Ανατίναξη της ΕΣΠΟ: Μια κορυφαία πράξη αντίστασης στην Κατοχή

Εβδομήντα επτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την πραγματοποίηση μιας από τις κορυφαίες αντιστασιακές πράξεις στην περίοδο της γερμανικής κατοχής.

Σαν σήμερα, 20 Σεπτεμβρίου του 1942, μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων) ολοκλήρωναν το σχέδιο ανατίναξης των γραφείων μιας προδοτικής και φιλοναζιστικής οργάνωσης, της ΕΣΠΟ (Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης) στη συμβολή των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος.

Τα μέλη της ΠΕΑΝ, υπό την ηγεσία του απότακτου αξιωματικού της Πολεμικής Αεροπορίας Κώστα Περρίκου, ήθελαν να προκαλέσουν ένα καίριο πλήγμα τόσο στην οργάνωση που συνεργαζόταν με τους κατακτητές για τη συγκρότηση τάγματος –με την ονομασία «Ελληνική Λεγεώνα»- το οποίο θα πολεμούσε στο πλευρό της Βέρμαχτ εναντίον της ΕΣΣΔ στο Ανατολικό Μέτωπο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το χρονικό της έκρηξης

Ο Περρίκος είχε την πληροφορία ότι η ηγεσία της φιλοναζιστικής οργάνωσης είχε συγκαλέσει συνέλευση τις πρωινές ώρες της Κυριακής 20 Σεπτεμβρίου. Στην επίθεση είχε αποφασιστεί, πέραν του ίδιου, να λάβουν μέρος άλλα τρία άτομα: η Ιουλία Μπίμπα, ο Αντώνης Μυτιληναίος και ο Σπύρος Γαλάτης.

Η βόμβα τοποθετήθηκε κρυφά στον ημιώροφο του κτηρίου, ακριβώς κάτω από τα γραφεία της ΕΣΠΟ.

Από την έκρηξη που σημειώθηκε στις 12:03 έχασαν τη ζωή τους 29 μέλη της ΕΣΠΟ και δεκάδες γερμανοί αξιωματικοί που βρίσκονταν στα υπόλοιπα γραφεία του κτηρίου, όπου λειτουργούσαν υπηρεσίες όπως η Μυστική Αστυνομία των κατακτητών.

Στη συνέχεια, η Γκεστάπο θα εξαπολύσει ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψη των δραστών της βομβιστικής επίθεσης, κάτι που θα καταφέρει μόνο με τη συνδρομή ενός προδότη υπαξιωματικού της Χωροφυλακής, του Πολύκαρπου Νταλιάνη.

Η εξάρθρωση και η «ποινή» του προδότη

Η οργάνωση θα εξαρθρωθεί στις 11 Νοεμβρίου 1942, με τους τέσσερις δράστες της επίθεσης να μεταφέρονται στα γραφεία της Γκεστάπο στον Πειραιά. Εκεί, ο Αντώνης Μυτιληναίος θα καταφέρει να δραπετεύσει, ενώ τα άλλα τρία μέλη θα καταδικαστούν σε θάνατο.

Η ποινή του Γαλάτη θα μετατραπεί σε ισόβια έπειτα από την καταβολή 1.000 λιρών από την οικογένειά του.

Όσο για τον Πολύκαρπο Νταλιάνη, στις 14 Δεκεμβρίου του 1942 θα κληθεί σε συνάντηση με επιζώντα μέλη της ΠΕΑΝ, τα οποία θα τον δικάσουν και θα τον εκτελέσουν χρησιμοποιώντας ένα σφυρί. Η οικογένειά του όμως θα μάθει ότι έπεσε υπέρ πατρίδας στη Μέση Ανατολή.

Το σήμερα

Για να θυμούνται όσοι περιδιαβαίνουν στην περιοχή το συμβάν, στη γωνία Γλάδστωνος και Πατησίων υπάρχει μνημείο και ανδριάντας του Κώστα Περρίκου, που δημιουργήθηκε επί δημαρχίας του Μιλτιάδη Έβερτ.

Δείτε εδώ ένα επεισόδιο της σειράς εκπομπών του Φρέντυ Γερμανού, «Οι Εκπομπές που Αγάπησα», για την ανατίναξη του κτιρίου της Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης.