Μάτι, ένας χρόνος μετά: Η πυρκαγιά «λάβωσε» και τους πυροσβέστες

«Το Πυροσβεστικό Σώμα, λόγω της φύσης της αποστολής του, θεωρείται ως ένας ιδιαίτερα απαιτητικός χώρος εργασίας, αντιμετωπίζοντας καθημερινά καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, υψηλής επικινδυνότητας και διαχείρισης κρίσεων, τέτοιες που προκαλούν ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις, τόσο στα πληγέντα άτομα (θύματα) όσο και στους ίδιους τους εμπλεκόμενους επαγγελματίες. Ο πυροσβέστης, πέραν από το καθημερινό στρες, καλείται επιπρόσθετα να αντιμετωπίσει και διαχειριστεί το εργασιακό στρες, το οποίο είναι γενικά αυξημένο λόγω των ιδιαιτεροτήτων του επαγγέλματος, αλλά και το επιχειρησιακό στρες κατά τη διάρκεια επέμβασης σε συμβάντα, εκτεθειμένος κάθε φορά σε λογής τραυματικά γεγονότα».

Αυτά αναφέρονται στο εισαγωγικό σημείωμα στην ιστοσελίδα του Πυροσβεστικού Σώματος για το γραφείο ψυχοκοινωνικής μέριμνας.

Στελέχη της Πυροσβεστικής σημείωναν πως η δουλειά τους θεωρείται από τις πιο δύσκολες. Για να ανταποκριθεί κάποιος συνάδελφός τους στα καθήκοντά του πρέπει να αντέχει τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Οταν δίνεται εντολή να μεταβεί σε ένα συμβάν, δεν γνωρίζει εάν θα επιστρέψει σπίτι του. Κατά τη διάρκεια μιας πυρκαγιάς αστικής ή δασικής ενδεχομένως να πρέπει να ανασύρει πτώματα ανθρώπων κάθε ηλικίας. Και εκεί «οπλίζεται» με την ψυχική δύναμη που διαθέτει για να μη λυγίσει.

Οπως λένε αρκετοί συνάδελφοί τους, δεν μιλούν για το ψυχολογικό φορτίο που μεταφέρουν έπειτα από κάθε περιστατικό. Δύσκολα ανοίγονται είτε σε άλλους συναδέλφους τους είτε σε ψυχολόγους που διαθέτει πλέον το Σώμα. Υπάρχουν όμως και αυτοί που μιλάνε. Και αποκαλύπτουν πως πίσω από τον έμπειρο και σωστά εκπαιδευμένο επαγγελματία κρύβεται και ένας άνθρωπος με ψυχικά όρια.

Ψυχικά όρια

Ενα από αυτά τα όρια τα πέρασαν πέρυσι τον Ιούλιο στο Μάτι. Από τη μια πλευρά έπρεπε να περιορίσουν τη μεγάλη πυρκαγιά και από την άλλη να ανασύρουν πτώματα. Οι εικόνες αποτυπώθηκαν στο μυαλό και στην ψυχή τους. Και παράλληλα ήρθε η κριτική από μέσα μαζικής ενημέρωσης και πολίτες και το πιο δημοφιλές κάποτε Σώμα Ασφαλείας βρέθηκε στο στόχαστρο για λανθασμένες εκτιμήσεις της κατάστασης, για εσφαλμένες ενέργειες και για τους θανάτους 102 ανδρών, γυναικών και παιδιών.

Από την επόμενη μέρα της φωτιάς ξεκινά και το ψυχολογικό βάρος, όπως λένε στελέχη του Σώματος. Οι πυροσβέστες άρχισαν να ακούν και να τους μεταφέρουν κριτική όπως ότι δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους στο Μάτι και παράλληλα έβλεπαν να αμφισβητείται η τότε φυσική ηγεσία τους. Την ίδια στιγμή και όσοι πυροσβέστες εκλήθησαν να συνεισφέρουν στην περιοχή την επομένη της πυρκαγιάς ως ενίσχυση των συναδέλφων τους έφταναν στον χώρο έχοντας επηρεαστεί αρνητικά γνωρίζοντας ήδη για τις ανθρώπινες απώλειες και για την κριτική συνολικά προς την Πυροσβεστική.

