Κτηματολόγιο: Πώς θα χαθούν τεράστιες περιουσίες

Τα κλειδιά της περιουσίας τους θα πρέπει να παραδώσουν στο Δημόσιο έως το τέλος του 2020 οι κάτοικοι του Λάγιου Λακωνίας (!)

Το Λάγιο (που σήμερα είναι τοπική κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Κροκεών του Δήμου Ευρώτα Λακωνίας) είναι ένα μικρό χωριό με μόλις 165 κατοίκους που ασχολούνται κατά κύριο λόγο με την καλλιέργεια της ελιάς.

Αιτία του… κακού; Ο συνδυασμός της δημιουργίας Κτηματολογίου και τεκμηρίου κυριότητας υπέρ του Δημοσίου (!).Οπως εξηγεί, μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο δικηγόρος Απόστολος Γεροντίδης (που ως δικηγόρος έχει ασχοληθεί από χρόνια με την υπόθεση των κατοίκων) η διαδικασία κατάρτισης του Κτηματολογίου από το 2004 μετέτρεψε το Λάγιο σε χωριό ακτημόνων, αφού τα κτήματα των κατοίκων καταχωρίστηκαν στην ιδιοκτησία του Δημοσίου κατά 52%.

Την ίδια ώρα, κατά τον δικηγόρο Απόστολο Γεροντίδη, το υπόλοιπο 48% καταχωρήθηκε σε 42 άλλους συνιδιοκτήτες «εντελώς άσχετους με το χωριό, οι οποίοι με τις μέχρι σήμερα κληρονομικές διαδοχές έχουν φτάσει τους 55».

Από την έναρξη λειτουργίας του Κτηματολογίου μέχρι σήμερα, δεν έχει καταχωρηθεί στο Κτηματολογικό Γραφείο Κροκεών ούτε μια πράξη που να αφορά αγροτικό ακίνητο της περιοχής Λάγιου, αφού οι έχοντες συμβόλαια κάτοικοι του χωριού δεν αναγνωρίζονται ως ιδιοκτήτες στα κτηματολογικά φύλλα (!).

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως με την οριστικοποίηση των κτηματολογικών εγγραφών στο τέλος του επόμενου έτους (μετά και την τελευταία οριζόντια προθεσμία διορθώσεων που δόθηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος έως τις 31-12-2020) οι Λαγιώτες είναι υποχρεωμένοι να αποδώσουν τα κτήματά τους στο Δημόσιο που έχει την πλειοψηφία, οπότε τίθεται πλέον θέμα επιβίωσής τους…

Ντόμινο προβλημάτων

Επιπλέον, είναι εκτεθειμένοι για τις κοινοτικές επιδοτήσεις που εισέπρατταν από το 2004 και μετά για τα κτήματα που καλλιεργούσαν ενώ οι τράπεζες θα ζητήσουν παροχή υποθήκης σε άλλα ακίνητα, και όποιος δεν μπορεί να το κάνει θα του ζητηθεί η άμεση εξόφληση του χρέους ή η κατάσχεση άλλων περιουσιακών στοιχείων όπως καταθέσεις, αυτοκίνητα κ.ά.

Επίσης, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, όπου το Δημόσιο προβάλλει διεκδικήσεις, οι πολίτες δεν μπορούν να επικαλεστούν την «έκτακτη χρησικτησία» του Αστικού Κώδικα.

«Κανείς μέχρι σήμερα δεν μπόρεσε να λύσει το πρόβλημα», λέει ο Απόστολος Γεροντίδης. «Ετσι, λόγω της αβεβαιότητας στο ιδιοκτησιακό, στα 15 χρόνια που λειτουργεί το Κτηματολόγιο, κανένας από τους κατοίκους δεν έκανε την ελάχιστη επένδυση στην περιουσία του, όπως περίφραξη, άνοιγμα γεώτρησης, φύτευση νέων ποικιλιών, αγορά μηχανημάτων κ.ά.».

Και το πρόβλημα, σύμφωνα με τους θιγόμενους δημιουργήθηκε στην τελική φάση της κτηματογράφησης της περιοχής με την αποδοχή από τη δευτεροβάθμια επιτροπή των ενστάσεων του Δημοσίου, κατά τις οποίες όλη η κτηματική περιφέρεια Λάγιου είναι τμήμα του δασοκτήματος «Λάγιο Τρίνησα». Η ιστορία του δασοκτήματος ξεκινά από την τουρκοκρατία.

