Το 2019 συζητούμε ακόμη για το πανεπιστημιακό άσυλο!

Και μόνο το γεγονός ότι στην εποχή της «τεχνητής νοημοσύνης» εμείς συζητούμε ακόμη για το  πανεπιστημιακό άσυλο, αποδεικνύει ότι κάτι δεν πήγε καλά με την ιστορική διαδρομή των Ελληνικών πανεπιστημίων!

Αν πράγματι το άσυλο είχε μια λειτουργική δυναμική κάτω από ένα αντιδημοκρατικό καθεστώς , νομίζω ότι αυτό  δεν ισχύει σήμερα , έστω και αν η αντιπροσωπευτικότητα της Δημοκρατίας μας αμφισβητείται έντονα και οι μεταπολιτευτικές πολιτικές ελίτ έκαναν σχεδόν ότι ήθελαν και έφεραν τη χώρα μας στην κατάρρευση .

Βεβαίως, κανείς δεν δέχεται ότι η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι στοιχειωδώς συμβατή μα την αστυνομική εξουσία. Αλλά και κανείς δεν αποδέχεται ότι μπορούν να διαπράττονται κακουργηματικές αξιόποινες πράξεις , που να αφορούν ιδίως την ανθρώπινη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα ( και οι θλιβεροί αυτουργοί να παραμένουν ακαταδίωκτοι)!

Αν για κάποιους τα υπέρτατα έννομα αγαθά της ανθρώπινης ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας είναι υποδεέστερα σε σύγκριση με κάποια άλλα , τότε είναι προφανές ότι έχουμε εντελώς διαφορετικά αξιακά συστήματα.

Και όπως έλεγε ο μεγάλος καθηγητής μας Αριστόβουλος Μάνεσης , οι ιδέες και η προστασία τους δεν είναι συμβατές με τους κλειστούς χώρους ( και άρα εδώ δεν ισχύει το περίφημο αγγλικό ρητό «my home is my castle»).

Υπό αυτήν την έννοια η πρόθεση της σημερινής Υπουργού Παιδείας Ν. Κεραμέως να επαναφέρει το άρθρο 3 του ν.4009/2011, που ενεργοποιεί την ελληνική ποινική νομοθεσία όταν διαπράττονται εγκλήματα μέσα στο πανεπιστημιακό campus, πρέπει να αντιμετωπιστεί σίγουρα με θετικό πρίσμα.

Βεβαίως είναι απαραίτητο να καταγράψουμε ένα σημαντικό μέγεθος. Με άλλα λόγια δεν αρκεί απλώς να «ακυρωθεί» το περίφημο πανεπιστημιακό άσυλο νομοθετικά. Είναι αναγκαίο να αλλάξει και η στάση – ή η κουλτούρα- των εισαγγελικών και αστυνομικών αρχών  (οι οποίες έχουν πολλές φορές μια σημαντική ευθύνη για την εγκληματική ανομία που επικρατεί στα ελληνικά πανεπιστήμια).

Και θα αναφέρω ένα απωθητικό παράδειγμα: Το καλοκαίρι του 2016 ο αστυνομικός Διευθυντής Θεσσαλονίκης είχε πάρει την εντολή να ελέγξει, εάν είχαν διαπραχθεί εγκλήματα από πολλούς  ευρωπαίους (αναρχικούς) κατασκηνωτές.

Οι τελευταίοι όχι μόνο είχαν καταλάβει παράνομα το χώρο του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου ( αλλά  είχαν προξενήσει επιπρόσθετα εκτεταμένες ζημιές στη Νομική Σχολή , καταστρέφοντας με μια απίστευτη πολιτισμική βαρβαρότητα και τα πορτρέτα των ιστορικών καθηγητών αυτής της Σχολής)!

Ωστόσο ο αστυνομικός Διευθυντής δεν έκανε απολύτως τίποτε! Και ενώ ενδεχόμενα να είχε τελεστει εκ μέρους του το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας ( άρθρο 239 ΠΚ), οι αρμόδιες Εισαγγελικές αρχές που του είχαν δώσει την εντολή έδειξαν επίσης την ίδια αδικαιολόγητη αδράνεια!

Όμως έτσι δεν θα αλλάξει τίποτε και άρα χρειάζεται οπωσδήποτε να τροποποιηθεί και η διαμορφωμένη επί δεκαετίες  καταστροφική «κουλτούρα αδράνειας» των Εισαγγελικών και αστυνομικών αρχών!

Τέλος, θα ήθελα να διευκρινίσω και ένα άλλο ζήτημα το οποίο αιωρείται στη δημόσια συζήτηση αυτές τις μέρες. Εάν ακυρωθεί το πανεπιστημιακό άσυλο, τότε η   Αστυνομία θα μπορεί να μπαίνει όποτε θέλει στα πανεπιστήμια και να διαλύει λ.χ. μια φοιτητική συνέλευση;

Η απάντηση είναι προφανώς όχι , γιατί στη Δημοκρατία μας και στο δικό μας δικονομικό σύστημα η Αστυνομία λειτουργεί πάντοτε  υπό την εποπτεία των Εισαγγελικών αρχών και μόνο  όταν διαπράττονται αξιόποινες πράξεις ( όπως ορίζει το άρθρο 95 του ΠΔ 141/1991).

Βεβαίως σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί η Αστυνομία να λαμβάνει και ορισμένα προληπτικά μέτρα, αλλά και πάλι για την αποτροπή διάπραξης εγκλημάτων ή για την εξασφάλιση της δημόσιας ειρήνης. Έτσι μπορεί λ.χ. να διενεργεί ένα αλκοτέστ σε οδηγούς αυτοκινήτων ή να επιτηρεί τα αεροδρόμια ή άλλους δημόσιους χώρους κλπ, όπως ακριβώς ορίζει το άρθρο 94 του ανωτέρω ΠΔ.

Όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να μπαίνει μέσα στα πανεπιστήμια χωρίς να υπάρχει Εισαγγελική εντολή και χωρίς να έχει διαπραχθεί αξιόποινη πράξη!

Το συμπέρασμα; Ενώ οι ξένοι ερευνητές συζητούν για την τεχνητή νοημοσύνη, εμείς συζητάμε για την επικίνδυνη ανομία που επικρατεί στα  ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας. Μήπως τελικά είμαστε το «υπανάπτυκτο βαλκανικό πρότυπο» της Ενωμένης Ευρώπης;

Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής  της  Νομικής  Σχολής  στο ΑΠΘ (kalfelis@law.auth.gr)