Η δίκη της Siemens και οι αρνητικές παρενέργειες του νέου Ποινικού Κώδικα

Έχουμε τονίσει πολλές φορές ,ότι ο νέος Ποινικός Κώδικας είναι αναγκαίο να προσεγγιστεί με νηφαλιότητα . Και κυρίως όχι κάτω από το πρίσμα ενός επιστημονικού «μανιχαισμού» (δηλαδή είτε ότι ο νέος Ποινικός Κώδικας είναι συνολικά αρνητικός , είτε ότι ο νέος Ποινικός Κώδικας είναι συνολικά θετικός)!

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο στη γνωστή υπόθεση των «μαύρων ταμείων» της Siemens αποκαλύφθηκαν διάφανα οι αρνητικές παρενέργειες μιας συγκεκριμένης ρύθμισης του νέου Κώδικα , την οποία δεν μπορώ να κατανοήσω ούτε από κοινωνιολογική άποψη.

Τι εννοώ;  Σύμφωνα με το άρθρο 236 του καινούργιου Ποινικού Κώδικα ο επιχειρηματίας που δωροδοκεί ένα δημόσιο ή ιδιωτικό υπάλληλο για να προωθήσει πιο εύκολα τα προϊόντα του σε ένα  συγκεκριμένο επιχειρηματικό τομέα, θα τιμωρείται εφεξής μόνο με την ποινή ενός πλημμελήματος (εάν αποδειχθεί η ενοχή του).

Αντίθετα, ο υπάλληλος ο οποίος δωροδοκείται από τον παραπάνω επιχειρηματία θα τιμωρείται με την ποινή ενός κακουργήματος !

Έτσι η Εισαγγελέας στην παραπάνω δίκη πρότεινε την οριστική παύση της ποινικής δίωξης των στελεχών της Siemens τα οποία κατηγορούνταν , ότι είχαν δωροδοκήσει υπαλλήλους του ΟΤΕ για να προωθήσουν – προφανώς παράνομα- «τις δουλειές» της προκείμενης εταιρείας στην Ελλάδα ( « ΤΑ ΝΕΑ 18/7/2019»).

Συγκεκριμένα, η οριστική παύση της ποινικής δίωξης των στελεχών της Siemens  -που κατά την κατηγορία δωροδοκούσαν- προτάθηκε από την Εισαγγελική λειτουργό για δύο λόγους :

1. Γιατί είχε εξαλειφθεί το αξιόποινο της πράξης , αφού οι υπάλληλοι του ΟΤΕ με τον καινούργιο Ποινικό Κώδικα δεν θεωρούνται πλέον δημόσιοι υπάλληλοι και

2. Γιατί, ακόμη και αν το έγκλημα τους θεωρούνταν ως δωροδοκία στον ιδιωτικό τομέα,  είχε συμπληρωθεί ο χρόνος παραγραφής του αδικήματος  (αφού όπως ήδη αναφέραμε η ενεργητική δωροδοκία ενός δημόσιου ή ιδιωτικού υπαλλήλου με τον νέο ΠΚ έχει καταστεί πλέον ένα απλό πλημμέλημα)!

Μάλιστα στην αιτιολογική έκθεση αναφέρεται και ένα παράδοξο μέγεθος το οποίο προσωπικά δεν μπορώ να κατανοήσω καθόλου: Δηλαδή ότι ο επιχειρηματίας που δωροδοκεί αντιμετωπίζεται ηπιότερα  ( σε σχέση με τον υπάλληλο που λαμβάνει το δώρο ή τη «μίζα»), επειδή ο υπάλληλος «είναι επιφορτισμένος με την προάσπιση της ακεραιότητας ή της αμεροληψίας  κατά την εκτέλεση της δημόσιας υπηρεσίας…»!

Κάτω από αυτό το πρίσμα θεωρώ, ότι η ανωτέρω ρύθμιση είναι παντελώς εσφαλμένη και επιστημονικά και κοινωνιολογικά . Επιστημονικά, γιατί η δωροδοκία και η δωροληψία εκκολάπτουν μαζί  μια ενιαία εγκληματική ενότητα και δεν είναι  καθόλου τυχαίο ότι  η δωροδοκία θεωρούνταν ως μια μορφή «αναγκαίας συμμετοχής» στην αξιόποινη πράξη της δωροληψίας   («Μπιτζιλέκης, Η συμμετοχική πράξη»).

Με απλά λόγια – για να το καταλάβουν και οι μη νομικοί- δεν μπορεί να υπάρχει δωροληψία , εάν δεν υπάρχει ταυτόχρονα και εκείνος που «λαδώνει» παράνομα!

Επομένως δεν μπορεί να κατανοήσει κανείς, γιατί ο επιχειρηματίας που δωροδοκεί θα εισπράττει μια «ποινή-χάδι», ενώ ο υπάλληλος θα αντιμετωπίζεται πιο αυστηρά!

Τέλος ,από κοινωνιολογική άποψη, είναι απαραίτητο να αποδεχθούμε το εξής πράγμα : Δηλαδή ότι προσβάλει ανυπόφορα τις θεμελιώδεις αξίες μιας  δυτικής κοινωνίας η διεφθαρμένη συμπεριφορά ενός διευθύνοντος συμβούλου μιας πολυεθνικής που δωροδοκεί ένα δημόσιο ή ιδιωτικό υπάλληλο για να επεκτείνει παράνομα την επιχειρηματική  ισχύ της εταιρίας του ( «Πιέρ Λασκούμ , Διαφθορά») !

Το συμπέρασμα; Η δωροδοκία υπαλλήλου από ένα επιχειρηματία ( ή από οποιονδήποτε άλλο) πρέπει να καταστεί και πάλι κακούργημα, ώστε να μη δίνεται η εντύπωση ότι ο καινούργιος Ποινικός Κώδικας  προστατεύει τα συμφέροντα των οικονομικά ισχυρών!

O Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής  της  Νομικής  Σχολής  στο ΑΠΘ (kalfelis@law.auth.gr)