Η Χρυσή Αυγή είναι υπό διάλυση, όμως δεν ξεμπερδέψαμε με το φασισμό

Έξι χρόνια πριν, τα μεσάνυχτα της 17ης προς τη 18η Σεπτεμβρίου του 2013, ο Γεώργιος Ρουπακιάς, αναπληρωτής οικονομικής υπεύθυνος του πυρήνα Νίκαιας της Χρυσής Αυγής, έσπευσε στο Κερατσίνι, ως τμήμα μιας ομάδας της ναζιστικής οργάνωσης που είχε λάβει σχετική εντολή από την ηγεσία της οργάνωσης, και δολοφόνησε τον αντιφασίστα μουσικό Παύλο Φύσσα.

Η δολοφονία αυτή, κομμάτι ενός μεγάλου καταλόγου βίαιων επιθέσεων της συγκεκριμένης οργάνωσης, έμελλε να αποτελέσει τον καταλύτη για να ξεκινήσει επιτέλους η δικαστική δίωξή της για αυτό που όντως είναι: μια εγκληματική οργάνωση. Οι δικογραφίες ενοποιήθηκαν και διαμορφώθηκε ένα κατηγορητήριο που αναδείκνυε το πραγματικό ζήτημα: ότι δεν είχαμε να κάνουμε με μεμονωμένες πράξεις βίας, αλλά με την οργανωμένη εγκληματική δράση μιας οργάνωσης που έχει τη βία και τη βαναυσότητα ως καταστατικό στοιχείο της ιδεολογίας και της δράσης της.

Τότε η Χρυσή Αυγή ήταν μια οργάνωση που είχε καταγράψει μεγάλα εκλογικά αποτελέσματα στις εκλογές του 2012, είχε μπει στο κοινοβούλιο και οι δημοσκοπήσεις έδιναν μεγάλα προγνωστικά για τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014 και για τις ευρωεκλογές. Ορισμένοι μάλιστα την έβλεπαν και ως δυνάμει πολιτικό συνομιλητή, όπως είχαν δείξει οι αναφορές που είχαν γίνει για το ενδεχόμενο μια «σοβαρή Χρυσή Αυγή» να αποτελέσει συνομιλητή της κεντροδεξιάς, ενώ τα ΜΜΕ της έδιναν προβολή.

Βέβαια την ίδια περίοδο η Χρυσή Αυγή είχε δείξει ότι δεν ξεχνούσε ότι είναι μια ναζιστική οργάνωση που δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα σε μια εδαφική λογική κατάκτησης χώρου σε περιοχές δια της βίας. Λίγο καιρό πριν τη δολοφονία Φύσσα, προηγήθηκε η επίθεση στους συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ στο Πέραμα, επίθεση ιδιαίτερα βίαιη, που εκτός των άλλων ήθελε να χτυπήσει και την ταξική συνδικαλιστική δράση στην ευρύτερη περιοχή και στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη, δεδομένου μάλιστα ότι η Χρυσή Αυγή είχε φτιάξει και ανταγωνιστικό «κίτρινο» συνδικάτο.

Σήμερα η Χρυσή Αυγή είναι σε μια βαθιά κρίση. Στις βουλευτικές εκλογές απέτυχε να μπει στη Βουλή. Ο ευρωβουλευτής της και ομάδα πρώην βουλευτών ανεξαρτητοποιήθηκαν κατηγορώντας τον «αρχηγό» Μιχαλολιάκο πέραν όλων των άλλων και για ευνοιοκρατία και οικογενειοκρατία. Τα γραφεία της οργάνωσης κλείνουν το ένα μετά το άλλο, ξεκινώντας από τα κεντρικά γραφεία στη Λεωφόρο Μεσογείων.

Μια νεοναζιστική οργάνωση

Παρότι η Χρυσή Αυγή συνδέθηκε με ένα πανευρωπαϊκό ανοδικό κύμα της ακροδεξιάς, εντούτοις είχε πάντα μια ιδιαιτερότητα. Στην περίπτωσή της δεν μιλάμε για μια κλασική ακροδεξιά πολιτική δύναμη όπως αυτές που είδαμε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το Εθνικό Μέτωπο του Λεπέν στη Γαλλία.

