Σύρος: «Θαλάσσιοι τόποι» της Μαρίας Κτιστοπούλου

Τους δικούς της μοναδικούς «Θαλάσσιους τόπους» μάς καλεί να εξερευνήσουμε η Μαρία Κτιστοπούλου στην ομώνυμη ατομική της έκθεση ζωγραφικής, που εγκαινιάζεται την Τετάρτη 7 Αυγούστου στην Αίθουσα Τέχνης «Γιάννη & Ελένης Βάτη» στην Ερμούπολη της Σύρου.

Η καταξιωμένη εικαστικός, η οποία έχει αναπτύξει στα χρόνια της πορείας της μια βαθιά και ουσιαστική σχέση με το υγρό στοιχείο, αυτήν τη φορά παρουσιάζει διαφορετικές όψεις της θάλασσας, που προέκυψαν από την επίμονη και επίπονη παρατήρηση της.

Η Μαρία Κτιστοπούλου έχει πολλές φορές βυθιστεί στην απεραντοσύνη του θαλάσσιου τοπίου, έχει αφεθεί σε γαλάζιες περιπλανήσεις που πάντα εμπεριέχουν το στοιχείο της απρόσμενης ανακάλυψης.

Μια σταγόνα, ένα κύμα, που σμίγει με τη θαλασσινή αύρα, ένα ράπισμα νερού πάνω στα βράχια, είναι αρκετά για να πυροδοτήσουν την έμπνευσή της. Η ζωγράφος σέβεται το θέμα της και το αναδεικνύει σε όλες τις εκφάνσεις του.

«Θυμάμαι πόσες φορές έκανα βουτιές, αγναντεύοντας από τη βεράντα μου, μέσα στα τεράστια κύματα του Αιγαίου» σημειώνει η Μαρία Κτιστοπούλου, με αφορμή τη νέα της έκθεση.

«Πόσες φορές δεν βίωσα την κάθαρση από την αγιοσύνη του νερού… “Να σ’ αγναντεύω Θάλασσα να μην χορταίνω”, αναφέρει ο Κώστας Βάρναλης στον πρόλογο της γνωστής ποιητικής συλλογής του “Το φως που καίει”. Άλλες φορές πάλι βλέποντας την καταιγίδα να ’ρχεται στην απεραντοσύνη του πελάγους, θυμόμουν τον Όμηρο “Πέλαγος δε ουδείς πω δια τέλους ήσεν ούτε ποιητής ούτε λογογράφος” (Το πέλαγος κανείς ακόμα δεν το τραγούδησε ως το τέλος, ούτε ποιητής ούτε πεζογράφος). Έτσι λοιπόν μου γεννήθηκε το ενδιαφέρον να προσπαθήσω να αποδώσω εικαστικά την καταιγίδα και θαλασσοταραχή του Αιγαίου. Την Μουσική του Αιγαίου.

»Η θάλασσα περιγράφεται στα Ομηρικά χωρία σχεδόν πάντα αγριεμένη, με επίφοβη όψη. Γενικά από τον Όμηρο και τον Ησίοδο, και από τους Λυρικούς της αρχαιότητας, η θάλασσα παρουσιάζεται περισσότερο ως απειλή…

»Ο καθοριστικός ρόλος της θάλασσας στη ζωή», συνεχίζει η ζωγράφος, «η ταύτιση της γέννας  και της μοίρας μας με το θαλασσινό στοιχείο, με προκαλεί σε διάλογο μέσω του θαυμασμού που τρέφω γι’ αυτήν. Μου γεννήθηκε η επιθυμία να αναφερθώ στην απειλητική της πλευρά, και στο ελκυστικά επικίνδυνο και σαγηνευτικό κάλεσμά της. Δεν μπορώ να μην αναγνωρίσω την αδιαμφισβήτητη υπεροχή της, την παντοδυναμία του φυσικού στοιχείου, στην πάλη των θαλασσινών, στα φουρτουνιασμένα πέλαγα και την καθυπόταξή τους στην ανυπακοή του υγρού στοιχείου…

»Κι έτσι μέσω της Τέχνης, λογοτεχνίας, ποίησης, μουσικής και ζωγραφικής εκφράζεται η επιθυμία των ανθρώπων που συνδέονται με την θάλασσα, να εξευμενίσουν το υγρό στοιχείο, να υποτάξουν την καταιγίδα, την τρικυμία, ώστε να μην αποτελέσει πηγή δυστυχίας και ανατροπής» καταλήγει η Μαρία Κτιστοπούλου.

