Η αμφιλεγόμενη μόδα στη διατροφή

Γαλδαδάς Άκης

«Στα βιβλία βρίσκουμε να σερβίρονται τέσσερις τύποι τροφής: Από τον συγγραφέα στους ήρωές του, τροφή που όμως δεν περιμένει ότι θα τη γευτούν. Σε άλλη περίπτωση έχουμε τροφή σερβιρισμένη από τον συγγραφέα για να δείξει τι ακριβώς είναι οι χαρακτήρες των ηρώων του. Υπάρχει και η τροφή η μαγειρεμένη από τον συγγραφέα για τους ήρωές του, με σκοπό να την καταναλώσουν μαζί. Και τέλος έχουμε και τροφή που ένας συγγραφέας μαγειρεύει (τάχα) για τους ήρωές του αλλά τη σερβίρει στην πραγματικότητα στους αναγνώστες του». Αυτή την ανάλυση έχει κάνει ο Ανταμ Γκόπνικ, ένας από τους πιο διάσημους αρθρογράφους του περιοδικού «New Yorker».

Με όλον τον σεβασμό θα προσέθετα και μια πέμπτη εκδοχή: Τροφή που ένας αρθρογράφος θα σερβίρει προτρέποντας τους αναγνώστες του να μην την καταναλώσουν. Για συγκεκριμένους εννοείται λόγους, που έχει την υποχρέωση και να τους εξηγήσει. Βέβαια μέσα στο ελληνικό καλοκαίρι και δεν είναι εύκολο να πάρεις μεγάλες αποφάσεις αλλά από την άλλη το καλοκαίρι και η αρχή του φθινοπώρου είναι εποχές που προσφέρουν τις πλέον άφθονες εναλλακτικές λύσεις στους αποφασισμένους να… μετακινηθούν από ένα πιάτο σε άλλο εντελώς διαφορετικό και πιο θετικό για τον οργανισμό τους αλλά και για ολόκληρο τον πλανήτη.

Προβιοτικά και ρεαλισμός

Πριν έναν χρόνο περίπου το BBC έκανε μεγάλους τίτλους χάρη σε κάποια μικρή σε έκταση έρευνα που «ψάρεψε» από το Ισραήλ, δημοσιευμένη και στο γνωστό περιοδικό «Cell» (Volume 174, ISSUE 6, P1388-1405.e21, September 06, 2018). Μια ομάδα ερευνητών εκεί, στο Ινστιτούτο Weizmann, προσπάθησε να φθάσει σε βάθος σχετικά με το τι αποτέλεσμα έχει η κατανάλωση των τόσο διαφημισμένων προβιοτικών, δηλαδή μικροοργανισμών που καταναλώνονται σε υγρή ή στερεά μορφή, ακόμη και σε χάπια για να… δημιουργήσουν αποικίες στα έντερα και να πολεμήσουν όταν χρειαστεί διάφορα μικρόβια.

Δημιούργησαν ένα κοκτέιλ από 11 αρκετά γνωστά βακτήρια όπως Lactobacillus και Bifidobacteria, και τα χορήγησαν σε 25 υγιείς εθελοντές επί έναν μήνα. Στο τέλος αυτού του διαστήματος τους νάρκωσαν και με χειρουργικό τρόπο πήραν δείγματα από διάφορα μέρη του σώματός τους. Στόμα, λεπτό και παχύ έντερο, στομάχι. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημιούργησαν μεγάλες αναταράξεις, που κρατούν ακόμη. Στις μισές περιπτώσεις τα καλά βακτήρια από το στόμα πέρασαν και δεν άγγιξαν, μέχρι τη φυσική έξοδο, στο άλλο άκρο. Στα υπόλοιπα άτομα έμειναν για λίγο αλλά εξουδετερώθηκαν από τα τρισεκατομμύρια μέλη του μικροβιώματος, της μόνιμης και τεράστιας αποικίας μικροβίων που είναι εγκατεστημένη σε κάθε ανθρώπινο οργανισμό. Τη μεγαλύτερη φωτιά την άναψε η δήλωση ενός εκ των ερευνητών: «Είναι λάθος να περιμένουμε πως προβιοτικά από το ράφι του σουπερμάρκετ θα κάνουν δουλειά για τον καθένα. Θα πρέπει στο μέλλον να κόβονται και να ράβονται ανάλογα με τον οργανισμό του καθενός».