Εκεί ο ρατσισμός, ο αυταρχισμός, ο συντηρητισμός και ο λαϊκισμός συνδυάζονταν με την αποδοχή, τουλάχιστον διακηρυκτικά του κοινοβουλευτισμού και την επιδίωξη συμμετοχής στο πολιτικό παιχνίδι. Εδώ είχαμε να κάνουμε με μια νεοναζιστική οργάνωση που στον πυρήνα της εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας της είχε την κατάληψη της εξουσίας και την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος αυταρχικού και αντιδημοκρατικού, στο πρότυπο της ναζιστικής Γερμανίας. Μια οργάνωση που ήθελε κατά τα πρότυπα του ναζιστικού κόμματος να έχει κομματικές οργανώσεις αλλά και τάγματα εφόδου, δομημένα κατ’ αναλογία προς τα ναζιστικά SA. Με αυτή την έννοια η Χρυσή Αυγή δεν ήταν ποτέ μόνο μία πολιτική οργάνωση ή μια οργάνωση πολιτικής δράσης. Παράλληλα, συστηματικά οργάνωνε βίαιες και παράνομες ενέργειες.

Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί η Χρυσή Αυγή ακόμη και όταν απέκτησε κοινοβουλευτική εκπροσώπηση όχι μόνο δεν σταμάτησε τις οργανωμένες βίαιες επιθέσεις αλλά τις κλιμάκωσε. Είναι αυτές οι επιθέσεις, όπως ήταν για παράδειγμα αυτή στους Αιγύπτιους αλιεργάτες ή στους συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ που αποτελούν σήμερα τμήμα της δικογραφίας αλλά και βασικό επιχείρημα για το χαρακτηρισμό της ίδιας της οργάνωσης ως εγκληματικής οργάνωσης με βάση τις σχετικές προβλέψεις του Ποινικού Κώδικα.

Κομβική πλευρά του χαρακτήρα νεοναζιστικής οργάνωσης που είχε, ήταν και ο ιδιαίτερος ρόλος που είχε η ηγεσία και ειδικά ο «αρχηγός» Νίκος Μιχαλολιάκος, όπως αυτό αποτυπωνόταν και στο καταστατικό της οργάνωσης, τόσο αυτό που εμφάνιζε τα προηγούμενα χρόνια, όσο και το πραγματικό.

Και βέβαια ουδέποτε έκρυψαν τα στελέχη της Χρυσής Αυγής το θαυμασμό τους για τον Χίτλερ και τη ναζιστική Γερμανία όπως φαίνεται και από πλήθος φωτογραφιών και βίντεο που περιλαμβάνονται στη δικογραφία και κατατέθηκαν και στην ακροαματική διαδικασία.

Ποιοι παράγοντες τροφοδότησαν τον φασισμό

Η άνοδος της Χρυσής Αυγής από μια περιθωριακή ομάδα σε μια ένα κοινοβουλευτικό κόμμα έχει να κάνει με διάφορες παραμέτρους. Καταρχάς ενισχύθηκε από τον τρόπο που σταδιακά ρατσιστικές ή αντιμεταναστευτικές απόψεις αποτέλεσαν και τμήμα του πολιτικού mainstream και εκφράστηκαν και από πολιτικούς και του συνταγματικού τόξου. Έπειτα πέραν του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, εκμεταλλεύτηκα και ένα εθνικιστικό κλίμα που αναπτύχθηκε σε διάφορες στιγμές. Παράλληλα, η άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν ήταν άσχετη και με τη βαθιά πολιτική κρίση που έφεραν τα μνημόνια, όταν τα μεγάλα κόμματα είδαν την εκλογική τους βάση να ρευστοποιείται. Η Χρυσή Αυγή, που σημειωτέον δεν είχε καμιά συμμετοχή σε συλλογικές διαμαρτυρίες κατά των μνημονίων και είχε καταγγείλει το κίνημα των «Αγανακτισμένων», εκμεταλλεύτηκε μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα για να πείσει ότι ήταν «αντισυστημική» δύναμη, ενώ διαχρονικά η ακροδεξιά ήταν μια καθεστωτική δύναμη.

Κρίσιμη πλευρά – και υπαρκτό ακόμη πρόβλημα – η απήχηση της Χρυσής Αυγής στα σώματα Ασφαλείας. Παρότι, όπως είναι αναμενόμενο, πλήρη στοιχεία για αυτό δεν υπάρχουν, αν και υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις, μία από αυτές ήταν και τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής σε ειδικά εκλογικά τμήματα όπου ψήφισε μεγάλος αριθμός αστυνομικών, εντούτοις όλοι αναγνωρίζουν ότι η Χρυσή Αυγή επένδυσε στην απήχηση σε αυτές τις κατηγορίες και υπάρχουν ενδείξεις για ενεργό ένταξη, μία από αυτές οι περιπτώσεις απόστρατων αξιωματικών που μετά ήταν υποψήφιοι της ναζιστικής οργάνωσης.