«Τα σπλάχνα μου και η θάλασσα, ποτέ δεν ησυχάζουν…» (Διονύσιος Σολωμός)

Από την πλευρά της, η εικαστικός Ουρανία Αναστασιάδου μέλος Ε.Ε.Π. του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών της Α.Σ.Κ.Τ., γράφει σχετικά: «Οι θαλάσσιοι τόποι της Κτιστοπούλου είναι οι μετατοπίσεις στην ανθρώπινη ζωή. Τα υδάτινα στοιχεία, τα στοιχειά της αγωνίας και το αποκούμπι της αγάπης. Γιατί η Κτιστοπούλου αγαπάει βαθιά τη ζωγραφική, πλημμυρίζεται από αυτήν και γράφει στα παλιά της τα παπούτσια τους -ισμούς, αστράφτει και μεταμορφώνεται, εμβαπτίζεται στο χρώμα της μαστοριάς. Στο βυθό της ύπαρξής της, εκεί που κατοικούν τα μυστικά της και η αλήθεια της παιδικής της ζωής, κατοικεί η καλοσύνη της θάλασσας, η αγκαλιά. Το βαθύ τραγούδι της θάλασσας είναι η φωνή της μάνας της. Κατεβαίνει προς τα κύματα, τα πινέλα της βουτούν στον αφρό των κυμάτων,  η θάλασσα την ενσωματώνει. Και αναδύεται και ενώνεται με τον Τόπον τον εσώτερο του θεατή, αρθρώνοντας εις γλώσσαν εικαστική την ουσία των όντων. Το νερό ως διαδικασία μύησης σηματοδοτεί το συμβολικό θάνατο και την αναγέννηση· το Τραύμα θεραπεύεται, το χρώμα ξεπλένει, λειτουργεί ως υπέρβαση μέσω της αείρροης μεταμόρφωσης του γαλανού σε φως. Ο ουρανός ενώνεται με την ομηρική αλς μαρμαρέη, το συνειδητό με το ασυνείδητο, η οδύνη αντισταθμίζεται από την ύλη της ποιητικής διαδικασίας, της πρωτεϊκής Τέχνης ως παρηγόριας».

Η Μαρία Κτιστοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας με καθηγητές τους Τριαντάφυλλο Πατρασκίδη, Μαρτίνο Γαβαθά και Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. Τιμήθηκε με τρεις κρατικές υποτροφίες από το Ι.Κ.Υ. Αποφοίτησε με άριστα το 1990. Το 1991 παρουσίασε την πτυχιακή της μελέτη Δίπτυχο-Πολύπτυχο στην Τέχνη. Σπούδασε, επίσης, Γραφικές Τέχνες στο Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο (Α.Τ.Ι.).

Έργα της περιλαμβάνονται στις εξής συλλογές: Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα – Πινακοθήκη Κουβουτσάκη, Κηφισιά – Μουσείο Βορρέ, Παιανία – Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ρόδου – Δημοτική Πινακοθήκη Αγρινίου – Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Φλώρινας – Μουσείο Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη (Teriade), Βαρειά Μυτιλήνης – Δημοτική Πινακοθήκη Ερμούπολης Σύρου – Πινακοθήκη Κομοτηνής – Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ, Μέτσοβο –  Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης Αιτωλοακαρνανίας Χρήστου & Σοφίας Μοσχανδρέου, Μεσολόγγι – Συλλογή Βλάσση Φρυσίρα, Συλλογή Aντώνη και Άζιας Xατζηϊωάννου και σε άλλες ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Πραγματοποίησε είκοσι μία (21) ατομικές εκθέσεις. Έλαβε μέρος σε περισσότερες από διακόσιες πενήντα (250) ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Συμμετείχε στην έκθεση Art en Capital, Salon des Indépendants στο Grand Palais, Παρίσι. Τον Ιούλιο του 2011 πραγματοποίησε αναδρομική έκθεση στην Πινακοθήκη Κυκλάδων στη Σύρο, και το 2018 ατομική έκθεση στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου. Συμμετείχε στην Art Thessaloniki International Contemporary Art Fair 2017 και στις Art Athina 2017 και 2018. Εκπροσώπησε την Ελλάδα σε Διεθνείς Μπιενάλε. Το 2007 κυκλοφόρησε βιβλίο-μονογραφία σχετικά με το έργο της από τις εκδόσεις ΑΔΑΜ.