Ακόμη χειρότερη όμως εντύπωση δημιούργησε άλλη μια εργασία της ίδιας ομάδας με 46 εθελοντές που πήραν προβιοτικά μετά από θεραπεία με αντιβιοτικά, που ως γνωστόν μαζί με τα βλαβερά μικρόβια σαρώνουν και εξολοθρεύουν και τα χρήσιμα στον οργανισμό μικρόβια. Σε αυτούς παρατηρήθηκε ότι άργησε περισσότερο να αποκατασταθεί η τάξη από ό,τι στην ομάδα ελέγχου που δεν της χορηγήθηκαν προβιοτικά. Το όλο σκηνικό με τους τίτλους και την παρουσίαση που έκανε το BBC, δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στη βιομηχανία (πλέον) κατασκευής των προβιοτικών και η αντίδραση ήταν σχεδόν λυσσασμένη. Για τις δύο εργασίες γράφτηκε ότι δεν ήταν μεγάλο το δείγμα, ότι στην περίπτωση των αντιβιοτικών δεν γράφτηκε ποιο προβιοτικό στέλεχος χρησιμοποιήθηκε, ότι ήταν λάθος να χρησιμοποιηθεί εκ μέρους του BBC η λέξη «useless», δηλαδή (εντελώς) άχρηστα.

Πρώτο συμπέρασμα για τα αποτελέσματα

Από τις διάφορες εργασίες που έχουν δημοσιευθεί πάντως ένα πρώτο συμπέρασμα είναι πως σε κάποιες περιπτώσεις, τεκμηριωμένα, η χρήση τους δίνει αποτέλεσμα. Αλλά είναι εκεί που υπάρχει στοχευμένη χρήση, ιατρική παρακολούθηση και πολύ συγκεκριμένη και καθαρό από άλλες προσμείξεις στέλεχος μικροοργανισμού. Αυτό όμως είναι κάτι πολύ διαφορετικό από ένα προϊόν στο σουπερμάρκετ και μια αγορά δισεκατομμυρίων πλέον (32 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως για το 2014).

Αποδείχθηκε ότι για διάφορες παθήσεις παρ’ όλη την αντίθετη διαφήμιση, προϊόντα του ελεύθερου εμπορίου δεν φέρνουν επιστημονικά τεκμηριωμένο αποτέλεσμα. Εκζεμα, διαβήτης της κύησης, διάφορες αλλεργίες, μολύνσεις των ουροφόρων οδών, παχυσαρκία, παθήσεις του ήπατος, δεν έδωσαν ανιχνεύσιμη θετική αντίδραση για τους πάσχοντες.

Το γιαούρτι και οι άλλες τροφές που προκύπτουν από ζυμώσεις και προσφέρονται στο σουπερμάρκετ δεν είναι για αυτόν τον λόγο άχρηστες αφού μπορεί να υποκαθιστούν στη διατροφή των ανθρώπων άλλες πολύ βλαβερές τροφές. Είναι όμως χωρίς βάση η πίστη για θαύματα μέσα από προϊόντα που δεν ελέγχονται με την αυστηρότητα που απαιτούν τα φάρμακα. Διότι ένας ανάλογης αυστηρότητας έλεγχος θα εξασφάλιζε τότε κάποια αξιομνημόνευτη προστασία στον καταναλωτή.

Η δίαιτα των αστέρων και η επικινδυνότητα

Λεμπρόν Τζέιμς, αδελφές Καρντάσιαν, Γκουίνεθ Πάλτροου, Αλίσια Βικάντερ, Αντριάνα Λίμα (φωτο), Μέγκαν Φοξ. Τι ενώνει όλες αυτές τις διασημότητες; Το ότι ακολούθησαν την κετο-δίαιτα και το ότι το διαδίδουν per mare per terra από τις γνωστές αλλά όχι και τόσο αξιόπιστες οδούς επικοινωνίας των κοινωνικών δικτύων.

