Αλέξανδρος Καραμανλάκης: Ο πρώτος νεκρός πιλότος της Ελληνικής Αεροπορίας

Στις αρχές του 20ού αιώνα τα ελληνόπουλα είχαν αρχίσει να γοητεύονται από τις αεροπορικές κατακτήσεις της εποχής εκείνης (αδελφοί Ράιτ, Λουί Μπλεριό κ.ά.), που προβάλλονταν με εντυπωσιακό τρόπο από τις τότε εφημερίδες. Έτσι, με τόλμη και αυταπάρνηση, αλλά και προσωπική οικονομική επιβάρυνση, έγινε κι εδώ η αρχή. Ένας από τους πρωτοπόρους στον τομέα αυτόν (μαζί με τον Λεωνίδα Αρνιώτη, τον πρώτο έλληνα αεροπόρο, και τον Εμμανουήλ Αργυρόπουλο) υπήρξε ο Αλέξανδρος Καραμανλάκης, με καταγωγή από το Ρίο της Πάτρας και την Κωνσταντινούπολη.

Ο νεαρός αυτός δημοσιογράφος εκπαιδεύτηκε το 1911 σε αεροπορική σχολή του Παρισιού και επέστρεψε στην πατρίδα εφοδιασμένος με ένα ιδιόκτητο Blériot 50 ίππων, γεμάτος όνειρα για την κατάκτηση των αιθέρων.

Μάλιστα, οι τρεις σκαπανείς της Ελληνικής Αεροπορίας, Αρνιώτης, Αργυρόπουλος και Καραμανλάκης, είχαν προγραμματίσει κοινή εμφάνιση και συλλογική επίδειξη πάνω από το κλεινόν άστυ, η οποία όμως δεν κατέστη δυνατή λόγω του αιφνιδίου θανάτου του Καραμανλάκη, συνεπεία πτώσης του αεροσκάφους του στον Κορινθιακό κόλπο (περιοχή Λυγιάς Κορινθίας, κοντά στο Δερβένι), στις 29 Αυγούστου 1912.

Η ιστορία

Στις 8 Αυγούστου 1911 ο Καραμανλάκης αναχώρησε για τη Γερμανία και Γαλλία «προς μελέτην ειδικήν των μεγάλων εκδόσεων και της εν γένει δημοσιογραφικής κινήσεως εν Ευρώπη», όπως έγραψε η εφημερίδα του. Αφού έμεινε για λίγο στη Γερμανία, πήγε στη Γαλλία και γράφτηκε στην αεροπορική σχολή του διάσημου αεροπόρου και μηχανικού Λουί Μπλεριό (1872-1936).

Τέσσερις ημέρες μετά την ιστορική πτήση του Εμμανουήλ Αργυρόπουλου, στις 12 Φεβρουαρίου 1912, ο Καραμανλάκης φτάνει στην Πάτρα, με ένα αεροπλάνο Μπλεριό 11 (Bleriot XI) στις αποσκευές του. Στις 26 Μαρτίου 1912 επιχειρεί να πετάξει από το Ρίο στην Αθήνα, ένα εγχείρημα επικών διαστάσεων για εκείνη την εποχή, δεδομένης και της πτητικής απειρίας του. Το αεροπλάνο του σηκώνεται και πέφτει σχεδόν αμέσως. Οι ζημιές δεν είναι μεγάλες και ο ίδιος δεν τραυματίζεται.

Ακολουθεί μία ακόμη αποτυχημένη απογείωση στις 9 Απριλίου, αλλά στις 23 του ίδιου μήνα απογειώνεται κανονικά από το Ρίο και πετάει για λίγο πάνω από την Πάτρα. Λίγες μέρες αργότερα, στις 30 Απριλίου, προσπαθώντας να απογειωθεί από την Εγλυκάδα της Πάτρας, θα πέσει και θα τραυματιστεί, προκαλώντας σοβαρές ζημιές στο αεροπλάνο του.

Ο Καραμανλάκης μεταφέρει τις αεροπορικές του δραστηριότητες στην Αττική, όπου ο ουρανός της θα αποδειχθεί πιο φιλόξενος. Στις 17 Ιουλίου 1912 πετάει σε ύψος 2.200 μέτρων και στις 19 Αυγούστου υψώνεται στα 3.050 μέτρα, μία αξιοσημείωτη επίδοση για την εποχή του. Τώρα νιώθει απόλυτα έτοιμος για την πραγματοποίηση του ονείρου του, την πτήση από την Αθήνα στην Πάτρα.

Την Τετάρτη 29 Αυγούστου 1912, στις 6:10 το πρωί, απογειώνεται από το Παλαιό Φάληρο. Περίπου δύο ώρες αργότερα επιχειρεί αναγκαστική προσθαλάσσωση στον Κορινθιακό Κόλπο (ανάμεσα στα χωριά Στόμι και Λυγιά και σε μικρή απόσταση από την ακτή), λόγω μηχανικής βλάβης. Το αεροπλάνο αρχίζει να χάνει ύψος και καταπέφτει στη θάλασσα. Ο Καραμανλάκης, μπλεγμένος στα σχοινιά του αεροπλάνου, προσπαθεί να απεμπλακεί, αλλά δεν τα καταφέρνει. Αφήσει την τελευταία του πνοή στο βυθιζόμενο αεροπλάνο του, σε ηλικία 24 ετών, και γίνεται ο πρώτος μάρτυρας της ελληνικής αεροπορίας.

Την επομένη γίνεται η κηδεία του στον Άγιο Γεώργιο Καρύτση στην Αθήνα, παρουσία του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, μελών του Υπουργικού Συμβουλίου και πλήθους κόσμου, που τον συνοδεύει στην τελευταία του κατοικία στο Α’ Νεκροταφείο. Τραγικές φιγούρες, η γηραιά μητέρα του και η νεαρά σύζυγός του.

Ο Τύπος της εποχής έγραψε, μεταξύ άλλων, τα εξής για την πρώτη αυτήν τραγωδία στην ιστορία της Ελληνικής Αεροπορίας:

«Η αρχαία Ελλάδα έδωσε τον Ίκαρον θυσίαν της αεροπορικής Ιδέας, η νεωτέρα δίνει τον Καραμανλάκην».