Η ομολογία της Ούρσουλα

Η νέα επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει διατελέσει επί χρόνια υπουργός Αμυνας της Γερμανίας. Στην Αμυνα, ξέρει τι λέει. Γι’ αυτό και μία φράση της που πέρασε απαρατήρητη στον ορυμαγδό που προκάλεσαν τα περί «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής», έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από οτιδήποτε άλλο είπε από την ώρα που τοποθετήθηκε στα νέα της καθήκοντα. Ποια; Οτι «Η ΕΕ δεν θα γίνει ποτέ στρατιωτική συμμαχία». Γιατί το είπε; Και τι σημαίνει;

Η κρίσιμη αυτή φράση ειπώθηκε στο περιθώριο της ανακοίνωσής της ότι η ΕΕ θα δημιουργήσει έναν νέο κλάδο άμυνας και Διαστήματος για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση, τη δημιουργία και την ανάπτυξη ενόπλων δυνάμεων. Ομως ξεκαθάρισε αμέσως ότι αυτά όλα δεν οδηγούν σε «συμμαχία». «…στα κράτη – μέλη της ΕΕ έχει ειπωθεί επανειλημμένα […] πως οι κοινές προμήθειες για τις ένοπλες δυνάμεις τους είναι πρωταρχικής σημασίας» ήταν η «αιτιολόγηση» για τον κλάδο άμυνας, ενώ, τέλος, έσπευσε να συμπληρώσει: «Τα σχέδια θα ωφελήσουν την υπό τις ΗΠΑ συμμαχία του ΝΑΤΟ, στην οποία ανήκουν πολλές χώρες της ΕΕ. Το ΝΑΤΟ θα είναι πάντα η συλλογική άμυνά μας».

Ταυτόχρονα, γνωστοποίησε ότι οι ΗΠΑ έχουν ειδοποιηθεί σχετικά με τη δημιουργία αυτού του νέου κλάδου και την υποστηρίζουν, θέτοντας όμως την προϋπόθεση να μην αποκλειστούν οι αμερικανικές εταιρείες από τα νέα εξοπλιστικά συμβόλαια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει για όλα αυτά έναν αρχικό προϋπολογισμό 13 δισ., που θα επιχειρηθεί να αυξηθούν, ενώ θα περιληφθούν και ζητήματα ανάπτυξης του διαστημικού σκέλους των όπλων.

Τα παραπάνω έχουν πολλαπλή σημασία, προδήλως οικονομική και αμυντική, αλλά, ταυτόχρονα, έχουν και μία ακόμα όψη, η οποία είναι ίσως η σημαντικότερη όλων. Η αυτόκλητη παραδοχή ότι η ΕΕ δεν πρόκειται ποτέ να γίνει στρατιωτική συμμαχία μπορεί να «δικαιολογείται» επιστρατεύοντας την «πίστη» στο ΝΑΤΟ, όμως, αυτό δεν αντέχει σε στοιχειώδη κριτική, καθώς υπάρχουν ήδη δύο νέα δεδομένα: πρώτον, ότι η Γερμανία δεν «ακούει» πλέον τις ΗΠΑ όπως στο παρελθόν σε κανένα ζήτημα, ούτε οικονομικής, ούτε εξωτερικής πολιτικής. Το Βερολίνο έχει πια τη δική του ατζέντα. Δεύτερον, ότι οι ισορροπίες στο ίδιο το ΝΑΤΟ και οι άτυπες νέες συμμαχίες που διαμορφώνονται έχουν ήδη αλλάξει κάποια βασικά παλιά δεδομένα: και οι ίδιες οι ΗΠΑ έχουν ήδη αναπροσανατολίσει τις λειτουργικές αμυντικές προτεραιότητές τους.

Η ουσία στη φράση της προέδρου της Επιτροπής βρίσκεται στην ευθεία ομολογία της κατεύθυνσης της ΕΕ. Από τη στιγμή που έχει αποφασιστεί ότι δεν πρόκειται ποτέ να εξελιχθεί σε στρατιωτική συμμαχία, έχει ταυτόχρονα αποφασιστεί ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει η εμβάθυνσή της. Η ΕΕ θα παραμείνει μία ένωση α λα καρτ, ένας χώρος οικονομικής ηγεμονίας, που θα επικεντρώνεται κυρίως σε αυτά που θεωρεί χρήσιμα το Βερολίνο για τον εαυτό του και όχι σε εκείνα που θα κάλυπταν άλλες πραγματικές ανάγκες άλλων μελών, ή που θα διαμόρφωναν έναν νέο τύπο συνομοσπονδίας με πραγματική ενότητα και πραγματικούς ευρωπαίους πολίτες.

Οσοι ελπίζουν ακόμα σε μία αληθινά κοινή Ευρώπη καλό θα είναι να την ξεχάσουν. Και όσοι φαντάζονται ότι αυτή θα προστατεύει κάποτε τα σύνορά μας, ας απαλλαγούν από τις αυταπάτες. Ολα αυτά ουδέποτε πρόκειται να συμβούν.