Η δίαιτα με δυο λόγια: 75% των καθημερινών θερμίδων από λίπη, 20% από πρωτεΐνη, 5% από υδατάνθρακες. Σε μερικές ημέρες με αυτό το καθεστώς διατροφής το σώμα μπαίνει σε μια πρωτόγνωρη για αυτό κατάσταση από όπου αγωνίζεται να βγει σώο. Καμία δίαιτα δεν κάνει ευτυχισμένο τον άνθρωπο όσο αυτή διαρκεί αλλά εδώ έχουμε μεγάλα ρίσκα και πολύ επικίνδυνες καταστάσεις.

Είναι μια αγωγή που πρωτοχρησιμοποιήθηκε με σοβαρό σκοπό και όχι για να φτιάξουν «κορμί» για το Instagram κάποια θύματα της δημοσιότητάς τους. Γιατροί την επινόησαν πριν από χρόνια, για να βοηθήσει άτομα με σοβαρής μορφής επιληψία, κυρίως παιδιά, ενώ από το 2013 θεωρείται πως βοηθάει και στον καθαρισμό του δέρματος αφού τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη ευνοούν την ακμή.

Κανένας σοβαρός γιατρός δεν θα τη συνιστούσε σε υγιείς ανθρώπους διότι το να φέρεις το ανθρώπινο σώμα σε κατάσταση «κέτοσης» δεν το κάνεις έτσι με ελαφριά την καρδιά.

Σε αυτή την κατάσταση, με την τεχνητή έλλειψη υδατανθράκων που υποβάλλεται το σώμα στη διάρκεια της δίαιτας, αντί να χρησιμοποιεί ως πηγή ενέργειας τη γλυκόζη, με την έλλειψή της δηλαδή, το αναγκάζει να καταφύγει για την άντληση ενέργειας στα λεγόμενα «κετονικά σώματα», τρεις ενώσεις κυρίως (β-υδροξυβουτυρικό οξύ, ακετοξικό οξύ, ακετόνη) που προκύπτουν από την αποικοδόμηση των λιπαρών οξέων με τη βοήθεια του ήπατος. Για να καταλάβουμε σε τι αντιστοιχεί αυτή η τεχνητά προκαλούμενη κατάσταση αρκεί να αναφερθεί ότι κάτι τέτοιο συναντάται σε ανθρώπους που υπέφεραν από ασιτία, υπερβολική κόπωση από άθληση, αλκοολισμό ή διαβήτη τύπου 1.

Οι κετόνες και οι μπελάδες στο σώμα

Μόλις 15 γραμμάρια υδατανθράκων την ημέρα επιτρέπεται να καταναλωθούν, σχηματικά, περίπου όσοι υπάρχουν σε μια μπανάνα, αλλά ο περιορισμός και των πρωτεϊνών ταυτόχρονα φέρνει καινούργιους μπελάδες στο σώμα. Διότι όταν καταναλωθεί όλο το γλυκογόνο, δηλαδή τα αποθηκευμένα σάκχαρα, και δεν υπάρχουν αρκετοί υδατάνθρακες από τη διατροφή, πριν αρχίσει να καίει περισσότερες κετόνες, το σώμα στηρίζεται στη γλυκονεογένεση – τη διαδικασία μετατροπής των μη σακχάρων, όπως τα αμινοξέα, σε σάκχαρα. Τα αμινοξέα όμως που συνθέτουν τις πρωτεΐνες των μυών, όταν χρησιμοποιηθούν ως κυρίαρχη πηγή καυσίμων κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο έως τριών ημερών στην αρχή της δίαιτας, οδηγούν και σε απώλεια μυϊκής μάζας.

«Τρώει το σώμα τον εαυτό του». Αυτό όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί για περισσότερο επειδή το σώμα θέλει και πρέπει να διατηρήσει την ενέργεια και τη μυϊκή μάζα. Ετσι παίρνουν τη θέση της πρωτεΐνης, ως μια πιο αποτελεσματική πηγή καυσίμων που διατηρεί τη μυϊκή μάζα, οι κετόνες.

