπτικών γεγονότων η κλιματική αλλαγή, που εκτός από την αύξηση της στάθμης των ωκεανών φαίνεται πως δεν θα αφήσει ανεπηρέαστη και καμία πτυχή της ζωής στη γη. Μάλιστα, οι συνέπειες της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη πολλές φορές είναι τόσο απρόσμενες που δεν θα μπορούσαμε καν να τις φανταστούμε.

Μικρόβια – «Ζόμπι»

Το «μόνιμα παγωμένο έδαφος» (permafrost), δηλαδή το έδαφος που παραμένει πάντα καλυμμένο από πάγους, δεν είναι απλώς κρύο. Είναι επίσης σκοτεινό, έχει μηδενικό οξυγόνο και ουδέτερο pH – τις ιδανικές συνθήκες για να διατηρηθεί ζωντανός οποιοσδήποτε οργανισμός δεν απαιτεί μεταβολική δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει ότι τα μικρόβια, οι σπόροι και τα σπόρια των βακτηρίων που βρίσκονται θαμμένα στα βάθη του δεν έχουν πεθάνει, αλλά βρίσκονται σε… καταστολή.

Το 2012, ερευνητές της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών κατάφεραν να καλλιεργήσουν 36 Silene stenophylla, ένα είδος λευκού λουλουδιού της τούντρας, από καρπούς ηλικίας… 30.000 ετών, που είχαν βρεθεί στην Βορειοανατολική Ρωσία, 38 μέτρα κάτω από την επιφάνεια των πάγων, σε αρχαίες φωλιές σκίουρων. Τα λουλούδια αναπτύχθηκαν κανονικά και μάλιστα έδωσαν καρπούς 300 αιώνες μετά την ταφή τους. Αργότερα, η επιστημονική ομάδα «ανέστησε» και αρχαίους μικροοργανισμούς, οι οποίοι αναμένεται να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε σε μεγαλύτερο βάθος την πορεία της εξέλιξης των ειδών.

Δυστυχώς, όμως, η «ανάνηψη» των μικροβίων δεν συμβαίνει μόνο μέσα στα επιστημονικά εργαστήρια. Ο αρκτικός κύκλος αποτελεί παγωμένο τάφο για περισσότερους από 1.5 εκατομμύριο ταράνδους οι οποίοι προσβλήθηκαν από το βακτήριο του άνθρακα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Η ασυνήθιστη ζέστη στην περιοχή, έχει σαν αποτέλεσμα τα σπόρια του άνθρακα να απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και να επανενεργοποιούνται. Κατά τη διάρκεια του 2016, 72 εκτροφείς ταράνδων χρειάστηκε να νοσηλευτούν εξαιτίας αυτού ακριβώς του φαινομένου.

Στα νεκροταφεία της Βορείου Αμερικής και της Ρωσίας που βρίσκονται σε ζώνες μόνιμα παγωμένου εδάφους, τα μικρόβια της ευλογιάς, της πανούκλας και παλαιότερων τύπων της γρίπης απειλούν να ξυπνήσουν. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν ανησυχούν τόσο για τις συγκεκριμένες ασθένειες, οι οποίες αν και έχουν εκλείψει είναι εύκολα αναγνωρίσιμες από τους γιατρούς: Ο πραγματικός κίνδυνος, λένε, βρίσκεται στα προϊστορικά μικρόβια, απέναντι στα οποία έχουμε περιορισμένες γνώσεις και ανύπαρκτες άμυνες. Τα τελευταία δεν αποκλείεται να έρθουν ξαφνικά στην επιφάνεια, όχι μόνο εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, αλλά και λόγω των εξορύξεων και της εκβιομηχάνισης στον αρκτικό κύκλο.