O Μπόρις Τζόνσον σοκάρει Βρετανία και Ευρώπη – Ξεκινά η μάχη για το Brexit

Εξαρχής ειπώθηκε ότι ο Μπόρις Τζόνσον πήρε ένα μεγάλο ρίσκο με την απόφασή του να ζητήσει την αναστολή λειτουργίας του κοινοβουλίου στην κρίσιμη τελική ευθεία προς την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε αυτό καθοδηγήθηκε τόσο από την πεποίθηση, δική του και των βασικών συμβούλων του, ότι μια κυβέρνηση με «λυμένα τα χέρια» θα μπορούσε να εξασφαλίσει από τους ευρωπαίους μιας καλύτερη συμφωνία, όσο και από το γεγονός ότι εκπροσωπεί την μερίδα εκείνη του Συντηρητικού Κόμματος που θεωρεί ότι ακόμη και ένα Brexit χωρίς συμφωνία είναι προτιμότερο από την παράταση της σημερινής κατάστασης.

Όμως, σε αυτή την προσπάθεια έχει να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις όχι μόνο κομμάτων της αντιπολίτευσης αλλά και μιας σημαντικής μερίδας του Συντηρητικού Κόμματος που αντιδρά στην προοπτική ενός Brexit χωρίς συμφωνία και θεωρεί ότι αυτό θα ήταν μια καταστροφική επιλογή. Η μερίδα αυτή θέλει να εξασφαλίσει ότι θα περάσει νομοθεσία που θα ζητά την παράταση της διαδικασίας του άρθρου 50 της Συνθήκης της Ένωσης, δηλαδή τα διαδικασίας για την αποχώρηση, όσο δεν υπάρχει μια συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Παράθυρο ευκαιρίας

Αυτή τη νομοθεσία θα προσπαθήσουν να περάσουν από το κοινοβούλιο σε ένα μικρό παράθυρο ευκαιρίας που έχουν την Τρίτη 3 και την Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου, ώστε να προλάβουν την αναστολή λειτουργίας του κοινοβουλίου που ξεκινήσει ανάμεσα στις 9 και τις 12 Σεπτεμβρίου.

Για να το κάνουν αυτό πρέπει πρώτα να αποκτήσουν με ψηφοφορία τον έλεγχο της κοινοβουλευτικής διαδικασίας και στη συνέχεια με μια γρήγορη διαδικασία να περάσουν το νόμο που δεν θα επιτρέπει την έξοδο χωρίς συμφωνία.

Ωστόσο, η απάντηση του Τζόνσον σε αυτά τα σχέδια, στα οποία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο ο πρώην υπουργός Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ ήταν από τη μια κάνει σαφές ότι όσοι βουλευτές δεν ακολουθήσουν την επίσημη κομματική γραμμή θα κοπούν από τις εκλογικές λίστες και από την άλλη να ανακοινώσει ότι εάν υπάρξει προσπάθεια του κοινοβουλίου για μπλοκάρισμα της διαδικασίας, τότε θα προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές στις 14 Οκτωβρίου.

Βέβαια το να προχωρήσει στις εκλογές δεν είναι μόνο δική του υπόθεση, δεδομένου ότι ο νόμος για τη σταθερή θητεία των κυβερνήσεων που είναι σε ισχύ από το 2011 απαιτεί ενισχυμένη πλειοψηφία δύο τρίτων για να γίνουν πρόωρες εκλογές. Οι Εργατικοί, που έχουν ζητήσει εκλογές, επανέλαβαν ότι θα στηρίξουν ένα αίτημα εκλογών, παρότι υπάρχουν και φωνές όπως αυτές του πρώην πρωθυπουργού Τόνι Μπλαιρ που υποστήριξαν ότι οι Εργατικοί δεν πρέπει να ζητήσουν εκλογές αλλά να ζητήσουν ένα νέο δημοψήφισμα.

Ο υπολογισμός του Τζόνσον είναι ότι το Συντηρητικό Κόμμα υπό την ηγεσία του θα κέρδιζε τις εκλογές, έστω και εάν αναλυτές προβλέπουν έναν αριθμό απωλειών στη Σκωτία υπέρ του Σκωτικού Εθνικιστού Κόμματος και στην Αγγλία υπέρ των Φιλελεύθερων-Δημοκρατιών, καθώς οι απώλειες των Εργατικών θα ήταν ακόμη μεγαλύτερες.

Επαρκής εκβιασμός;

Εκτιμά έτσι ότι αυτό αποτελεί έναν επαρκή εκβιασμό προς όλες τις κατευθύνσεις ώστε τελικά να μην ληφθούν αποφάσεις που θα μπλοκάρουν τελικά την όλη διαδικασία. Αυτός άλλωστε ήταν ο λόγος που ο ίδιος επισήμως δεν μίλησε για εκλογές στο διάγγελμά του στις 2 Σεπτεμβρίου αλλά το υπαινίχτηκε, παρότι είναι η ίδια η Ντάουνινγκ Στριτ που έδωσε την ημερομηνία.

Αυτό αντιστοιχεί στο γενικότερο υπολογισμό του Τζόνσον ότι πλέον ολοένα και περισσότεροι αναγνωρίζουν την ανάγκη να δοθεί τέλος στην παρατεταμένη κρίση ακόμη και μέσα από ένα Brexit χωρίς συμφωνία – κάτι που μάλλον θα είναι η πιο πιθανή κατάληξη των διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, παρότι υπάρχουν και αυτοί που επιμένουν ότι έστω και την τελευταία στιγμή οι ευρωπαίοι θα σταθμίσουν τις απώλειες που και η ΕΕ θα έχει από μια τέτοια διαδικασία και θα κάνουν ορισμένες υποχωρήσεις σε ζητήματα όπως το ιρλανδικό backstop.

Πάντως σε αυτή τη φάση, η ένταση στο εσωτερικό των Συντηρητικών είναι μεγάλη. Η συνάντηση την Τρίτη 3 Σεπτέμβρη του Τζόνσον με τους «αντάρτες» βουλευτών των Συντηρητικών δεν είχε κάποιο αποτέλεσμα και δεν έγινε και στο καλύτερο κλίμα. Οι «αντάρτες» κατηγόρησαν τον Τζόνσον ότι δεν έχει κάποια διαπραγματευτική στρατηγική και αυτός τους κατηγόρησε ότι με αυτό που προτείνουν θα δώσουν στην εξουσία σε μια «χούντα που περιλαμβάνει τον Τζέρεμι Κόρμπιν».

Πάμε σε εκλογές;

Σε αυτό το φόντο διαμορφώνονται τα βασικά ενδεχόμενα. Εάν ο Τζόνσον χάσει τη διαδικαστική ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο, τότε είναι πιθανό να προκηρυχθούν οι εκλογές, με βάση και τη δέσμευση των Εργατικών. Εάν δεν περάσει η διαδικαστική πρόταση στο κοινοβούλιο, τότε ο Τζόνσον θα συνεχίσει τη διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες, με ανοιχτό το ενδεχόμενο της εξόδου χωρίς συμφωνία. Τέλος, υπάρχει και το οριακό ενδεχόμενο να περάσει μεν η πρόταση στο κοινοβούλιο, αλλά στη συνέχεια να μην υπάρξει η απαιτούμενη πλειοψηφία για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Σε αυτό το οριακό ενδεχόμενο είναι πιθανό να υπάρξουν ένα πλήθος προβλήματα ως προς το πώς θα διαχειριστεί το αίτημα παράτασης της διαδικασίας μια κυβέρνηση που συγκροτήθηκε στη βάση του έξοδος με κάθε τρόπο στις 31 Οκτωβρίου.

Σε κάθε περίπτωση το Brexit εξακολουθεί να οδηγεί τη Βρετανία σε προς το παρόν αχαρτογράφητα ύδατα και το βρετανικό πολιτικό σύστημα σε μια από τις μεγαλύτερες πολιτικές αλλά και θεσμικές κρίσεις της ιστορίας του.