Αλλά με τις πρωτεΐνες ο οργανισμός φτιάχνει νύχια, μαλλιά, μυϊκό ιστό, οπότε πρέπει να παρακολουθείται πολύ προσεκτικά ένας που έχει μπει σε αυτή τη δίαιτα. Οι μεγάλοι αστέρες πληρώνουν και έχουν αυτή την παρακολούθηση. Κάποιος όμως που παίρνει απλά πρόγραμμα από το Διαδίκτυο μπορεί έτσι απλά να καταστρέψει τον οργανισμό του.

Οταν οι κετόνες βρεθούν μέσα στο αίμα το κάνουν πολύ πιο όξινο και αυτόματα αντλείται ασβέστιο από τα κόκαλα για να χρησιμεύσει ως «ανάχωμα». Φτιάχνεις το ένα και χαλάς το άλλο δηλαδή. Μαζί εμφανίζεται έλλειψη φυτικών ινών, άρα δυσκοιλιότητα, μεγάλη κατανάλωση λίπους, που αυξάνει την πιθανότητα για φράξιμο των αρτηριών και καταλήγεις να τρως το ένα αβοκάντο μετά το άλλο ως κύρια τροφή και χρειάζεσαι ψυχολόγο για να σου εξηγήσει το γιατί έχεις φθάσει σε αυτή τη θλιβερή κατάσταση.

Υπάρχουν περιπτώσεις που η σοβαρότητα μιας πρότασης μπορεί να κριθεί στα γρήγορα αν είναι γνωστό το ποια είναι ακριβώς τα πρόσωπα που την κάνουν. Ισως κάτι τέτοιο να μπορεί να γίνει και στην περίπτωση της «φυλής» (the tribe), όπως αυτοαποκαλείται η ομάδα των εμπνευστών αυτής της διατροφικής τάσης, που προτείνει την απεριόριστη κατανάλωση κρέατος, και μόνον, για να έχει κάποιος την υγεία του.

Ηγετικά στελέχη σε αυτή τη φυλή (κυριολεκτικά) είναι ο Σόουν Μπέικερ, ο Τζόρνταν Πίτερσον και η κόρη του Μιχάιλα. Ο πρώτος είναι πρώην ορθοπαιδικός χειρουργός, που του έχουν όμως αφαιρέσει την άδεια το 2017 για ανικανότητα να ασκήσει το ιατρικό επάγγελμα όπως πρέπει ενώ ο Πίτερσον δεν είναι καν γιατρός αλλά ψυχολόγος και η κόρη του είναι ακόμη λιγότερο σχετική με την ιατρική επιστήμη. Ομως το Instagram και το Facebook αδιαφορούν για αυτά και ταυτόχρονα μπορούν να χαρίσουν σε όλους αυτούς αρκετούς οπαδούς. Ιδιαίτερα όταν ο Πίτερσον ισχυρίζεται ότι γιατρεύτηκε από τενοντίτιδα επειδή ακολούθησε τη μόνο-κρέας δίαιτα και η Μιχάιλα, η κόρη του, από την αρθρίτιδά της.

Οσοι είναι οπαδοί της δίαιτας με πρωτεΐνες έχουν ως πρώτο επιχείρημα το πώς τρέφονται λαοί όπως οι Εσκιμώοι. Αλλά και για αυτούς ακόμη τους ανθρώπους ολόκληρη η αλήθεια όταν διατυπωθεί σχετικά με τη διατροφή τους δίνει μια πολύ διαφορετική εικόνα. Διότι εκτός από το πολύ λίγο γνωστό ότι στη διάρκεια του σύντομου καλοκαιριού καταναλώνουν κάποια είδη μούρων, βασικά η διατροφή τους περιλαμβάνει λίπος από κήτη όπως είναι οι φώκιες και το δέρμα από φάλαινες, μια τροφή πλούσια σε κολλαγόνο και βιταμίνη C. Επίσης, ένα μέρος από το θαλάσσιας προέλευσης κρέας στο διαιτολόγιό τους καταναλώνεται ωμό και στο μισό από αυτό περιέχεται ακόρεστο λίπος.

