Η Ευρώπη «εκδικείται»…

Μόλις πριν από δεκαπέντε μέρες ο φόβος ήταν ότι δύο χώρες με δύο εξόχως λαϊκιστές πολιτικούς ηγέτες, η Ιταλία με τον Ματέο Σαλβίνι και το Ηνωμένο Βασίλειο με τον Μπόρις Τζόνσον, θα «τινάξουν την Ευρώπη στον αέρα» αυτό το φθινόπωρο, όπως έγραψε η «Guardian». Ο πρώτος καθώς ανέτρεψε την κυβέρνηση στην οποία ήταν αντιπρόεδρος με την ελπίδα ότι θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές από τις οποίες θα έβγαινε πανίσχυρος ως νέος ακροδεξιός πρωθυπουργός.

Και εάν είχε υλοποιηθεί αυτό το (εφιαλτικό) σενάριο η Ευρώπη θα αποκτούσε τον πρώτο καθαρά ακροδεξιό πρωθυπουργό που θα κλόνιζε ίσως μέχρι πλήρους καταστροφής την Ευρωπαϊκή Ενωση και ιδιαίτερα την ευρωζώνη. Αλλά αυτό το «σενάριο του τρόμου» τελικά δεν υλοποιήθηκε. Στην Ιταλία επεκράτησε η κοινή λογική και μαζί της επεκράτησε η δημοκρατία και η Ευρώπη.

Ο Σαλβίνι – «το έξυπνο πουλί από τη μύτη πιάνεται» – έσκαψε ο ίδιος τον λάκκο της Ακροδεξιάς με την ανατροπή της κυβέρνησής του. Οι μετριοπαθέστερες πολιτικές δυνάμεις, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα, κατάφεραν να ξεπεράσουν τη μεταξύ τους βαθιά εχθρότητα και να σχηματίσουν νέα κυβέρνηση με τον (δύσκολο) στόχο να παραμείνει στην εξουσία ως το τέλος της κοινοβουλευτικής θητείας το 2023. Αν κάτι χαρακτηρίζει αυτή την κυβέρνηση είναι «η φιλευρωπαϊκή της διάθεση».

Ο νέος υπουργός Οικονομικών – η πλέον κρίσιμη υπουργική θέση για την Ευρώπη, δεδομένων των προβλημάτων που έχει η Ιταλία – Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι, μέχρι τώρα πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η σταθερότητα της ευρωζώνης με τη συμμετοχή της Ιταλίας σ’ αυτή συνιστά προϋπόθεση για την ευημερία και τη δημοκρατία στην Ευρώπη.

Ενώ η νέα υπουργός Εσωτερικών με αρμοδιότητα το άλλο επίμαχο θέμα, αυτό της μετανάστευσης, Λουτσιάνα Λαμοργκέζε, άρχισε να ξηλώνει τα ακραία ακροδεξιά μέτρα ενάντια στους μετανάστες που προώθησε ο Σαλβίνι (ως υπουργός Εσωτερικών). Παράλληλα ως νέος επίτροπος προτάθηκε ο πρώην πρωθυπουργός Πάολο Τζεντιλόνι, βαθύτατα φιλευρωπαίος. Ετσι η Ιταλία από εκρηκτικό πρόβλημα φαίνεται τώρα να προσφέρει ελπίδα για την Ευρώπη.

Η δεύτερη μεγάλη απειλή για την Ευρώπη ήταν αυτή του άτακτου Brexit, αποχώρηση της Βρετανίας χωρίς συμφωνία από την Ευρωπαϊκή Ενωση την 31η Οκτωβρίου, όπως επεδίωκε ο ανεκδιήγητος πρωθυπουργός της χώρας Μπόρις Τζόνσον. Για να πετύχει τον στόχο αυτό κατέφυγε μέχρι και σε κοινοβουλευτικό πραξικόπημα με την εντελώς αδικαιολόγητη αναστολή των εργασιών του Κοινοβουλίου, Βουλής των Κοινοτήτων, για πέντε εβδομάδες (9/9 – 14/10). Κι όμως το Κοινοβούλιο αντέδρασε.

Με τη σύμπραξη σύσσωμης της αντιπολίτευσης και 21 μελών του κυβερνώντος συντηρητικού κόμματος υιοθέτησε νομοθεσία που μπλοκάρει το άτακτο Brexit. Ο Μπόρις Τζόνσον ηττήθηκε κατά κράτος.

Στη ρίζα των εξελίξεων αυτών τόσο στην Ιταλία όσο και Βρετανία βρίσκεται ουσιαστικά μια κεντρική παραδοχή. Οτι δηλαδή σήμερα δεν μπορείς πλέον να γυρίσεις την πλάτη στην Ευρώπη, την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι σημερινές ποικιλόμορφες αλληλεξαρτήσεις είναι τόσο ισχυρές που η απόπειρα να τις αγνοήσεις στρεφόμενος εναντίον της ΕΕ οδηγούν σε αδιέξοδο ή και καταστροφή.

Θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως η εκδίκηση της Ευρώπης…

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών