Η οδός της αρχοντιάς

Η αρχοντιά δεν είναι συνώνυμο με την αριστοκρατικότητα, δεν σημαίνει καμιά ταξική διαφορά ή μια διαφορά πλούτου. Αλλά δεν είναι και ένα ηθικό απλώς γνώρισμα. Είναι μια σύνθεση υπερηφάνειας, ευπρέπειας, αυτοπεποίθησης, μεγαλοψυχίας. Άρχοντες βρίσκεις εγκατεσπαρμένους σε όλα τα είδη ανθρώπων. Ο άρχοντας δεν γίνεται ποτέ μάζα, σε όποια τάξη και αν ανήκει, μένει πάντα πρόσωπο. Δεν μπορώ —ίσως αδυναμία μου— με μία φράση να την ορίσω την αρχοντιά. Αλλά όταν συναντώ κάποιον που έχει αυτό το σύμπλεγμα των αρετών που την απαρτίζουν, τότε την αναγνωρίζω. Λέω μέσα μου: Αυτός είναι άρχοντας. Ανήκει σε αυτή την εκλεκτή κατηγορία ανθρώπων.

Έχομε άρχοντες κατά την νομικήν έννοια, που δεν έχουν αρχοντιά. Έχομε όμως χειρώνακτες που έχουν αρχοντιά.

Εκπαιδευτικών προβληματισμών συνέχεια, με κεντρικό άξονα τους ανωτέρω λογισμούς του Κωνσταντίνου Τσάτσου:

Πόσο ευχερής είναι στη σημερινή εποχή η διάπλαση της προσωπικότητας ενός ανθρώπου κατά τέτοιον τρόπο, ώστε αυτός να καθίσταται πρόσωπο, δηλαδή ξεχωριστή οντότητα και αυτοτελής ύπαρξη, και όχι πολλοστημόριο της μάζας, άτομο που άγεται και φέρεται από τους άλλους;

Πώς θα εμπνεύσουμε στα παιδιά μας τον αυτοσεβασμό και ταυτόχρονα το σεβασμό προς τον πλησίον, πώς θα τα πείσουμε να πορευτούν το δρόμο του ήθους και του μόχθου, σε μια κοινωνία αδηφάγο και ανθρωποφάγο, που κατατρύχεται από το δήθεν και κυριαρχείται από το φαίνεσθαι;

Τι είναι αυτό που πρέπει να προσφέρουμε ως παιδαγωγοί στους νέους ανθρώπους, ώστε να διακατέχονται από περηφάνια και όχι αλαζονεία, ευπρέπεια και όχι καθωσπρεπισμό, αυτοπεποίθηση και όχι υπεροψία, μεγαλοψυχία και όχι μικροπρέπεια;

Με ποιον τρόπο η οικογένεια και το σχολείο, αυτοί οι δύο πρωταρχικοί φορείς παιδείας, θα συντελέσουν, αυτοτελώς αλλά και συνδυαστικά, στην καλλιέργεια των αρετών στις οποίες αναφέρεται ο Τσάτσος, στην κατίσχυση της αρχοντιάς και των δυνάμεων του καλού;