Στέλιος Καζαντζίδης: Η πιο γνήσια λαϊκή φωνή

O Στέλιος Καζαντζίδης γεννήθηκε στις 29 Αυγούστου 1931 στη Νέα Ιωνία Αττικής και πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου 2001 στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.

Ο τραγουδιστής που συνέδεσε τη φωνή με τα βάσανα και τις αγωνίες του ελληνικού λαού, που λατρεύτηκε όσο λίγοι είχε και ο ίδιος ταλαιπωρηθεί στη ζωή του. Οικονομικά αποκλεισμένοι, εργάτες και κατατρεγμένοι, βρήκαν στο πρόσωπο του Καζαντζίδη έναν άνθρωπο που έμοιαζε με αυτούς και η φωνή του μίλαγε κατευθείαν στην καρδιά του.

Μητέρα του ήταν η Γεσθημανή (Χατζίδαινα) που καταγόταν από την Αλάγια της νοτιοδυτικής Μικράς Ασίας. Ο πατέρας του Χαράλαμπος καταγόταν από τα Κοτύωρα (σημ. Ορντού) του Πόντου. Χτίστης στο επάγγελμα, στα χρόνια της κατοχής, ενεργός στην Εθνική Αντίσταση, οργανώθηκε στις τάξεις του ΕΛΑΣ και δούλεψε για την Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ). Στα χρόνια του εμφυλίου δολοφονήθηκε από παρακρατικούς αντικομμουνιστές. Ο έφηβος Καζαντζίδης (13 ετων) αναγκάζεται να κάνει πολλές δουλειές για να βγάλει το μεροκάματο . Δουλεύει σε εργοστάσια, υφαντουργεία, πουλάει τσιγάρα και νερό με στάμνα, κάστανα σε κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας. Κοιμόταν στης σχάρες της Ομόνοιας για να σηκωθεί νωρίς το πρωί να δουλέψει. Άσχημη εμπειρία για τον Καζαντζίδη η στρατιωτική του θητεία στο Διόνυσο Αττικής. Κατά τη διάρκεια αυτής ορίστηκε υπεύθυνος σε τάγμα μουλαράδων και εκεί μια κλωτσιά στα γεννητικά του όργανα, του στέρησε τη δυνατότητα τεκνοποίησης.

Ο πρώτος άνθρωπος που εκτίμησε τη φωνή του ήταν κάποιο αφεντικό του, που καθώς τον άκουσε την ώρα της δουλειάς, του χάρισε μια κιθάρα. Δάσκαλος του Καζαντζίδη υπήρξε ο Στέλιος Χρυσίνης, ένας τυφλός συνθέτης.

Πρώτες επιτυχίες

Στα 1952, ο Καζαντζίδης κάνει το δισκογραφικό ντεμπούτο του με ένα τραγούδι του Απόστολου Καλδάρα. Το τραγούδι αυτό έφερε τον τίτλο «Για μπάνιο πάω». Ήταν ένα τραγούδι γραμμένο για τον καύσωνα που επικρατούσε εκείνο το καλοκαίρι στην πρωτεύουσα. Ο δίσκος δεν πούλησε γιατί μιμήθηκε τη φωνή του Πρόδρομου Τσαουσάκη και η καριέρα του Στέλιου Καζαντζίδη θα έσβηνε πριν καλά καλά αρχίσει. Αυτός που αντιλήφθηκε τις δυνατότητες της φωνής του Καζαντζίδη ήταν ο συνθέτης Γιάννης Παπαϊωάννου. Το τραγούδι του Οι βαλίτσες γίνεται μεγάλη επιτυχία και το φαινόμενο Καζαντζίδης αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά.

Τον Οκτώβρη του 1965, Καζαντζίδης, Μαρινέλλα και Μανώλης Αγγελόπουλος προετοιμάζουν συναυλίες, που τελικά δεν θα πραγματοποιηθούν, αφού λίγους μήνες αργότερα ο Καζαντζίδης πήρε τη μεγάλη απόφαση να σταματήσει τις ζωντανές εμφανίσεις σε κέντρα. Αιτία είναι η αποστροφή του για την κατάσταση που επικρατούσε στα νυχτερινά κέντρα. Χαρακτηριστικά η Μαρινέλλα αναφέρει πως μόνο στο μαγαζί που ο Καζαντζίδης δούλευε απαγορευόταν (από τον ίδιο φυσικά) οι τραγουδίστριες να κάθονται στα τραπέζια των εύρωστων οικονομικά πελατών.

