Η σημασία του «ανταγωνισμού»

Οπως τα περισσότερα πράγματα ευτελίζονται στην Ελλάδα, αποκομμένα από το ουσιαστικό τους περιεχόμενο, έτσι και οι τύχες της Επιτροπής Ανταγωνισμού περιπλέχθηκαν στο ντόπιο πολιτικό παιχνίδι. Ενα ιδιαιτέρως σπουδαίο θέμα για την οικονομία και την ανάπτυξη εξαερώθηκε σε ζήτημα ποιος φεύγει και ποιος μπαίνει σε κάποια θέση. Δίχως αναφορά στη σπουδαιότητα του ζητήματος και στη γενική αδιαφορία που συνήθως το περιβάλλει.

Ηταν η επιλογή της κυρίας Θάνου ευνοιοκρατική; Επρεπε να απομακρυνθεί σαν χαριστική επιλογή της προηγούμενης κυβέρνησης; Αυτά ήσαν τα θέματα στα οποία εξαντλήθηκε η συζήτηση. Ποιος είναι ο ρόλος του ανταγωνισμού στην πορεία της οικονομίας κι αν σεβάσθηκαν ποτέ οι κυβερνήσεις αυτήν του τη σημασία δεν απασχόλησε σχεδόν κανέναν.

Θυμάμαι πως ως υπουργός της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη είχα, εν μέσω αντιδράσεων βέβαια, εισηγηθεί την κατάργηση των υπουργείων Εμπορίου και Βιομηχανίας και την αντικατάστασή τους (πριν υπάρξουν ακόμη σε όλη την Ευρώπη οι ανεξάρτητες Επιτροπές Ανταγωνισμού) από ένα υπουργείο Ανταγωνισμού και Ιδιωτικοποιήσεων. Ηταν πλέον ο μοναδικός ρόλος που μπορούσε να παίξει το κράτος σε μια σύγχρονη ανταγωνιστική οικονομία.

Με τον σχετικό νόμο για τον ανταγωνισμό, αμέσως μετά, βάλαμε τότε τις βάσεις για την καταπολέμηση της συγκέντρωσης, των μονοπωλίων και του ελέγχου από λίγους και ισχυρούς των αγορών. Στην πρώτη, πασίγνωστη πλέον, συνάντηση της οργάνωσης Μον Πελερέν στα βουνά της Ελβετίας, οι διάσημοι, και κάποιοι αργότερα νομπελίστες, οικονομολόγοι Φρ. Χάιεκ, Μ. Φρίντμαν, Φράνκ Νάιτ και Τζ. Στίνγκλερ συμφώνησαν πως ο μόνος τομέας παρέμβασης του κράτους στις αγορές έπρεπε να είναι για την επιβολή κανόνων αντι-τράστ και την προστασία του ανταγωνισμού !

Η ελληνική εμπειρία δεν μετεξελίχθηκε αισιόδοξα. Με ερμηνείες περί γενικών αρχών του δικαίου(!) τα δικαστήρια μαλάκωναν σκληρές ποινές ενώ πολλοί έκαναν τα στραβά μάτια σε απαράδεκτες συγκεντρώσεις οικονομικής ισχύος κι εξασφάλισης δεσπόζουσας θέσης στις αγορές (τεχνολογίες, μέτρηση ακροαματικοτήτων, αναψυκτικά, αερομεταφορές κ.ά.).

Τα χρόνια που πέρασα δουλεύοντας για τους σχετικούς νόμους στη Ρωσία μού έδειξαν πως αν η νομοθεσία είναι αδιαπέραστη, οι ποινές δρακόντειες και η βούληση των Αρχών χαλύβδινη, έρχονται αποτελέσματα. Ετσι εμπεδώθηκε καθεστώς ορθολογικής λειτουργίας κατά κυρίαρχων παικτών στην ενέργεια (Γκάζπρομ, Λούκοϊλ, κ.ά.), στους αγωγούς (Tράνσνεφτ), στις κρατικές χρηματοδοτήσεις και στις μεταφορές.

Αντί για τα πρόσωπα λοιπόν, το βάρος θα πρέπει να πέσει πάνω στις λειτουργίες. Για να έχουμε πρόοδο και ανάπτυξη…