Αφήνοντας πίσω λοιπόν τη σύγκριση με το τι τρώνε άλλοι λαοί εδώ και αιώνες, αυτή η δίαιτα με τα κρέατα από ζώα εκτροφής, γεμάτα κορεσμένα λίπη, στερεί από τον ανθρώπινο οργανισμό σημαντικά στοιχεία και από τον πλανήτη ανάσες.

Παστά και καπνιστά ψάρια

Συνεχίζει να είναι λιχουδιά και παλαιότερα ήταν και φθάσιμο στην κοινωνική βαθμίδα το να τρως καπνιστό σολομό. Ιδιαίτερα εδώ στον ευρωπαϊκό Νότο. Σήμερα τα υπερ-μπακάλικα προσφέρουν σε αρκετά προσιτές τιμές τις κάθε είδους καπνιστές σάρκες. Και κάποιοι άνθρωποι με το δίκιο τους θα σκέπτονται «τώρα που μπορούμε να φάμε τον καπνιστό σολομό οι γιατροί μας λένε να μην τον φάμε;».

Προς το παρόν αυτό έχει διατυπωθεί με έμμεσο τρόπο από το American Institute for Cancer Research. Δηλαδή έχει παρουσιάσει επίσημα την θέση ότι τα διάφορα είδη παστού και καπνιστού ψαριού είναι το ίδιο επικίνδυνα με τα κρέατα που έχουν υποστεί αντίστοιχη επεξεργασία σε ότι αφορά τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου στον άνθρωπο. Εδώ βέβαια, επειδή πρόκειται για πολύ σοβαρό θέμα, θα πρέπει η άποψη του American Institute for Cancer Research να θεωρηθεί στις ακριβείς διαστάσεις της.

Η προσεκτική απάντησή τους είναι το «δεν ξέρουμε αλλά φοβόμαστε πως έτσι είναι…». Αυτό ενισχύεται και από τη δήλωση της διαιτολόγου Αλις Μπέντερ, διευθύντριας στα προγράμματα διατροφής του Ινστιτούτου: «Ο κίνδυνος έγκειται στον τρόπο παρασκευής». Αρα όχι στο ίδιο το «κρέας». Και έρχεται στη συνέχεια να συστήσει περιορισμένη κατανάλωση καπνιστών και παστών ψαριών. Να τα απολαμβάνουμε αλλά να μη γίνουν καθημερινή τροφή μας.

Και οι πειρασμοί είναι μεγάλοι. Εκτός από τον «καπνιστό σολομό», «άγριο» ή εκτροφής, περασμένο από θερμό ή ψυχρό κάπνισμα, υπάρχει το λεγόμενο lox, που προσφέρεται σε λεπτές φέτες στα σάντουιτς και είναι σολομός που έχει μείνει αρκετά σε μείγμα αλατιού και ζάχαρης ή σε άλμη, μέχρι να αποκτήσει τη χαρακτηριστική του βελούδινη υφή (νόβα είναι ένα ακόμη είδος επεξεργασίας, όπου η σάρκα παστώνεται και υφίσταται στη συνέχεια επεξεργασία ψυχρού καπνίσματος, δηλαδή κάπνισμα σε χαμηλή θερμοκρασία).

Μόλις πριν από έναν μήνα στη Σουηδία και στη Νορβηγία έγινε μεγάλος θόρυβος για το τι ταΐζουν τους σολομούς εκτροφής και διατυπώθηκαν φόβοι ότι υπάρχει επίσης στην τροφή αυτήν ποσότητα της απαγορευμένης ουσίας etoxikin. Πρόκειται, αρχικά, για ένα φάρμακο ψεκασμού των φυτών που έχει απαγορευθεί αλλά το βρήκαν να εισάγεται στις τροφές των εκτρεφόμενων ψαριών. Ο λόγος είναι για να εμποδίζει την πολύ ταχεία οξείδωση του λίπους, που βρίσκεται σε υψηλό ποσοστό σε αυτές και δημιουργεί κινδύνους έκρηξης κατά τη διάρκεια της, σε μεγάλες ποσότητες, μεταφοράς της.