Στο δασόκτημα «Λάγιο – Τρίνησα» υπήρχε συνιδιοκτησία Ελλήνων (κοτζαμπάσηδων) και Τούρκων με αποτέλεσμα το νέο ελληνικό κράτος να υπεισέλθει στη θέση των τούρκων ιδιοκτήτων και να προκύψει έτσι συνιδιοκτησία, την οποία το Δημόσιο δεν μπόρεσε έκτoτε να επιλύσει και το ζήτημα να απασχολεί για δυο αιώνες (!) την περιοχή και τους κατοίκους…

Ωστόσο, από τον 19ο αιώνα και τις αρχές του 20ού, όπως αναφέρουν οι ενδιαφερόμενοι, Δημόσιο και ιδιώτες συνιδιοκτήτες διαμοίρασαν τις εκτάσεις προσωρινά ώστε να είναι δυνατή η καλλιέργεια, αλλά το προσωρινό με τα χρόνια έγινε οριστικό.

Το ’62 το Ελληνικό Δημόσιο διέθεσε μεγάλο μέρος των εκτάσεων σε ακτήμονες καλλιεργητές και στη συνέχεια οι ιδιώτες συνιδιοκτήτες τα πούλησαν σε τρίτους ή τα κληροδότησαν στα παιδιά τους. Τυπικά φαίνεται πως η συνιδιοκτησία δεν έχει λυθεί με συμβόλαιο και έτσι έγινε πράξη η διεκδίκηση υπέρ του ελληνικού Δημοσίου. Τυπικά όμως δεν συντάχθηκαν παραχωρητήρια και έτσι το Κτηματολόγιο αποδέχθηκε τη διεκδίκηση υπέρ του ελληνικού Δημοσίου.

Η… Φιλιππινέζα

Και τίθεται το ερώτημα γιατί οι ενδιαφερόμενοι δεν προσφεύγουν δικαστικά; Γιατί πρακτικά είναι αδύνατον για τους κατοίκους να διεξάγουν αποτελεσματικό δικαστικό αγώνα. Μόνο η δαπάνη για την κοινοποίηση των δικογραφιών σε 55 συνιδιοκτήτες σε κάθε στάδιο της δίκης κοστίζει περίπου 5.000 ευρώ – και με δεδομένο ότι το Δημόσιο κατά πάγια τακτική «τραβάει»  τις σχετικές δίκες έως τον Αρειο Πάγο εξαντλώντας οικονομικά τους αντιδίκους τους.

Επιπλέον, κατά τον Απόστολο Γεροντίδη, υπάρχουν και εγγενείς «δικαστικές αδυναμίες». Για παράδειγμα, οι περισσότεροι από τους 42 συνιδιοκτήτες που αναγράφονται στο κτηματολογικό φύλλο είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστα πρόσωπα.

«Τα ονόματά τους λήφθηκαν από μια κατάσταση που είχε συντάξει η Κτηματική Υπηρεσία Λακωνίας τη δεκαετία του ’80 βάσει πληροφοριών», επισημαίνει. «Υπήρχε άγαμος «συνιδιοκτήτης» που άφησε κληρονόμο τη φιλιππινέζα υπηρέτριά του, η όποια όμως επέστρεψε στην πατρίδα της και φυσικά ήταν αδύνατο να βρεθεί στις Φιλιππίνες για να κληθεί στη δίκη».

Τα Βριλήσσια

Το Λάγιο δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Το πρόβλημα σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΠΟΜΙΔΑ δικηγόρο Στράτο Παραδιά έγκειται στο τεκμήριο κυριότητας υπέρ του κράτους σε όλα τα εκτός ακίνητα της χώρας. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι σε κάθε περίπτωση αμφισβήτησης της ιδιοκτησίας από οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία, οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να βρουν τίτλους ιδιοκτησίας από τον προπερασμένο αιώνα (!).