Η σημασία και εξέλιξη της Δίκης

Η δικαστική δίωξη και παραπομπή της Χρυσής Αυγής ήταν μια τομή. Η ίδια η δίκη στηρίχτηκε και στην επιλογή των δικαστικών αρχών να υιοθετήσουν το σχήμα της εγκληματικής οργάνωσης, μια θέση που για χρόνια υποστήριζε το αντιφασιστικό κίνημα, αλλά και στη μεγάλη δουλειά που έκαναν οι δικηγόροι της Πολιτικής Αγωγής, που σε μεγάλο βαθμό συμπλήρωσαν τα κενά της δράσης των ίδιων των διωκτικών αρχών.

Κεντρική μορφή της δίκης η μητέρα του Παύλου Φύσσα, μια γυναίκα με το σθένος και την αποφασιστικότητά με την οποία αντιμετωπίζει την οργάνωση που ευθύνεται για τη δολοφονία του γιου της έχει αποτελέσει σημείο έμπνευσης συνολικά για την κοινωνία.

Η ίδια η δίκη ξεκίνησε στις 20 Απριλίου 2015 με 69 κατηγορουμένους και έχει ήδη ξεπεράσει τα 5 χρόνια της. Η μεγάλη διάρκειά της δεν οφείλεται μόνο στο ίδιο το μέγεθος της υπόθεσης, τον αριθμό των μαρτύρων και τον όγκο του αποδεικτικού υλικού, αλλά και στον τρόπο που οι αρχές δεν φρόντισαν έγκαιρα ώστε να μπορούν να υπάρχουν οι αναγκαίοι όροι για μια συνεχή και αδιάλειπτη εξέλιξη της ακροαματικής διαδικασίας στον κατάλληλο χώρο.

Πλέον, η δίκη έχει φτάσει στην τελική ευθεία με τις απολογίες των κατηγορουμένων. Οι δικηγόροι της πολιτικής αγωγής υποστηρίζουν ότι η ακροαματική διαδικασία κατάφερε το βασικό που ήταν ακριβώς να καταδειχθεί ο χαρακτήρα εγκληματικής οργάνωσης και ο τρόπος που οι επιθέσεις ήταν οργανωμένες και καθοδηγημένες από την ηγεσία της Χρυσής Αυγής, ό,τι και εάν προσπαθήσουν να πουν τα στελέχη της κατά τις απολογίες τους. Επιπλέον, η πρόσφατη καταδίκη Λαγού και Μίχου για ηθική αυτουργία για την επίθεση στο «Συνεργείο» δίνει ένα πρώτο μήνυμα.

Είναι προφανές ότι μια καταδίκη της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής δεν θα είναι μόνο μια δικαίωση των θυμάτων της αλλά και ένα ακόμη βήμα στην οριστική αποδιάρθρωση της συγκεκριμένης οργάνωσης.

Η μάχη κατά του φασισμού δεν σταματά

Η δίκη της Χρυσής Αυγής ακόμη και εάν οδηγήσει στην καταδίκη της ηγεσίας δεν σημαίνει το τέλος της πάλης κατά του φασισμού. Η άνοδος της νεοναζιστικής οργάνωσης στηρίχτηκε σε συνθήκες που την ευνόησαν, σε ιδεολογήματα που την ενίσχυσαν, σε ένα κλίμα που την έφερε στο προσκήνιο. Το ξερίζωμα αυτών των στοιχείων αφορά το συνολικό κλίμα στην κοινωνία, ένα συνολικότερο όχι απλώς πολιτικό αλλά και πολιτιστικό μετασχηματισμό που δεν μπορεί να γίνει από τη μία μέρα στην άλλη. Επιπλέον, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος άλλες οργανώσεις να θελήσουν να εκμεταλλευτούν την υποχώρηση της Χρυσής Αυγής και να διεκδικήσουν το χώρο της. Η διαρκής αναπαραγωγή του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και του εθνικισμού, διαμορφώνει μια συνθήκη που ευνοεί το «αυγό του φιδιού». Ο αγώνας κατά του φασισμού και των καταστάσεων που τον ευνοούν δεν μπορεί παρά να είναι διαρκής. Και αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να τιμήσουμε τη μνήμη του Παύλου Φύσσα.