Αυτό πάντως που θεωρείται δεδομένο στις σκανδιναβικές χώρες είναι πως γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης και παιδιά πρέπει να μην τρώνε πολύ συχνά σολομό και τα παράγωγά του, αν και τα έχουν δίπλα τους. Κάτι θα ξέρουν περισσότερο μάλλον.

Τροφή για τον πλανήτη Γη

Οι αλλαγές για το κλίμα του πλανήτη είναι στα χέρια των (πολύ) μεγάλων. Αλήθεια είναι αυτό. Ομως και στα χέρια των (πολύ) μικρών υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να είναι κάπως αποτελεσματικό. Το τι βάζουμε στο πιάτο μας κάθε ημέρα για να φάμε.

Ενα πρώτο στοιχείο που θα πρέπει ο καθένας να έχει υπόψη του είναι πως η εκτροφή και το μεγάλωμα ζώων για κρεατοπαραγωγή και για τα αβγά τους, συνεισφέρει περισσότερο στην πλανητική υπερθέρμανση από ό,τι οι μεταφορές. Πρόκειται για συμπέρασμα του παγκόσμιου οργανισμού για τη διατροφή (FAO) και της πρωτοβουλίας LEAD (Livestock, Environment And Development) για οικολογικά αποδεκτά συστήματα κτηνοτροφίας. Προσθέτοντας σε αυτό και το ότι ένα μέρος της επιβάρυνσης από τις μετακινήσεις οφείλεται στις μεταφορές ζώων. Επίσης το μεθάνιο που εκπέμπεται προς την ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια της πέψης των βοοειδών είναι 28 φορές πιο επιβαρυντικό από το διοξείδιο του άνθρακα σε ό,τι αφορά τη θέρμανσή της. Οι εκτάσεις που δεσμεύονται για την καλλιέργεια των ζωοτροφών κατά ένα τμήμα τους προέρχονται από την καταστροφή των δασών.

Το 2018, η μεγαλύτερη έρευνα για την επίδραση της παραγωγής τροφίμων στο περιβάλλον, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Science», με στοιχεία από 40.000 φάρμες σε 119 χώρες και 40 προϊόντα (το 90% των όσων ειδών καταναλώνονται μαζικά), έδειξε ότι από τη ζωοπαραγωγή ο άνθρωπος αντλεί μόλις το 18% των θερμίδων και το 37% των πρωτεϊνών αλλά γι’ αυτό χρησιμοποιεί το 83% της καλλιεργήσιμης γης. Κρέας βοοειδών, αρνιών, χοιρινό, τυρί, σολομός εκτροφής, κρέας γαλοπούλας και κοτόπουλου, τόνος και αβγά θεωρούνται αυτή τη στιγμή ως οι τροφές που επιβαρύνουν περισσότερο το περιβάλλον του πλανήτη.

Στην άλλη άκρη βρίσκεται η καλλιέργεια και η παραγωγή κάποιων αγαθών που αφήνει σαφώς μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα σε σχέση με τα προηγούμενα. Και έχει μεγάλο ενδιαφέρον φυσικά να δούμε ποιοι είναι αυτοί οι «πρωταθλητές». Φακές (0,9 κιλά άνθρακα για κάθε κιλό φακής), ντομάτες (1,1 κιλά για κάθε κιλό που καταναλώνεται), τόφου (2 κιλά για κάθε κιλό), μπρόκολο (2 κιλά για κάθε κιλό), καρύδια, φουντούκια (2,3 κιλά για κάθε κιλό), πατάτες (2,9 κιλά για κάθε κιλό), αρακάς, που δίνει άζωτο στο έδαφος, περιορίζοντας την ανάγκη για φυτοφάρμακα, αμάρανθος, ένας πολύ ανθεκτικός στις δύσκολες συνθήκες σπόρος, και πορτοκάλια, που χρειάζονται σχετικά λίγο νερό, το μισό από ό,τι μια μπανανιά.