Αυτός είναι ο λόγος που χιλιάδες ιδιοκτήτες σε όλη τη χώρα έχασαν – ή θα χάσουν – τον ύπνο τους και τελικά και τις περιουσίες τους. Το κράτος διεκδικεί εκτάσεις σε όλες τις περιοχές της χώρας που κάποτε ακόμη και πριν από 100 χρόνια ήταν χαρακτηρισμένες ως δασικές, δηλώνοντάς τις ως ιδιοκτησίες του, χωρίς κανέναν τίτλο ιδιοκτησίας. Πρόκειται για περιοχές που εντάχθηκαν κανονικά στο σχέδιο της πόλης, χτίστηκαν νόμιμα, αλλά έχασαν μόνο το δασικό και τον δημόσιο χαρακτήρα τους.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Βριλησσίων όπου πριν από περίπου ένα χρόνο κοινοποιήθηκαν σε 150 ιδιοκτήτες διαμερισμάτων αγωγές από το υπουργείο Οικονομικών. Και το θέμα, σύμφωνα με τον δήμαρχο της περιοχής Ξενοφώντα Μανιατογιάννη, «εκκρεμεί ακόμη». Στο μεταξύ, οι ιδιοκτήτες έχουν χάσει τον ύπνο τους, αλλά και την προθεσμία διόρθωσης των εγγραφών τους.

Και αυτός είναι ο λόγος που από την ΠΟΜΙΔΑ ζητούν νομοθετική επίλυση του ιδιοκτησιακού προβλήματος των εκτός σχεδίου ακινήτων. Οπως ισχυρίζονται, το Δημόσιο διατηρεί το δικαίωμα να διεκδικεί οποιαδήποτε εκτός σχεδίου ακίνητο, αξιώνοντας από τους πολίτες την ανεύρεση μεταγραμμένων τίτλων μέχρι και το 1885.

Τα προβλήματα

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Πανελληνίου Συλλόγου Διπλωματούχων Αγρονόμων – Τοπογράφων Μηχανικών Μιχάλη Καλογιαννάκη «το Κτηματολόγιο τράβηξε χαλί στα ιδιοκτησιακά και έτσι εμφανίστηκαν τα καλά κρυμμένα προβλήματα».

Κατά τον ίδιο, το σημαντικότερο πρόβλημα στο τελευταίο πρόγραμμα κτηματογράφησης είναιη συχνή ανυπαρξία ιδιοκτησιακών τίτλων. Και εδώ, όπως εξηγεί, έγκειταιημεγάλη δυσκολία του τελευταίου προγράμματος κτηματογράφησης, αφού πολλά ακίνητα έχουν αποκτηθεί «δια λόγου» και δεν υπάρχουν έγγραφα ιδιοκτησίας, ιδίως για τα αγροτεμάχια που κτηματογραφούνται τώρα.

Επιπλέον, πολλοί ιδιοκτήτες έχουν ακίνητα σε περισσότερες από μια περιοχές, ενώ πολλές ιδιοκτησίες εκτός σχεδίου έχουν πολύ χαμηλή αξία, σε σχέση με τις αστικές ιδιοκτησίες των προηγούμενων προγραμμάτων.

Δεν θα δοθούν νέες παρατάσεις

Τι γίνεται όμως στην περίπτωση όπου ένας ιδιοκτήτης δεν υποβάλει δήλωση στο Κτηματολόγιο;

Στην περίπτωση αυτή, οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να αποφασίσουν αν πραγματικά τους ενδιαφέρει να σώσουν την περιουσία τους ή απλώς δεν τηρούν τις προθεσμίες κτηματογράφησης οπότε δημιουργούνται και θα πρέπει να αντιμετωπίσουν μια σειρά από προβλήματα. Σε ό,τι αφορά τους δεύτερους, θα πρέπει να διευκρινιστεί πως από το υπουργείο Περιβάλλοντος προσανατολίζονται να μη δώσουν νέες παρατάσεις πέραν από έναν έως δυο μήνες.

Ηδη, σύμφωνα με πληροφορίες, για τα Δωδεκάνησα (Κάλυμνος Κάρπαθος, Κως και Ρόδος), όπου η τελευταία παράταση λήγει σήμερα 16 Σεπτεμβρίου (σ.σ.: έχουν δοθεί επιπλέον τέσσερις μήνες παράταση με υπουργικές αποφάσεις) δεν πρόκειται να δοθεί νέα αν και τυπικά με βάση τα όσα ισχύουν υπάρχει το νομικό περιθώριο για άλλους δύο μήνες (η οροφή είναι το εξάμηνο). Κι αυτό διότι, όπως λένε πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος η συμμέτοχη των ιδιοκτητών υπερβαίνει το 60%. Σε άλλες περιοχές όμως η συμμετοχή είναι ελάχιστη, οπότε η ανάγκη παράτασης είναι επιτακτικότερη.