«Στην πολυετή θητεία μας έχουμε βρεθεί απέναντι σε τραγικές καταστάσεις. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ανασύραμε πτώματα. Αλλά εδώ είχαμε πολλούς θανάτους σε σχετικά λίγες ώρες» έλεγαν χαρακτηριστικά στα «ΝΕΑ» πυροσβέστες που βρέθηκαν εξαρχής στην πρώτη γραμμή στη φονική πυρκαγιά της Ανατολικής Αττικής.

Υπενθυμίζεται πως ανάμεσά τους ήταν και ο Ανδρέας Δημητρίου, ο άνθρωπος που τη στιγμή που έδινε τη δική του μάχη με τη φωτιά έχανε τη γυναίκα του και το έξι μηνών βρέφος του δύο μήνες πριν το βαφτίσουν. Η οικογένειά του έμενε στο Μάτι. Οπως είπε χαρακτηριστικά σε τηλεοπτική του συνέντευξη, «κάθε βράδυ ψάχνω τα «αν», αλλά δεν καταλήγω πουθενά». Σύμφωνα με πληροφορίες, μετά την πυρκαγιά στο Μάτι κλιμάκιο από το γραφείο ψυχοκοινωνικής μέριμνας της Πυροσβεστικής επισκέφτηκε τουλάχιστον 10 υπηρεσίες και συνομίλησε με πολλούς πυροσβέστες που πήραν μέρος στην κατάσβεση. Κατά τη διάρκεια των επισκέψεων ακολουθήθηκε η τεχνική της αποφόρτισης, μια διαδικασία που μοιάζει με τις ομαδικές συνεδρίες αντιμετώπισης προβλημάτων.

Eιδικότερα σχηματίστηκαν γκρουπ πυροσβεστών των δέκα ατόμων και συζητούσαν για περίπου μία ώρα για το πώς βίωσαν το περιστατικό, με στόχο την ψυχολογική υποστήριξή τους.

Κατά τις συνεδρίες μίλησαν για τον επαγγελματισμό που έδειξαν και πως παρά το γεγονός ότι έρχονταν αντιμέτωποι με νεκρούς συνανθρώπους τους ουδέποτε σκέφτηκαν να εγκαταλείψουν τη μάχη που έδιναν.

Οπως λένε στελέχη του Σώματος, φέτος ο φόβος για μια πιθανή επανάληψη του σκηνικού οδηγεί στην ανασφάλεια και στην αβεβαιότητα ως προς τη λήψη αποφάσεων και την υλοποίησή τους από έμπειρα στελέχη.

Ευθύνες

Αξιωματικοί της Πυροσβεστικής σημείωναν χαρακτηριστικά στα «ΝΕΑ» πως φέτος δεν έχει αλλάξει κάτι ουσιαστικά ως προς την ψυχολογία των στελεχών της Πυροσβεστικής και πρόσθεταν ότι αν και έχει υπάρξει σχεδιασμός για την αντιπυρική περίοδο, το φοβικό σύνδρομο έχει επηρεάσει σημαντικά συναδέλφους τους που σκέφτονται και λειτουργούν πλέον υπό τον φόβο ποινικών και υπηρεσιακών ευθυνών εάν «κάτι πάει στραβά».

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως με «οδηγό» την ανασφάλεια έχουν ήδη δοθεί εντολές για εκκενώσεις σπιτιών από στελέχη της Πυροσβεστικής αλλά και δημάρχους χωρίς ουσιαστικά να κινδυνεύουν άμεσα.

Ενα άλλο σημείο που θεωρούν κομβικό οι πυροσβέστες είναι και η ψυχολογία των πολιτών οι οποίοι δεν γνωρίζουν τι να κάνουν εάν δοθεί εντολή εκκένωσης μιας περιοχής, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να εγκλωβιστούν από τις φλόγες, όπως έγινε πέρυσι στο Μάτι.

Υπενθυμίζεται πως πριν από περίπου τέσσερις μήνες υλοποιήθηκε πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης και για τους πυροσβέστες που στελεχώνουν κυρίως το τηλεφωνικό κέντρο της Πυροσβεστικής καθώς πέρυσι, όπως παραδέχονται στελέχη του Σώματος, υπήρξαν περιπτώσεις όπου τηλεφωνητές συζητούσαν με τους πολίτες που καλούσαν για βοήθεια ή αναγγελία πυρκαγιάς ή τους έδιναν συμβουλές αντί να προχωρούν απλά στην καταγραφή των περιστατικών.