Οι «κάτοικοι του δάσους» και το φοινικέλαιο

Τα 74 σκάγια αεροβόλου που πλήγωσαν και τύφλωσαν και από τα δύο μάτια μια μητέρα-ουρακοτάγκο στη Σουμάτρα της Ινδονησίας, ενώ είχε το μόλις λίγων μηνών μικρό της στην αγκαλιά, έγινε πρώτα μια ιστορία συγκινητική. Διότι ένα μικρό αγόρι προσπάθησε να σώσει τουλάχιστον το μικρό. Το τοποθέτησε σε ένα καλάθι για να το απομακρύνει από τον χώρο όπου οι χωρικοί, αγανακτισμένοι από τις επιδρομές των ουρακοτάγκων στις μικρές, φτωχές σε απόδοση καλλιέργειές τους σήκωσαν τα όπλα εναντίον ζώων, που έχουν χαρακτηριστεί ως προστατευόμενα.

Και έχει αυτό σχέση με την τροφή μας; Ναι, έχει. Οι ουρακοτάγκοι χάνουν τον δικό τους φυσικό και ζωτικό χώρο εξαιτίας της αποψίλωσης των δασών. Η Ινδονησία και η Μαλαισία είναι οι πρώτες και οι βασικότερες χώρες παραγωγής φοινικελαίου. Παρά τις κάποιες προσπάθειες αειφόρου διαχείρισης συνεχίζουν να διαλύουν τα δάση τους με ασύστολο τρόπο για να τα κάνουν αγρούς καλλιέργειας των φοινίκων Elaeis guineensis. Οι ουρακοτάγκοι σπρωγμένοι μακριά από το φυσικό τους περιβάλλον εισβάλλουν σε ένα άλλο περιβάλλον, γεμάτο με ανθρώπους και καλλιέργειες, οπότε προκύπτουν επεισόδια όπως το προηγούμενο.

Η μητέρα λοιπόν, αν και βαριά τραυματισμένη και τυφλή σώθηκε, το μικρό της όχι και το αγόρι το κυνηγούσαν οι αστυνομικοί για απαγωγή ζώου που έχει κηρυχθεί ως προστατευόμενο! Οπότε το ερώτημα είναι αν αυτό το φοινικέλαιο αξίζει να χαίρει σήμερα μιας τέτοιας… εκτίμησης προκαλώντας αντίστοιχη περιβαλλοντική αναστάτωση. Πάντως μαργαρίνες, παγωτά, γλυκίσματα, μπισκότα, κράκερ, νουντλς στιγμής, ψωμί σε συσκευασία, ζύμη πίτσας, σοκολάτες, όλα αυτά, μπορεί να βρεθούν να περιέχουν σε μικρότερη ή και μεγαλύτερη αναλογία φοινικέλαιο. Ας δούμε λοιπόν τι απαντούν σχετικά με την παρουσία του σε φαγητά και γλυκά επιστήμονες από τις ιστοσελίδες του Harvard Women’s Health Watch.

Το λάδι αυτό προκύπτει από τον καρπό του φυτού Elaeis guineensis. Και από τη σάρκα του καρπού του και από το κουκούτσι του. Εχει υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπη, και μάλιστα για τη λιπαρή ουσία από τον καρπό φθάνει το 50% να είναι από (ανθυγιεινά) κορεσμένα ενώ αυτή από το κουκούτσι μπορεί να φθάνει έως και 85%. Οι επαγγελματίες το παίρνουν σε μια εύπλαστη μορφή που θυμίζει την πλαστελίνη αλλά εύκολα τη φέρνουν στα μέτρα τους και δυστυχώς τη χρησιμοποιούν σε όλο και περισσότερα σκευάσματα διότι τα με τη φθηνή κορεσμένη λιπαρή ουσία φτιαγμένα προϊόντα ταγκίζουν και δυσκολότερα. Οπως όμως αναφέρεται κατά λέξη στην αναφορά του Χάρβαρντ: «Το φοινικέλαιο έχει μικρότερη περιεκτικότητα σε κορεσμένα από το βούτυρο και είναι προτιμότερο από τα λεγόμενα τρανς-λιπαρά, που πλέον «κανονικά» απαγορεύονται. Σύμφωνα (όμως) με τους ειδικούς για τη διατροφή, τα φυτικά έλαια που είναι ρευστά στη θερμοκρασία των 20 βαθμών Κελσίου περίπου, όπως το ελαιόλαδο και η κανόλα, θα έπρεπε παρ’ όλα αυτά να είναι η επιλογή σας».