Αυθεντικά λαϊκός

O Καζαντζίδης, ξεπέρασε την έννοια του όρου «Λαϊκός τραγουδιστής». Από το 1987 μέχρι σήμερα συνέχισε να ερμηνεύει αυτά που πίστευε ότι εκφράζουν αυτόν και αυτούς που τον αγαπούν. Δεν πρόδωσε ποτέ το ρεπερτόριο του, την κοινωνική θεματολογία του, δεν σταμάτησε να τραγουδά τον ανθρώπινο πόνο, τα προβλήματα, τις ανάγκες, τις μικρές χαρές της ζωής. «Όταν ο Στέλιος τραγουδάει αγάλλεται η ψυχή του λαού με την ουράνια φωνή του», είχε πει γι’ αυτόν ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Η θεϊκή φωνή του ξεπερνούσε τα στενά όρια της Ελλάδας και γνώρισε την αναγνώριση και στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικό είναι πως ο κλασικός τραγουδιστής Φρανκ Σινάτρα έπαιρνε το αεροπλάνο από την Αμερική και ερχόταν στην Ελλάδα για να τον ακούσει. Η αποχώρηση του Καζαντζίδη από το πάλκο, «…αποτελεί την πιο δραματική μορφή σιωπηλής διαμαρτυρίας απέναντι σε ένα αμείλικτο σύστημα διαπλοκής από νεόπλουτους θαμώνες, αφεντικά της δισκογραφίας και μπράβους της νύχτας…».

Μετά την μεταπολίτευση κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Στην Ανατολή», σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Περιελάμβανε σπουδαία τραγούδια, όπως τα: «Άπονες Εξουσίες», «Και δεν μίλησε κανείς», «Στην Ανατολή», που όμως δεν ακούστηκαν όσο θα έπρεπε. Το 1975 ήρθε το «Υπάρχω», σε συνεργασία με τους Νικολόπουλο και Πυθαγόρα και το Γιώργο Νταλάρα να σιγοντάρει. Μια Ελλάδα ολόκληρη τραγούδησε μαζί του. Στην πιο μεστή και δυνατή δισκογραφική στιγμή της καριέρας του ο Καζαντζίδης αποσύρεται και από τις ηχογραφήσεις. Η κόντρα του με τη Μίνως, έγινε… εθνικό ζήτημα. Θα επανέλθει 12 χρόνια αργότερα, το 1987, με ειδική νομοθετική ρύθμιση (!). Ο επόμενος δίσκος -στην «ΜΙΝΟΣ»- με τίτλο «Στον δρόμο της Επιστροφής», ξεπερνά σε πωλήσεις -μόνο στην ελληνική αγορά- τις 400.000 χιλιάδες.

Μεγάλη αδυναμία του Καζαντζίδη αποτελούσαν η θάλασσα και το ψάρεμα, κάτι που το απολάμβανε κατά την διαμονή του στον Άγιο Κωνσταντίνο. Τεράστια αδυναμία όμως είχε και στη μητέρα του, την κυρία Γεσθημανή, η οποία είχε σαν τελευταία επιθυμία της να βάλει ο Στέλιος τη φωτογραφία της στο δίσκο του. Η επιθυμία της εκπληρώθηκε και ο δίσκος «Ελεύθερος» αφιερώθηκε σε εκείνη. «Μάνα, η πιο αληθινή αγάπη. Η μάνα δεν αλλάζεται με τίποτα, ούτε με όλα τα πλούτη του κόσμου», είχε πει.

Ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα και τον ποδοσφαιριστή Μίμη Παπαϊωάννου φτάνουν στη Γερμανία για συναυλίες. Η υποδοχή που τους επιφυλάσσουν οι ομογενείς είναι συγκινητική. Μαζί τους ο νεαρός -τότε- δεξιοτέχνης του μπουζουκιού Χρήστος Νικολόπουλος. Την ίδια εποχή ο Καζαντζίδης και ο Χρήστος Κολοκοτρώνης (μουσική και στίχους αντίστοιχα) δημιούργησαν τον ύμνο της ΑΕΚ που ερμήνευσε ο Παπαϊωάννου: «Νικήστε, νικήστε».

Μεγάλες συνεργασίες

Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, τραγούδησε δημιουργίες μεγάλων συνθετών (Μάνος Χατζιδάκις, Άκης Πάνου, Γιάννης Παλαιολόγου, Απόστολος Καλδάρας, Μανώλης Χιώτης, Μίκης Θεοδωράκης, Θοδωρής Δερβενιώτης, Νάκης Πετρίδης, Χρήστος Λεοντής, Τάκης Σούκας, Θανάσης Πολυκανδριώτης, Μπάμπης Μπακάλης, Χρήστος Νικολόπουλος, Γιώργος Μητσάκης, Βασίλης Τσιτσάνης, Σταύρος Ξαρχάκος, Μάνος Λοΐζος, Γιάννης Παπαϊωάννου, Γιώργος Ζαμπέτας κ.α.) και στιχουργών (Κώστας Βίρβος, Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου,Τάσος Λειβαδίτης, Δημήτρης Χριστοδούλου, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Πυθαγόρας, Σώτια Τσώτου, Χρήστος Κολοκοτρώνης, Ευάγγελος Ατραΐδης, Βάντα Κουτσοκώστα, Νίκος Λούκας, Λευτέρης Χαψιάδης, Χαράλαμπος Βασιλειάδης κ.α.).