Ισως αν καταλάβουμε ότι και ένα τοπικό συμφέρον πρέπει να εναρμονίζεται με μια παγκόσμια απαίτηση, το μωρό των διωγμένων από το φυσικό τους περιβάλλον ουρακοτάγκων να είχε επιζήσει και η μητέρα του τώρα να μην είχε χάσει το φως της. Αλλωστε ήταν ο άνθρωπος που έδωσε σε αυτά τα πλάσματα το όνομα «ουρακοτάγκος», με τη λέξη αυτήν να σημαίνει «κάτοικος του δάσους».

«Γλυκός» θάνατος

Ενα ποτήρι κρασί με το γεύμα είναι ό,τι καλύτερο. Για όποιον δεν έχει διάθεση ή περιέργεια να διαβάσει τις τελευταίες ανεξάρτητες έρευνες γύρω από τα ανθρακούχα και μη αναψυκτικά, τα ενεργειακά ποτά στα μεταλλικά κουτάκια και τους χυμούς, πρόκειται για ένα πολύ χρήσιμο συμπέρασμα. Και έγινε λόγος για αυτό τον Απρίλιο του 2019 και μετά, όταν δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Circulation» της American Heart Association τα αποτελέσματα για τις αιτίες θανάτου 37.716 ανδρών και 80.647 γυναικών, που δεν παρουσίαζαν στην αρχή της έρευνας καρδιακά προβλήματα. Διότι αποδείχθηκε από την προσεκτική ιατρική παρακολούθηση διάρκειας 28 και 34 ετών αντίστοιχα, όσων κατανάλωναν κάθε ημέρα δύο ή περισσότερα κουτάκια οποιουδήποτε ζαχαρούχου αναψυκτικού, πως τους παρουσιάστηκε θνησιμότητα από καρδιοαγγειακά νοσήματα 31% υψηλότερη και θνησιμότητα γενικά 28% αυξημένη σε σχέση με ανθρώπους που δεν κατανάλωναν τέτοια αναψυκτικά. Και σαν να μην έφθανε αυτό, σε άλλη έρευνα που τα αποτελέσματά της εμφανίστηκαν τον αμέσως επόμενο μήνα ενοχοποιήθηκαν κατά κάποιον τρόπο και οι λεγόμενοι «φυσικοί χυμοί».

Με την κατανάλωση τέτοιων προϊόντων συνδέονται πλέον ασθένειες όπως διαβήτης τύπου 2, συσσώρευση στο συκώτι λίπους και υψηλή περιεκτικότητα στο αίμα ουρικού οξέος, κάτι που κάνει πιο πιθανή την εμφάνιση λίθων στα νεφρά και ουρικής αρθρίτιδας. Ναι, όλα αυτά είναι πιθανόν να συμβούν σε έναν ανθρώπινο οργανισμό όταν ουσίες όπως η γλυκόζη και η φρουκτόζη πλημμυρίζουν το αίμα.

Η καθεμία από αυτές τις δύο μεταβολίζεται σε διαφορετικό σημείο του σώματος. Η γλυκόζη στα κύτταρα ολόκληρου του σώματος ενώ η φρουκτόζη στο συκώτι, ανεβάζοντας τον κίνδυνο για λίπος γύρω από συκώτι και καρδιά. Το χειρότερο είναι πως η φρουκτόζη δεν διεγείρει την έκκριση λεπτίνης, μιας ουσίας που δίνει σήμα στον εγκέφαλο ότι έχουμε χορτάσει και φθάνει έως εδώ. Το εκπληκτικό είναι πως παρακολουθώντας τις αντιδράσεις του εγκεφάλου τους, οι απεικονίσεις έδειξαν ότι οι άνθρωποι είχαν θετική ανταπόκριση σε εικόνες με κούκις, γλυκά και παγωτά. Οπότε ο έλεγχος της όρεξης φαίνεται πως περνάει σε αμφιλεγόμενα χέρια.